EXACT MATCHES
IN AN FOCLÓIR BEAG
ceann fir1 an chuid den chorp taobh thuas den mhuineál; meabhair, éirim aigne (fear a bhfuil an-cheann air); ceannaire, taoiseach (ceann teaghlaigh, ceann treora); barr (ceann tairne; ceann staighre, leapa); tús, tosach (ceann báid; chun cinn); deireadh (ceann téide); aonad (ceann amháin, dhá cheann) ► i gceann ag deireadh (i gceann seachtaine); i bhfeighil, ag freastal ar (i gceann a ghnóthaí, dul i gceann oibre); le chéile (rudaí a chur i gceann a chéile) ► Ceann Comhairle an duine a stiúrann imeachtaí sa Dáil ► ceann feadhna ceannaire, ceannasaí ► ceann tíre rinn talún ag gobadh amach san fharraige ► ceann urra duine a bhfuiltear ag brath ar a údarás, ceannaire ► thar ceann ar son; in ionad
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
taobh síos suas; iompaithe tóin thar ceann; contrártha, mícheart
duine a dhéanann gnó (díol nó ceannach) thar ceann duine eile; ceann de dhá uimhir nó breis a mbíonn toradh áirithe orthu nuair a mhéadaítear faoina chéile iad (Is fachtóirí de 8 na huimhreacha 2 agus 4)
duine a ghníomhaíonn thar ceann duine eile nó thar ceann comhlachta
déanamh gnímh; oibriú thar ceann duine eile
duine a dtugtar airgead, earraí etc., ar iontaoibh dó thar ceann duine eile
duine a ghníomhaíonn thar ceann duine eile, nó atá i gcéim díreach faoi, agus a ghlacann a áit nuair is gá é (leasrúnaí, leasrí); a thaispeánann gaol a éiríonn as athphósadh tuismitheora (leasathair, leasiníon)
fo-rúnaí, duine a fheidhmíonn thar ceann an rúnaí
i dtreo (i leith na láimhe deise); i bhfabhar (i mo leith nó i m'éadan); thar ceann, ar son (paidir i leith na marbh); i muinín (dul i leith Dé); in aghaidh, i gcoinne (chuir sé bréag i mo leith); anseo, abhus, go dtí seo (tar i leith anseo; ó shin i leith)
dhá rud (leaca, etc.) a shocrú sa chaoi go mbíonn imeall ceann acu ag luí thar an gceann eile, mar thílí ar dhíon, etc.
thar ceann (labhair mé ar do shon); ar mhaithe le (ar son na ndaoine, na síochána); i gcúiteamh ar (ar son a ndearna tú dom); mar gheall ar (is fiú é a léamh ar son na stíle atá ann)
dhá cheann téide a shnaidhmeadh leis na duail a chur trí agus thar a chéile; dhá phíosa adhmaid a ghreamú le chéile le rádalú a dhéanamh ar a dhá gceann
duine a thoghtar mar ionadaí nó chun gníomhú thar ceann daoine eile
ar son, thar ceann (as ucht Dé leat agus lig dom)
duine a labhraíonn thar ceann daoine eile