DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
duine a théann thar fóir ina thuairimí nó ina bhearta
sásta dul thar fóir le beart nó tuairim
ball troscáin a bhfuil clár leathan air agus cosa faoi, a úsáidtear le haghaidh béilí nó oibre nó imeartha; bia boird; taobh, imeall (bord na farraige); taobh báid nó loinge (teacht le bord, thar bord); clár loinge, deic (dul ar bord)
aolchloch bhog bhán a úsáidtear chun scríobh ar chlár dubh; cré chailce; marc cailce, teorainn (dul thar cailc le rud)
suim nó cuid mhaith; teorainn (níl aon chuimse leis; dul thar cuimse leis)
áit le dreapadh in aill; seilf, scoilt; strapa nó céimeanna chun dul thar chlaí
teorainn (dul thar fóir le rud); ciumhais atá tógtha go slachtmhar (mar a bheadh ar chruach nó stáca)
líne a léiríonn cad é mar atá luach ruda ag dul suas nó síos thar thréimhse áirithe
farraige, aigéan (dul thar lear)
i dtreo (i leith na láimhe deise); i bhfabhar (i mo leith nó i m'éadan); thar ceann, ar son (paidir i leith na marbh); i muinín (dul i leith Dé); in aghaidh, i gcoinne (chuir sé bréag i mo leith); anseo, abhus, go dtí seo (tar i leith anseo; ó shin i leith)
árthach mór a théann thar farraige
lár; modh (meán múinteoireachta, na meáin chumarsáide); caighdeán (ar meán); teorainn (chuaigh sé thar meán leis); coim
réasúntacht, cuibheas; gan dul thar fóir
thar cailc, iomarcach (dul as miosúr le rud)
bealach nó dóigh le rud a dhéanamh (modh oibre); iompar ceart (modh agus múineadh); urraim (modh don aois); measarthacht (dul thar modh le rud) (sa ghramadach) gné den bhriathar a léiríonn cé acu ráiteas, ordú, guí, etc. atá i gceist (modh táscach, ordaitheach)
foirm (i riocht aingeal); bail, cuma, cás (i riocht pléascadh, i riocht báis); acmhainn, lán (tá mo riocht ite agam; ná téigh thar do riocht leis)
uisce na farraige; an fharraige féin (dul thar sáile)
líne chríche idir dhá áit (teorainn feirme, tíre); an pointe is airde nó is faide (teorainn aoise, ama; teorainn luais); fóir, críoch (dul thar teorainn le rud; níl aon teorainn leis)
trasna (thar muir; léim sé thar claí; dul thar (an) abhainn); os cionn, de dhroim (bhí uisce thar glúine air; chuaigh an roth thar a chos; bhí sé ag cur thar maoil); níos faide ná (ghabh sé thar am; ná tar thar an doras; tá mé thar m'eolas); níos mó ná (níl sé thar leathmhíle, thar na ceithre fichid); seachas (ní aithním thar a chéile iad; an lá seo thar laethanta na bliana)
timpeall (ag siúl thart; thart ar an teach); críochnaithe (tá an cith, an lá sin, thart); a d'imigh tharainn (an mhí seo a chuaigh thart)
droim nó iomaire uisce ag gluaiseacht ar bharr farraige nó locha; farraige, uisce (dul thar toinn; faoi thoinn); scaird (tonn fola); scal (tonn teasa, feirge); barr, craiceann (ar tonn talún)
leacht glan glé de chumasc hidrigine agus ocsaigine, gan bhlas gan bholadh ar é a bheith glan; deora (bhí uisce lena shúile); báisteach, fearthainn; sáile (uisce na farraige; dul thar uisce)
ráig (chuaigh mé d'urróg thar an ráille)