Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
meánoideachas
meánscoil
meantán
meánteistiméireacht
meánúil
mear
mear-
méar
méaracán
mearadh
mearaí
méaraíocht
mearaithne
mearbhall
mearcair
mearchuimhne
meargánta
méarlorg
méarnáil
méaróg
mearú
méarú
meas
méar bain2 ceann de chúig bhall ar bharr na láimhe nó na coise; géag portáin nó gliomaigh ► méar cholbha méar thosaigh ► méar eolais comhartha treo ag cúinne nó crosaire ► méar fhada méar mheáin nó láir ► rud a chur ar an méar fhada rud a chur siar, a fhágáil gan déanamh go fóill ► méar an fháinne an tríú méar den lámh ► méar bheag lúidín na láimhe
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
siúnta idir dhá chuid de rud (ar nós glúin, rúitín, ailt na méire, etc.); dual (in adhmad); airteagal (i gconradh); aiste scríbhneoireachta; an agus na sa Ghaeilge
teideal oifigiúil méara i mbailte móra áirithe
tomhas faid ón uillinn go barr na méar
gob, pointe (barr méire, barr pinn); an pointe is airde, mullach (barr crainn, barr cnoic); an pháirt uachtarach (barr tí, barr leathanaigh); uachtar (ar bharr talún, ar bharr an uisce); rud a fhásann ar bharr talún (barr coirce, barr prátaí); toradh (de bharr mo shaothair); breis (barr ar mhíle); bua (barr a bhreith ar dhuine); deireadh (tá mé i mbarr mo chéille acu)
eanglach, fuairnimh (sna méara)
gan éisteacht, nó gan mórán éisteachta; (le fuaim) maolaithe, íseal (toirneach bhodhar); gan mhothú (bhí mo mhéara bodhar le fuacht)
clódóireacht le poncanna a léann daoine dalla lena méara
fios a fháil le teagmháil méar (cuisle a bhrath); fios ruda a fháil trí na céadfaí (bhraith sé ag teacht iad); féachaint (ag brath na tíre); spiaireacht a dhéanamh ar (duine a bhrath); cuimhneamh, smaoineamh (bhí mé ag brath imeacht); súil a bheith agat le rud (ag brath leis, ag brath ar a fháil); do sheasamh a bheith ar dhuine nó ar rud (ag brath ar an déirc; ná bí ag brath ormsa)
tiomáint le brod; soncáil le méar etc.
stumpán adhairce; bindealán cinn; bindealán méire
gléas ceoil mór le fráma triantánach agus sreanga a phioctar leis na méara
meaisín a bhuaileann litreacha ar pháipéar, cnaipe do gach litir air a bhuailtear leis na méara
cur ar tinneall; díriú, pointeáil (gunna a chocáil; do mhéar a chocáil le duine)
an mhéar is giorra don ordóg
cros bheag; ainmhí beag farraige a bhfuil cúig mhéar air agus é cosúil le réalta
deann; fonn gáire nó scigireachta ar dhuine nuair a chuimlítear a chraiceann go héadrom leis na méara, le cleite etc. le tochas beag a chur air
lámh agus í dúnta go dlúth (agus na méara fillte sa dearna); buille de dhorn; lán doirn; miosúr sé horlaí nó mar sin; lámh nó cos uirlise (dorn claímh)
ciorcal nó aon ní i bhfoirm ciorcail, fonsa óir etc., a chaitear ar an méar; dual (gruaige); bogha gealaí, gréine (comhartha drochaimsire, más fíor); breacadh (fáinne an lae); suaitheantas i bhfoirm fáinne a chaitheann Gaeilgeoirí
mín, síodúil (adhmad, éadach, fíneálta); snoite, seang (ceannaithe, méara, fíneálta); íogair; leice
brú agus oibriú taois leis na méara (i ndéanamh aráin); fáscadh; múnlú
gléas ceoil sé shreang a phioctar leis na méara
ainmhí a eitlíonn san oíche, corp air cosúil le luch agus sciatháin amuigh ar bharra a mhéar, sciathán leathair
an fás crua adharcach ar bharr méire; crúb ainmhí
an oscailt idir na méara; méar coise; ordóg, crúb (ladhar gliomaigh); beann (píce dhá ladhar); lámh, ladar; lán láimhe (ladhar mhine, ladhar airgid)
ball clúdaigh don lámh agus do na méara
greim beag a bhaintear as duine leis na méara, miotóg
an mhéar bheag; ceann de mhéara beaga na coise
méar an fháinne, an tríú méar
sliogán cosanta do bharr na méire le linn fuála
rian méire (a úsáidtear i gcúis dlí mar fhianaise)
méaraíocht, láimhseáil leis na méara
méar bheag; clúdach cosanta do mhéar thinn
lámhainn gan mhéar
píosa línéadaigh nó páipéir a úsáidtear ag an mbord le cuimilt den bhéal agus de na méara; ciarsúr
méar ramhar ghairid na láimhe; lúidín mór na coise; crúb gliomaigh nó portáin
gléas ceoil mór agus méarchlár air (nuair a bhrúitear na cnaipí leis na méara buaileann casúir bheaga sreanga éagsúla agus baintear nótaí ceoil astu de réir a bhfaid)
feadán ceoil a shéidtear leis an mbéal trí pholl ar a thaobh nó ar cheann amháin de, agus a sheinntear leis na méara; scornach; muineál, píobán
stoc, stumpa (punt gunna); barr (méire)
éide oifigiúil méara, breithimh etc.
gléas ceoil gaoithe faoi bhéalóg ghiolcaí agus cnaipí air do na méara
smeach (méar)
seanduine; ball de chomhairle baile gar i gcéim don mhéara
faillí, moilleadóireacht, cur ar an méar fhada
fad nó teannadh a bhaint as rud (sreang a shíneadh); searradh (do ghéaga a shíneadh); luí ar d'fhad (sín siar ansin); luí le nó cois (sínte le mo thaobh); éirí fada (tá an lá ag síneadh); cur amach (sín amach do lámh); leagan; pointeáil (shín sé a mhéar chuige); brú chun cinn (síneadh chun reatha)
síneadh; cur ar an méar fhada; leisceoireacht
rian, lorg (sliocht a mhéar); clann nó clann clainne (fuair sé bás gan sliocht); mír as leabhar etc.
snap (leis na méara); flaspóg; snag, cnead, smid (níl smeach ann)
comharthú do dhuine le croitheadh cinn, le corraí méire, le luí súl etc.
sú; slogadh (poll súraic); diúl (ag súrac méar)
leathfhliuch, barrfhliuch (aeráid thais, ballaí taise); mín, bog, cneasta (méara taise; labhair sé go tais léi); bog, lag (tá tú ró-thais leo)
