DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
seal ama, tréimhse, achar
tréimhse eaglasta roimh an Nollaig
staid an atmaisféir (teas, fuacht, grian, fearthainn, etc.); (aimsir mhaith, drochaimsir); am, ré nó tréimhse; tráth den bhliain (aimsir na Nollag); tréimhse sheirbhíse le duine eile (in, ar, aimsir ag); foirm den bhriathar a léiríonn an gníomh a bheith láithreach, caite nó fáistineach, etc. (tá, bhí, beidh; cuireann, chuir, cuirfidh)
an méid blianta atá tugtha ar an saol ag duine nó rud (cén aois é?); fad saoil; seanaois (ag dul in aois); tréimhse, ré (ó aois go haois); céad bliain (an fichiú haois)
an tréimhse idir an Inid agus an Cháisc; staonadh, troscadh
meán na haimsire in áit nó i dtír, i.e. meán na teochta, na fearthainne, na gréine, ar feadh tréimhse áirithe
tréimhse éigeantach leithlise do dhuine nó d'ainmhí a mbeadh galar tógálach air
tréimhse garbhaimsire (garbhshíon na gcuach)
tréimhse gheal (gealán gréine); léas, soilse, gealas (tine ghealáin)
líne a léiríonn cad é mar atá luach ruda ag dul suas nó síos thar thréimhse áirithe
an tréimhse idir meán lae agus tráthnóna
tréimhse idir an Nollaig agus an Carghas; tús an Charghais
an tréimhse ó éirí gréine go luí gréine; solas an lae (fanfaimid go lá); an tréimhse ó mheán oíche go meán oíche arís (seacht lá na seachtaine); lá, dáta, áirithe (lá aonaigh, lá pá, an chéad lá den mhí); lá féile (Lá Nollag, Lá Bealtaine); bua an lae (tá an lá leat); ré saoil (bhí sé go maith ina lá); aimsir reatha (sa lá atá inniu ann); tréimhse (is fada an lá ó chonaic mé é); (ón lá seo amach; an lá is fearr a bhí sé); uair, am (lá éigin, lá dá raibh); pioc (níl lá iomrá aige air)
am, tréimhse (cúrsaí na linne, idir an dá linn)
tugtha do bheith ag smaoineamh go domhain; maith ag cuimhneamh, tuisceanach, éirimiúil; ar do chéill (tréimhse mheabhrach i dtinneas)
iasacht airgid le teach nó talamh a cheannach agus an áit féin i ngeall leis go dtí go n-aisíoctar ina iomláine é laistigh de thréimhse áirithe
gealach nua; saol nó tréimhse nua
an tréimhse idir luí agus éirí gréine; féile, bigil (Oíche Shamhna)
tréimhse trí mhí; séasúr, mar atá, an t-earrach, an samhradh, an fómhar is an geimhreadh
gealach; mí (uair sa ré); tréimhse ama nó saoil (le mo ré); am, aois (an Ré arga, Ré na Críostaíochta)
flaitheas; cumhacht ceannas; tréimhse, aois, ré saoil
lá sosa, lá féile (Domhnach agus lá saoire); tréimhse shosa ó obair (ar mo laethanta saoire); chomh saor is atá rud
seal ama, tréimhse, tamall
(iol -e i ndiaidh uimhreacha) tréimhse seacht lá i ndiaidh a chéile
uain, deis chun rud a dhéanamh (gach duine ar a sheal); tamall, tréimhse (seal oibre; seal míosa; ár seal ar an saol seo)
ceann de cheithre ráithe na bliana (earrach, samhradh, fómhar, geimhreadh); tréimhse áirithe ama chun rud áirithe a dhéanamh (séasúr na móna, an fhiaigh); tréimhse flúirse, dhea-aimsire, fáis etc.; saibhreas i mbia; anlann
teorainn ama (tá téarma liom); tamall aimsire, tréimhse (téarma príosúin; tá mo théarma caite); focal speisialta nó suaithinseach (téarmaí dlí, eolaíochta; nach aige atá na tearmaí)
uair; am, ócáid; lá, tréimhse (an tráth seo den oíche, den bhliain; in am is i dtráth; tráth de mo shaol)
i ndiaidh uimhreacha; tréimhse seasca nóiméad (uair an chloig); am (den lá, den bhliain); spriocam (ar uair ár mbáis); linn (baois na huaire); ócáid, babhta (uair sa bhliain, uair éigin; an uair sin); aimsir, uain; oiread (dhá uair chomh fada leis)