Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
spanla
spáráil
sparán
sparánaí
sparra
sparraíocht
spártha
spás
spásaire
spáslong
spaspas
speabhraídí
speach
speachaire
spéacla
spéaclaí
speal
spealadh
speanc
speancaire
speár
spéara
spearbal
spás fir1 achar (fág spás eatarthu); fad (spás orlaigh); slí, fairsinge (spás do na cathaoireacha); an réigiún spéire atá i bhfad amach agus gan aon aer ann; seal ama (tabhair spás beag eile dom); coiscéim ► spásmhar aid1
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
rud a líonann spás agus is féidir a láimhseáil nó a fheiceáil, etc.; stuif nó substaint fhisiciúil; an stuif a ndéantar rud as, ar nós olann, cailc, cré, etc.; an rud atá i gceist nó faoi thrácht (ábhar na cainte); cúis (ábhar gáire); cúrsa (tá sé ag imeacht ar a ábhar féin); suim áirithe (ábhar airgid); sileadh i gcneá, angadh; duine a bhfuil tréith nó aidhm ar leith aige (ábhar dea-dhuine, ábhar sagairt); pas, beagán (tá sé ábhar daor)
slí, spás; áisiúlacht
ball ar bith den chruinne a bhfuil spás ann do dhuine nó do rud; achar atá curtha ar leith do ghnó áirithe (áit cathaoireach); comharsanacht (duine ón áit); sealúchas (teach agus áit); suíomh áirithe (m'áit sa rang; tá sé as áit)
oscailt leathan don fharraige i gcósta; réimse farraige; spás siar i mballa; sraith
cluiche, coimhlint; cluiche iomána; cúl scórála (báire a chur); an spás idir na cuaillí a bhíonn mar sprioc i gcluichí áirithe (cé a bhí sa bháire acu?)
fíor cheathairchúinneach dhronuilleach agus a ceithre shlios ar aon fhad; spás leathan oscailte i gcathair nó i mbaile
fada in achar ama nó spáis
spás a bhfuil foirgnimh nó fál thart air
spás ama a lamháiltear chun fiacha a íoc, cairde
cruinniú idir breitheamh agus lucht dlí leis an dlí a riar; teach cúirte; pálás rí nó banríona (cúirt ríoga); mainéar, teach mór; spás atá iata isteach ag foirgnimh (cúirt caisleáin); réileán imeartha (cúirt leadóige)
caol (bealach cúng); gan mórán spáis (teach cúng; sciorta cúng); gan leithead, gan fairsinge (tuairimí cúnga; tá croí cúng aige)
spás cúng
fithis, an cúrsa a ghabhann árthach spáis thart ar an domhan, ar an ngealach etc.
ceann de na mílte meall beag a thaistealaíonn sa spás ar luas millteach (Feictear iad mar réaltaí reatha nó mar chaora tintrí toisc go lasann siad suas leis an bhfrithchuimilt nuair a shroicheann siad atmaisféar an domhain)
mír a thagraíonn d'ainmfhocal firinscneach agus a úsáidtear (in ionad sé) i ndiaidh na copaile nó sa chuspóireach (duine mar é; gan é sin; is é Seán é; déan é sin); (le haimsir, am, spás)(ach gan é a bheith ag báisteach)
am nó spás idir dhá rud; dreas beag ceoil idir dhá chuid de dhráma
spás nó am gan aon chríoch leis
achar ama nó spáis nó slí; síneadh (fad a bhaint as scéal); raon (fad m'urchair; fad mo radhairc uaim)
scóip, leithead, spás; flúirse; féile
aga, fad, spás (an feadh idir dhá rud; feadh urchair uaim)
gan aon rud nó aon duine istigh ann (soitheach folamh, spás folamh; teach folamh); gan éifeacht (gáire folamh); in aistear (turas folamh); amú (buille folamh)
spás folamh, spás a bhfuil aer agus gás díbeartha as
an spás taobh istigh de dhoras tosaigh tí; an príomhsheomra i bpálás nó i dteach mór; seomra mór a úsáidtear ar ócáidí speisialta (halla rince); teach mór poiblí (halla baile, cathrach)
spás a dhealaíonn dhá rud óna chéile (idir a trí is a ceathair); istigh i measc (idir na tithe, istigh eatarthu); le chéile, i dteannta a chéile (cheannaigh siad eatarthu é; eadrainn féin an chaint seo); leath slí (idir shúgradh is dáiríre); araon, le chéile (idir chorp is anam)
eatramh, spás ama idir dhá rud
píosa talún; áit, spota, suíomh; fothrach; urlár, spás
gan spás do níos mó ann (soitheach lán; lán go doras); líonta go maith (sparán lán d'airgead); clúdaithe (áit lán de dhaoine, de choiníní); líonta ar fad (le taoide) (tá sé lán); líonta le mórtas (tá sé lán de féin); gach pioc (tá sé lán chomh holc leis)
seomra beag nó spás ar leith a gcoinnítear bia ann
bail an ruda atá leathan, leithne; chomh leathan agus atá rud (dhá throigh ar leithead); achar nó spás áirithe (leithead tíre); brat, clúdach, éadaigh; mórchúis, mustar (fear leithid)
spás ar urlár díreach faoin díon chun rudaí a stóráil ann
spás iata, mar a bheadh i sorn, chun rósta nó bácála
eagar, socrú rialta ar rudaí i spás nó in am (ord aibítre; tá siad in ord agus in eagar agam); eaglaisigh faoi riail (ord Loreto, ord San Doiminic); eagraíocht faoi aon riail (An tOrd Oráisteach)
oscailt i rud nó tríd; spás folamh (poll eochrach, poll sróine; rud a chur i bpoll); cúil, carn (poll prátaí, gairbhéil, móna); log, linn (poll uisce, poll snámha); farraige (dul go tóin poill); pluais (poll róin, poll coinín); áit ghránna (poll dubh; cé a mhairfeadh sa pholl sin?)
spás leibhéalta, lantán; faiche spóirt
ar aghaidh, os comhair, os coinne (cuir marc roimhe); chun cinn nó níos túisce in am nó i spás (romhat amach, an duine a bhí romham, tiomáin romhat iad; roimh a sé a chlog); i gcomhair (bí romham ag an stáisiún); trasna ar (ná bí ag teacht romham ar gach focal); (le heagla, áthas, olc etc.) (fáilte romhat; bhí eagla air roimpi)
seomra; spás
pláinéad a ghluaiseann timpeall ar phláinéad níos mó (mar a dhéanann an ghealach leis an domhan); aon chorpán a theilgtear amach sa spás agus a chuirtear ar diathair timpeall an domhain
spás (tabhair scóip dó); réim (scóip leabhair); fuadar (scóip chun oibre); áthas ceart, éirí croí (scóip i gcomhair na saoire)
bealach, bóthar (ag siúl na slí; ar mo shlí abhaile) treo (tar an tslí seo); turas (is fada an tslí é); spás (níl slí san áit dóibh); modh, dóigh (slí bheatha; ar shlí, ar aon slí); eagar ceart (slí a chur ar shábh)
taistealaí spáis
árthach speisialta a théann amach sa spás lasmuigh
seal, spás aimsire (tamall den lá; tamall comhrá); iasacht ghearr (tabhair tamall den leabhar dom); fad (tamall ó bhaile; tamall den bhóthar)
líne ar thaobh réileáin imeartha, cúirte leadóige etc.; an spás díreach taobh amuigh den líne sin
tomhas an spáis i long mhór
aga; tamall; spás; babhta; aimsir (bhí an uain go haoibhinn)
