Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
treo
treodóireacht
treoir
treoraí
treorú
treoshuíomh
tréshoilseach
trí
triacla
triail
triall
trian
triantán
triantánacht
tríchosach
tríd
trídhathach
tríleach
trillín
trilseán
trinse
trioblóid
trioc
trí1 fir4 an uimhir 3
trí2 rfh ó thaobh taobh, ó cheann ceann (ag gabháil trí Thrá Lí; dul tríd an liosta); polladh, réabadh (chuaigh an chaint trí mo chroí; ag teacht aníos tríd an talamh); ar fud (ag siúl tríd an aonach; tá an teach trí thine); measctha le (cuir ola tríd); ar feadh (tríd an oíche, tríd an stoirm ar fad); mar gheall ar (trí dhearmad a tharla sé) ► trí chéile i dteannta a chéile, measctha le chéile, in achrann; buartha ► tríd is tríd ar an mórgóir
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
mír a úsáidtear le huimhreacha (a haon, a dó, a trí, a ceathair déag, fiche a cúig, uimhir a sé)
stopadh srutha i bpíopa nó i gcaidéal trí aer a ligean isteach ann
ligean na gaoithe trí rud
chomh maith le, mar aon le (mise agus tusa, a dó agus a trí, shuigh sé agus lig a scíth, ná mol agus ná cáin)
líne réadach nó shamhailteach trí lár ruda a gcasann an rud uirthi, mar shampla casann an domhan ar an ais atá idir an Mol Thuaidh agus an Mol Theas
na deora a thagann amach tríd an gcraiceann le teas nó le saothar
teacht tríd an gcuid is dainséaraí de ghalar
cosaint in aghaidh aon chaillteanais a tharlódh trí thine, taisme, nó a leithéid, trí shíntiúis a íoc le comhlacht árachais
bláth beag buí a fhásann trí fhéar earraigh
vótáil trí pháipéar a mharcáil agus a chur isteach i mbosca vótála faoi rún
titim nó truip bheag trí bharr coise a bhualadh ar rud éigin
bóthar nó slí; cúrsa le leanúint (bealach aeir, ar bhealach do leasa); áit le dul tríd (bealach isteach); treo (tar an bealach seo); fad slí (i rith an bhealaigh); dóigh, modh (tá a bhealach féin leis)
lán béil; greim; féasrach; an chuid de ghléas ceoil a séidtear tríthi
briseadh i gclaí nó i mballa ar féidir dul tríd; aon bhriseadh cosúil leis sin
pasáiste trí shléibhte
cluiche a imrítear le cleathóg agus trí liathróid ar bhord a bhfuil éadach mín glas air agus pócaí ar a chúinní agus ar a dhá thaobh
de bharr (trí bhíthin ruda)
stua álainn le dathanna éagsúla a bhíonn le feiceáil sa spéir nuair a shoilsíonn an ghrian tríd an bhfearthainn, tuar ceatha
cumas rud a mhothú tríd an tsrón; cumhracht, bréine, etc.; an chéadfa a mhothaíonn cumhracht, bréine etc.
gléas chun aer a shéideadh faoi thine nó trí phíopaí orgáin etc.
fios a fháil le teagmháil méar (cuisle a bhrath); fios ruda a fháil trí na céadfaí (bhraith sé ag teacht iad); féachaint (ag brath na tíre); spiaireacht a dhéanamh ar (duine a bhrath); cuimhneamh, smaoineamh (bhí mé ag brath imeacht); súil a bheith agat le rud (ag brath leis, ag brath ar a fháil); do sheasamh a bheith ar dhuine nó ar rud (ag brath ar an déirc; ná bí ag brath ormsa)
briseadh gaoithe as an ngoile tríd an mbéal; briseadh amach tobann (brúcht uisce, deataigh, fola)
gnáthuimhir mar aon, dó, trí
teileagram a sheoltar trí chábla faoi thalamh nó ar thóin na farraige
píosa de pháipéar crua le figiúirí (chun cluichí cártaí a imirt); pictiúr nó léaráid agus cló, le cur tríd an bpost
an uimhir 4 in gcomhaireamh (aon, dó, trí, ceathair)
cabhsa nó cosán trí bhogach nó thar dhíog nó abhainn
tóraí a bhíodh ag imeacht trí na coillte, etc.
peaca, coir (trí mo chion féin); dochar, caill
tranglam, trí chéile
glacadh fuaimeanna trí na cluasa, cluinstin, aireachtáil
ball éadaigh a dhéanamh as snáth trí lúba a dheánamh agus a cheangal le chéile le bioráin
mothú mar a bheadh drithlíní ag rith tríd an bhfuil, griofadach
fiaile a fhásann trí chruithneacht
teach nó sealúchas eile a chur trí thine go coiriúil
comhtharlú, rud a thitim amach i gcomhthráth le rud eile trí sheans
éan mór spágach muineálach tanaí a shiúlann trí uisce (corr ghlas, corr mhóna, corr réisc)
trí chéile, buartha
mianach crua a ligeann an solas tríd; gloine ghléineach
an ball cuasach sa chorp a oibríonn ar nós pumpa chun an fhuil a chur ag rith trí na cuislí; lár nó meán ruda ar bith (croí na ceiste); aigne, meon (croí bog; croí éadrom, croí na féile); spiorad, misneach (níl croí circe aige); grá (mo chroí thú!)
cluiche ina dtiomáintear liathróidí adhmaid le buillí de mháilléad trí lúba iarainn ar léana
páirt, roinnt (déan trí chuid de); cion duine amháin (sin é do chuid de; mo chuid éadaigh; iníon dá chuid); ábhar (tá cuid súl inti, ní cuid iontais é); bia, beatha (do chuid a chaitheamh; ag tuilleamh a choda)
bealach le heolas a chur ar fáil; teagmháil le daoine trí chaint nó scríobh
a dó nó a trí de rudaí; péire; dhá rud óga a shaolófaí in aon bhreith
saoradh ó thógáil galair trí fhrídíní galair a dhíothú
aon cheann de na trí thomhas, fad, leithead agus doimhneacht
tiubh ar a chéile, gar dá chéile; deacair gabháil tríd (coill dhlúth); dian, daingean
dul no cur trí thine; loscadh (dó gréine, neantóige, seaca)
íonú a dhéanamh ar leacht trí ghal a dhéanamh ar dtús de le teas agus ansin an ghal a fhuarú chun leacht a dhéanamh ar ais di (is mar sin a dhéantar fuisce agus poitín); ligean do leacht titim ina bhraonta
foraois a bhfuil an fás chomh tiubh sin inti gur deacair gabháil tríthi
