Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
araon
áras
árasán
arbhar
arc
ard
ard-
ardaitheoir
ardán
ardchathair
ardchéim
ardchlár
ard-deoise
ardeaglais
ardeaspag
ardfhear
ardfheis
ardintinneach
ardléann
ardmháistir
ardmháistreás
ardmhéara
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
rud a mhéadaíonn nó a ardaíonn fuaim; gléas a chuireann breis nirt le sruth leictreachais agus a ardaíonn an fhuaim ó ghléas raidió, etc.
tógáil in airde (ardú ón talamh); cur suas nó chun cinn (ardú céime); dul suas (cnoc a ardú); tógáil (rud a ardú leat)
at, bolgadh; an iomarca airgid ag imeacht i gcomórtas lena bhfuil d'earraí á dtáirgeadh agus dá bhrí sin ardú rómhór a theacht ar thuarastail agus ar phraghsanna
tuairim ró-ard díot féin; uabhar; sásamh, ardú croí, as rud a dhéanamh go maith
éadach síoda agus patrún ardaithe air
coiscéim; ardú (céim suas); ísliú (céim síos); ardú amháin i staighre nó i ndréimire; aonad tomhais (céim teochta, fiche céim celsius, uillinn tríocha céim); seasamh nó stádas saoil (céim chreidiúna, íseal i gcéim); gradam ollscoile (céim B.A.); cruatan (céim chrua)
cluiche foirne ina gcaitear liathróid mhór isteach i gcochall ardaithe
crann tógála chun rudaí troma a ardú, géag mhór fhada air agus ulóg ar a ceann amuigh
duine a chur chun báis ar chroch le rópa a chur timpeall a mhuiníl agus ligean dó titim; cur suas ar thairne, crúca etc. (pictiúr, pota, a chrochadh; seol a chrochadh); tógáil, ardú (ancaire a chrochadh; croch leat é); scaipeadh, imeacht as (chroch an ceo; croch leat!)
ar crochadh; ardaithe; ard, géar (aill chrochta, cosán crochta)
éirí nó ardú i bpraghas
seasamh suas (ó bheith sínte nó suite); teacht as an leaba; teacht aníos (éirí gréine); ardú (gaoth ag éirí); ard (éirí i mbóthar)
ardú meanman; rith croí
a éiríonn, ardaithe; ceannairceach; ádhúil, rafar
breoiteacht a ngabhann ardú teochta agus rith cuisle léi
rópa chun seolta, bratacha etc. a ardú nó a ísliú
barra miotail nó adhmaid buailte ar thaca agus ceann de á bhrú síos chun rud éigin trom ar an gceann eile a bhogadh nó a ardú
dul nó cur i méid; breis, ardú (méadú ar luach)
aigne, intinn; staid intinne, misneach, aigeantacht (tá ardú meanman ann); fonn (do mheanma a bheith le rud)
dréacht ceoil nó filíochta a bhfuil corraí croí agus ardú meanman ann
fearas chun meáchain throma a ardú (mar atá, chun cuid d'fheithicil a ardú le go bhféadfaí bonn a athrú nó a dheisiú)
go dtí áit nó céim níos airde (dul suas ar stáitse; suas an staighre, an sliabh); ar leibhéal níos airde (dhá urlár suas); ardaithe, éirithe (tá na costais suas); in airde (seas, éirigh, suigh suas; tá an ghealach suas); ar bun, cearr (tá rud éigin suas); beo (an t-aos óg atá suas anois); go hiomlán (glan suas an teach)
rópaí, ulóga etc., chun ualaí a ardú; rigín (loinge)
uirlis chun breith ar rudaí agus iad a ardú (tlú tine, tlú siúcra)
bealach nó bóthar ardaithe
ardú suas (clocha a thógáil); piocadh suas (ag tógáil muiríní); díriú suas (crann báid a thógáil); cur suas (ag tógáil tí); tabhairt suas (ba, éanlaith, a thógáil; tógadh le Gaeilge í); ardú, múscailt (tóg do chroí; raic a thógáil; cé a thóg an cheist?); dreapadh (céimeanna staighre a thógáil); bailiú (cíos a thógáil); piocadh suas (paisinéirí a thógáil; is uaidh a thóg mé an slaghdán, an t-amhrán); glacadh (an méid a thógfadh an bus; thóg sé mar achasán é; lá saoire a thógáil; coiscéim a thógáil); bordáil (traein a thógáil); breith chun siúil (cé a thóg mo leabhar?); sealbhú (tóg do shuíochán); toghadh (Seán an t-ainm a thóg sé); gabháil (an bealach a thóg sé); glacadh mar shampla (tóg Brian anseo); glacadh le (ní thógfainn £10 air); baint as (thóg sé bliain orm); (le dlí) gabháil (thóg Gardaí é); baint, gnóthú (is í Máire a thóg an duais); agairt (ná tóg orm é)
ardú meanman
coimeádán leathan leibhéalta agus ciumhais ardaithe amuigh air chun bia nó deoch nó gréithe boird a thabhairt thart
roth agus clais ina fhleasc a dtéann corda, slabhra etc., isteach ann chun rudaí troma a ardú, puilín
cromán nó hanla chun roth meaisín a chasadh nó chun rópa nó cáblaí etc., a tharraingt isteach; meaisín a úsáidtear chun ardaithe
