DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
caitheamh liathróide os cionn láimhe nó á rolladh ar an talamh chun na sprice
beart de rudaí á iompar ar bhacán na láimhe
imeartas láimhe; scéiméireacht; seiftiúlacht, clisteacht
lámh oscailte; lán láimhe (bos uisce); boiseog (bos sa leiceann); páirt leata de rud (bos camáin, bos maide rámha)
fáinne nó slabhra ornáideach ar chaol na láimhe
muileann láimhe le harbhar a mheilt
an chuid thanaí de rud (caol na láimhe, caol an droma); slat chaol, tuige
an ceantar thart nó in aice láimhe; muintearas, comharsanúlacht
lámh mhór; ladar, lapa; lán láimhe; gléas le dhá pháirt d'inneall a ghreamú nó a scaoileadh
féith, féitheog; preab na fola sa chorp; rí na láimhe; caoluisce, góilín; feadóg, fliúit
buille le cúl na láimhe; buille snámha ar chúl do chinn san uisce
an lámh dheas nó dorn na láimhe deise; buille de dheasóg
taobh deas, taobh na láimhe deise; áit chuí (ar dheis na gréine); caoi, seans (ar rud a dhéanamh); dea-ord nó buntáiste; bailchríoch
taobh na láimhe deise; ar aon treo le gluaiseacht lámha cloig nó le himeacht na gréine (casadh deiseal, ar deiseal)
gan glacadh le rud (ná diúltaigh é); a rá nach mbeidh baint ná páirt agat le rud nó duine; droim láimhe a thabhairt le rud (diúltú don diabhal); lagú (tá an ghrian ag diúltú); seachaint, druidim siar (tá siad ag diúltú romhainn)
lámh nó greim láimhe ar speal, etc.; pionna
an taobh thiar den chorp; cúl ruda (droim láimhe, coise; droim cathaoireach); barr nó mullach (droim na cruinne, droim bóthair, droim sléibhe); tonn
nach bhfeiceann go soiléir ach rudaí atá in aice láimhe
uirlis bheag láimhe agus barr scriú air chun poill a dhéanamh
lámh (lán mo ghlaice); lán láimhe nó doirn, beagán (de rud) (glac leabhar, scéalta); gabhal (glac crainn); gabhdán (glac saighead)
an oscailt idir na méara; méar coise; ordóg, crúb (ladhar gliomaigh); beann (píce dhá ladhar); lámh, ladar; lán láimhe (ladhar mhine, ladhar airgid)
leabhar láimhe nó treoracha
i dtreo (i leith na láimhe deise); i bhfabhar (i mo leith nó i m'éadan); thar ceann, ar son (paidir i leith na marbh); i muinín (dul i leith Dé); in aghaidh, i gcoinne (chuir sé bréag i mo leith); anseo, abhus, go dtí seo (tar i leith anseo; ó shin i leith)
spád bheag láimhe a úsáidtear chun garraíodóireachta agus chun suimint, moirtéal etc., a leathadh; roth casta faoi lanna ar bhád nó ar eitleán a thiomáineann í
ceann de chúig bhall ar bharr na láimhe nó na coise; géag portáin nó gliomaigh
an iarracht a chaitear le rud a dhéanamh (obair throm); tasc, saothar (obair bhaile); fostaíocht (níl aon obair le fáil); rud ar bith a dhéantar nó a tháirgtear, toradh saothair (obair láimhe, obair ealaíne); modh nó mianach oibre (obair shlachtmhar, thútach); dua (le hobair a fuair mé uaidh é); (iol ) na páirteanna oibre in inneall, i gclog etc.
méar ramhar ghairid na láimhe; lúidín mór na coise; crúb gliomaigh nó portáin
binn tí; binn a úsáidtear chun liathróid láimhe
gunna beag láimhe nó póca
an t-achar idir barr ordóige agus lúidin fir agus iad scartha ar fad ó chéile, naoi n-orlaí; raon láimhe, feá; leithead; fad searrtha
(sa Mheánaois) ball mór cosanta a bheartaítí ar bhac na láimhe mar chosaint ar bhuillí; cosaint; cosantóir (is é ár sciath chosanta é); ciseán tanaí, sciathóg
ag tagairt do rud nó do dhuine in aice láimhe, i radharc etc. (inis seo dom; seo do dheoch; ina dhiaidh seo; é seo, an rud seo); ag tagairt don am láithreach (idir seo agus Nollaig); anois, anseo (seo duit é; seo leat; seo chugainn é)
lann fhada chuartha feistithe ar chrann chun féar a ghearradh le saothar láimhe