SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
(sa ghramadach) ainm duine nó ruda (mar shampla, is ainmfhocail iad buachaill, Seán, capall, áit)
a dúirt ('tá', arsa Seán)
is cúis le (ní mise faoi deara é ach Seán)
mír a thagraíonn d'ainmfhocal firinscneach agus a úsáidtear (in ionad sé) i ndiaidh na copaile nó sa chuspóireach (duine mar é; gan é sin; is é Seán é; déan é sin); (le haimsir, am, spás)(ach gan é a bheith ag báisteach)
ach (cad a bheadh romham ná asal, cé a bheadh ann ná Seán)
garmhac (níl mac ná ó aige); (i sloinnte) (Seán Ó Briain); (Bean Uí Mháille; Mac Uí Dhónaill)
i dtús saoil nó fáis, gan a bheith sean; mac (Seán óg); nua, úr (talamh óg; óg sa bhliain)
glacadh le duine mar chéile (phós Máire Seán); lánúin a cheangal le chéile mar fhear is bhean (an sagart a phós iad); bainis, searmanas an phósta (dul ar an bpósadh)
céimiúil, gradamach; faoi thréithe an duine uasail, galánta; luachmhar (cloch uasal; éadaí uaisle); (le teideal) (Seán Uasal a Murchú)