DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
gníomhaireacht, gnó gníomhaire
ball ar bith den chruinne a bhfuil spás ann do dhuine nó do rud; achar atá curtha ar leith do ghnó áirithe (áit cathaoireach); comharsanacht (duine ón áit); sealúchas (teach agus áit); suíomh áirithe (m'áit sa rang; tá sé as áit)
diúltú déileáil le duine (go mór mór i gcúrsaí gnó)
cur isteach ar, teagmháil do; ceangal nó gnó a bheith ag rud le rud eile (ní bhaineann sé liom)
fear gnó a dhéanann díol agus ceannach do dhaoine eile
airgead nó maoin chun gnó a rith
ag deireadh (i gceann seachtaine); i bhfeighil, ag freastal ar (i gceann a ghnóthaí, dul i gceann oibre); le chéile (rudaí a chur i gceann a chéile)
duine a theipeann i gcúrsaí gnó cheal airgid
cumann a thagann le chéile ó am go ham chun gnó áirithe a dhéanamh; an foirgneamh a dtagann siad le chéile ann, clubtheach
faire, cosaint (ag coimhéad an eallaigh); friotháil (do ghnó a choimhéad); súil ghéar a choinneáil ar (an cluiche a choimhéad)
giúiré (coiste cróinéara, coiste cúirte); meitheal a thoghtar chun déileáil le gnó áirithe (coiste stiúrtha)
gníomhaire a fhéachann i ndiaidh ghnóthaí a thíre i dtír eile; ardghiúistís sa tseanRóimh
an méid is lú daoine nach mór a bheith i láthair ag cruinniú sula bhféadfar an gnó a dhéanamh go hoifigiúil
gasra daoine le chéile, comhluadar (i gcuideachta duine; is breá an chuideachta iad); greann, spórt, caitheamh aimsire (déanfaidh sé cuideachta dúinn); comhlacht gnó
réasún, fáth (cúis ghearáin, cúis gháire; tú féin is cúis leis); cás dlí (daoradh sa chúis é); gluaiseacht a bhfuil aidhm nó cuspóir speisialta leis (cúis na teanga); gnó (ní dhéanfaidh sin cúis)
sceana agus foirc agus spúnóga; gnó cuitléara
= do, de + ár2 (tabhair dár gcairde iad; ní dár ngnó é)
gnó a dhéanamh (le duine); díol is ceannach rudaí; duine nó rud a láimhseáil
gan éifeacht, amú (is díomhaoin mo ghnó, mo thuras); gan a bheith ag obair (lá ag obair agus lá díomhaoin); leisciúil; neamhphósta
duine a dhéanann gnó (díol nó ceannach) thar ceann duine eile; ceann de dhá uimhir nó breis a mbíonn toradh áirithe orthu nuair a mhéadaítear faoina chéile iad (Is fachtóirí de 8 na huimhreacha 2 agus 4)
úsáid, seirbhís; gnó, diúité, obair (tá sé in aois feidhme); éifeacht (an dlí a chur i bhfeidhm); iarracht (feidhm a thabhairt ar rud); gaisce, aicsean (fear feidhme); gá, riachtanas (an rud atá d'fheidhm ort, níl feidhm dom a rá)
duine a theipeann ina ghnó trí easpa airgid, clisiúnach
deontas airgid chun gnó a chur chun cinn
bail fhuar; fuacht (bhí an lá ag dul i bhfuaire); faillí (gnó a ligean i bhfuaire; is é fear na fuaire é)
comhlacht tráchtála nó gnó
d'aon ghnó; le hintinn láidir; bríomhar, beo
rith, bainistíocht (capall, gnó, a láimhseáil)
pointe ama, am áirithe; cás nó teagmhas áirithe (rugadh air san ócáid); cúis, leithscéal (ócáid scannail); gnó, cúram (an ócáid a thug ann mé); feidhm, críoch (níl aon ócáid agam leis; rud a chur ó ócáid)
post, obair (éirí as oifig); áit a ndéantar gnó páipéir, litreacha, cuntais etc., gnólachta; post údaráis (oifig an Taoisigh)
dáil riartha agus reachtais; comhdháil ghnó agus siamsa, féile; spórt, caitheamh aimsire
ag réiteach nó ag teacht le; díreach ceart don ghnó
duine arb í an pholaitíocht a ghnó; ball gníomhach de pháirtí polaitiúil (Fianna Fáil, Fine Gael etc.)
le lámh nó páirt (i rud) (rannpháirteach le duine i ngnó)
rith, reáchtáil (riar cirt, gnóthaí); soláthar (ag riar don chléir); cur thart, roinnt (bia a riar ar dhaoine); díol freastail (tá riar a gcáis acu); cion, cuid (tar le do riar de)
rith, bainistíocht; stiúradh ranna rialtais, gnó etc.
cur sna cosa ar luas; (le huisce) imeacht go faíoch; síneadh (rinn ag rith amach san fharraige); scaoileadh (rith an tsnaidhm); ídiú, caitheamh (tá a théarma rite); cur ag rás (capall a rith); cur ar siúl, reáchtáil (gnó, rince, a rith); achtaí, reachtú (rún a rith); déanamh (poitín a rith); críochnú (tá sé rite ina dhochtúir); imeacht gann ar fad i (rite as bia, as airgead); gabháil le, baint le (tá an tréith sin ag rith leis); éirí le (má ritheann liom); ráchairt, éileamh (rith ar earraí); taom (rith tinnis, rití fuachta); scaoilteacht, buinneach (chuir an bia úd rith air); scoth (an chéad rith den phlúr)
loitiméireacht d'aon ghnó ar innealra, maoin etc., ag oibrithe, naimhde le linn cogaidh nó aon duine ar mian leis deireadh nó stop a chur le scéim nó cuspóir nó plean éigin
cion, cuid, roinnt; ceann de na rannta ina roinntear caipiteal gnó; sraith (ina scaireanna ar a chéile)
duine a bhfuil scair nó scaireanna i ngnó aige
an gnó nó an ealaín a bhaineann le déanamh pictiúr beo
suí nó téarma suite (cúirte, dála etc.) chun gnó a dhéanamh nó cúrsaí a phlé; cruinniú sóisialta nó siamsa (seisiún cainte, ceoil)
duine a dhéanann staidéar nó obair i mbrainse áirithe eolais nó gnó
bád nó feithicil a choinneáil ar a cúrsa le stiúir nó le roth; treorú, smachtú (capall a stiúradh); rith (gnó, scrúdú a stiúradh; coiste stiúrtha)
cos nó trunc crainn; cos cabáiste etc.; ceap (gunna, ancaire, céachta); fréamh (focail); pór (daoine); ainmhithe feirme, eallach; stór earraí; airgead a infheistítear i ngnó nó a thugtar ar iasacht don rialtas; leacht ina mbruitear feoil is cnámha is glasraí mar bhunús d'anraith
déileáil in earraí idir thíortha nó lucht gnó; trádáil ar an mórchóir