Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
tréinte
treis
treiscín
treise
treisiú
tréith
tréitheadóir
treo
treodóireacht
treoir
treoraí
treorú
treoshuíomh
tréshoilseach
trí
triacla
triail
triall
trian
triantán
triantánacht
tríchosach
tríd
treo fir4 bealach, aird (ghabh sé an treo seo; d'fhéach sé sa treo eile; dul i dtreo na farraige) ► i dtreo gar do (fan i mo threo; cuir na leabhair i dtreo a chéile); in ord (tá gach rud i dtreo anois) ► i dtreo is (go) ionas go, sa tslí go
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
treo, pointe den chompás
bóthar nó slí; cúrsa le leanúint (bealach aeir, ar bhealach do leasa); áit le dul tríd (bealach isteach); treo (tar an bealach seo); fad slí (i rith an bhealaigh); dóigh, modh (tá a bhealach féin leis)
go, go dtí, i dtreo (dul chuig, chun, duine); maidir le, i dtaobh, i leith (go maith chuig Laidin, chun Laidine); le haghaidh (réidh chun bainte; cad chuige é sin?); oiriúnach i gcomhair (má bhíonn an lá chun féir); i mbun (cliste chun oibre); ar tí (bhí mé chun é a rá léi)
píosa miotail, i bhfoirm coiligh uaireanta, a chasann leis an ngaoth agus a thaispeánann cén treo a bhfuil sí ag séideadh
gléas agus snáthaid mhaighnéadach ann a úsáidtear chun treo a rianú; imlíne, teorainn
an bealach nó an treo ina ngluaiseann rud, turas timpeall (cúrsa na gréine; tá a chúrsa rite); raon, réimse (cúrsa scoile, cúrsa staidéir); rud, ní (cúrsaí an tsaoil, cúrsaí airgid); cúis, cás (ní cúrsaí magaidh é); ócáid, uair (bhí mé ann cúrsa)
taobh na láimhe deise; ar aon treo le gluaiseacht lámha cloig nó le himeacht na gréine (casadh deiseal, ar deiseal)
treo féachana; aghaidh (ar dheisiúr na gréine)
(le súile) ceann amháin agus gan í ag breathnú in aon treo leis an gceann eile
fórsa na tarraingthe i dtreo an domhain, nó idir chorpáin eile na spéire, a bhraitheann ar an achar atá siad ó chéile
go dtí, i dtreo (tháinig sé do m'ionsaí)
go dtí, i dtreo (druid aníos ionsorainn)
eolas, fios (cur in iúl dó é); treo, treoir (bhíomar ar an iúl céanna); aird, aire (d'iúl a bheith ar an obair)
cois, in aice (a dhroim le balla; druid anall liom); buailte ar (dá mbeadh ceirín leis; bhí srian lena theanga); i dtreo (bhí a aghaidh linn, ina luí le gréin; tá súil aige léi); ar feadh (thit sé le haill; thart le bun na gcnoc, ag imeacht le sruth); in éineacht (bhí mé ar scoil leo; ná caith an hata sin leis); i bhfabhar (bhí an t-ádh leis; ar mhaithe liomsa); in aghaidh, chuig (ná bí liom; chuir sé an gadhar leo); ar feadh tréimhse áirithe (le trí lá anois; tá sé anseo le fada); i gcomparáid (chomh buí le hór; i gcomórtas le Seán); de chuid (ní liomsa é; cara liom é sin); ag, i seilbh (an bhfuil do chóta leat?; bhí siúl géar linn); ar aghaidh (abair leat; d'imigh sé leis; isteach libh); le cabhair (daoradh le feall é; léirigh le sampla é); ag leanúint (tá costas, deifir, leis); de thoradh (ar crith le heagla, plódaithe le daoine; tá an donas air le bréaga); chun (le greann a dúirt sé é); i dtuairim (ní dóigh liom é; is beag leis é); chun, le haghaidh (tá siad le pósadh, cad a bhí le rá agam; tá obair le déanamh) le + a4 = lena; le + ar3 = lenar; le + ár2 = lenár
(leith in abairtí áirithe) cuid den iomlán atá cothrom leis an gcuid eile (déan dhá leath de, leath slí); cuid, roinn (déan trí leath de); taobh, cliathán; treo (an leath tosaigh)
i dtreo (i leith na láimhe deise); i bhfabhar (i mo leith nó i m'éadan); thar ceann, ar son (paidir i leith na marbh); i muinín (dul i leith Dé); in aghaidh, i gcoinne (chuir sé bréag i mo leith); anseo, abhus, go dtí seo (tar i leith anseo; ó shin i leith)
tarraingt i dtreo taoibh amháin
taoide lag nuair nach mbíonn an ghealach agus an ghrian ag tarraingt le chéile in aon treo ar an bhfarraige (Malairt é seo ar rabharta)
comhartha treo ag cúinne nó crosaire
i leith, i dtreo (ó thuaidh, taobh ó dheas de)
sábh caol a ghearrann i ngach treo in adhmad
gathanna teasa nó solais a chur amach; scaipeadh amach gach treo ó lárphointe éigin
caitheamh soir siar nó i ngach treo baill; leathadh (scéala a scaipeadh); cur amú (scaip sé a chuid airgid); imeacht ó chéile (scaip an cruinniú); leá (scaip an ceo)
bealach, bóthar (ag siúl na slí; ar mo shlí abhaile) treo (tar an tslí seo); turas (is fada an tslí é); spás (níl slí san áit dóibh); modh, dóigh (slí bheatha; ar shlí, ar aon slí); eagar ceart (slí a chur ar shábh)
go dtí an aird thoir; ag breathnú i dtreo an oirthir (tá aghaidh an tí soir)
i ngach treo
cliathán amháin de rud (taobh bosca, carraige; ó thaobh go taobh an tí); ciumhais, bruach (le taobh na habhann, ar thaobh an bhóthair); páirt, cuid (an taobh istigh, amuigh); cliathán, slios (mo thaobh deas, sínte ar mo thaobh); treo (an taobh theas, taobh na láimhe deise); ceantar (taobh tíre); foireann, dream, cúis (an taobh a chaill an báire); sliocht (lean sé taobh a athar); muinín, iontaoibh (ná tabhair taobh le mionnaí móra)
an treo i gcoinne an phointe thuaidh, ar do dheis agus d'aghaidh ar éirí gréine
an treo a dtéann an ghrian faoi; taobh an chúil nó an droma de rud (tá sé taobh thiar díom); ag an deireadh (i ndeireadh a shaoil thiar; tráthnóna thiar); i bhfad siar (thiar sa seanreacht); cúl (tá thiar orm le mo chuid oibre)
an treo a n-éiríonn an ghrian, os coinne an phointe thiar
i dtreo an tuaiscirt (ag dul ó thuaidh, an bóthar ó thuaidh)
gléas ceoil práis — píb agus cor fillte inti, í ag leathnú amach i dtreo a cinn agus déanamh cupáin nó cloig ar a ceann
gléas ceoil práis a bhfuil píb fhada agus cor fillte ina dhá U inti agus í ag leathnú amach i dtreo a cinn ar nós troimpéid
an treo i gcoinne na gréine nó an chloig, an treo neamhcheart (casadh ar tuathal; tá gach rud ar tuathal; an taobh tuathail); botún, dearmad (níor theip an tuathal riamh air)
