Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
buachalán
buachan
buadán
buaf
buaic
buaiceáil
buaiceas
buaile
buaileam sciath
buailteach
buailteoir
buain
buaine
buaircín
buaireamh
buairt
buaiteach
buaiteoir
bualadh
bualtrach
buama
buamáil
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
rud a thochailt as an talamh nó a ghearradh nó a tharraingt den áit a bhfásann sé (clocha, féar, bláthanna a bhaint); rud a scaoileadh as a ionad nó as a ghreim (fuil, glas, a bhaint; duine a bhaint dá chosa); buachan
tabhairt nó teacht ar an saol (rugadh leanbh di; lá breithe) tabhairt mar thoradh (ubh a bhreith); iompar chun siúil (beir leat é sin); greim a fháil ar, teacht suas le (beir greim air, ní bhéarfaidh sé anois orainn); buachan (rug sé an chraobh leis); dul (beir leat abhaile); druidim le (ag breith suas ar a trí)
an ceann is fearr i gcomórtas nó in iarracht (bua a fháil); tabharthas ó Dhia (bua cainte, bua ceoil); maitheas, fiúntas (bua dá bhfuil ag an léann); cáilíocht ar leith (cloch bhua)
ábalta bua a fháil, buaiteach
bua a fháil, gnóthú (bhuaigh sé orm; is deacair buachan air)
leas (buntáiste a bhaint as rud); tosach áite ar dhuine eile; seans le bua a fháil
bua, ceannas, craobh; laochas, mórtas
géag crainn; brainse d'eagraíocht (craobh de Chonradh na Gaeilge); bua (an chraobh a bheith leat; craobh na hÉireann); dual gruaige; fraoch fada láidir
bua nó cumas rudaí a thabhairt ar ais san aigne (beidh cuimhne ar an lá seo fós); na rudaí ar fad a gcuimhníonn daoine orthu (más buan mo chuimhne; cuimhní cinn)
míorúilt, bua míorúilteach (a Dhia na bhfeart)
breith ar (rud a ghabháil i do lámh); ceapadh (peil a ghabháil); lán baclainne (gabháil féir, mhóna); tógáil (áit duine a ghabháil); tabhairt faoi, oibriú ar (ag gabháil d'obair); greamú, tógáil (coirpeach a ghabháil); buachan (an lá a ghabháil); a thógáil chugat féin (páirt a ghabháil i rud); glacadh le (gabh mo leithscéal); glacadh, a theacht ar (ghabh tart é); dul, siúl (ag gabháil thar bráid; ag gabháil abhaile); teacht (gabh i leith); gléasadh (capall a ghabháil); rá, aithris (ag gabháil fhoinn, véarsaí); giosta
rud a thugtar mar dheimhniú go ndéanfar rud éigin (dul i ngeall ar rud); airgead a chuirtear ar iomaitheoir i gcomórtas (geall a chur ar chapall i rás); comhartha dúshláin (geall comhraic); bua, duais (an geall a bhreith ó dhuine); dealramh, cuma (tá geall fáis sna barra)
bua nádúrtha i nduine
buachan, baint tairbhe nó sochair as rud
oibriú, saothrú, go tairbheach (ag gnóthú ar an iasacht); buachan (duais a ghnóthú)
dréim le daoine eile chun rud (mar dhuais, geall etc.) a bhuachan
an tréimhse ó éirí gréine go luí gréine; solas an lae (fanfaimid go lá); an tréimhse ó mheán oíche go meán oíche arís (seacht lá na seachtaine); lá, dáta, áirithe (lá aonaigh, lá pá, an chéad lá den mhí); lá féile (Lá Nollag, Lá Bealtaine); bua an lae (tá an lá leat); ré saoil (bhí sé go maith ina lá); aimsir reatha (sa lá atá inniu ann); tréimhse (is fada an lá ó chonaic mé é); (ón lá seo amach; an lá is fearr a bhí sé); uair, am (lá éigin, lá dá raibh); pioc (níl lá iomrá aige air)
focail nó siombailí scríofa a thuiscint; focail scríofa a rá os ard (léigh amach é); rá (cé a léigh an tAifreann?); bua na léitheoireachta (níl léamh ná scríobh aige); ciall, míniú, léiriú (cártaí, lámh duine, a léamh); tuiscint, dul amach (níl aon léamh ar an bhfear sin)
briseadh (dlí rialach etc.); éigniú (tearmann, bean, a shárú); bréagnú (argóint a shárú); buachan ar, teacht thar (duine a shárú i rás; níl a shárú le fáil; tá an leathchéad sáraithe aige); teacht roimh, ceapadh, teanntú (sáraigh na ba sin dom); crá, ciapadh (madra ag sárú caorach); tuirsiú (sáraithe ag an obair)
dea-thréith, bua (na suáilcí diaga); feabhas, cumhacht, tabhartas (suáilcí na hurnaí; suáilce ó Dhia); áthas, pléisiúr (suáilce a bhaint as rud; suáilce na bhflaitheas)
bua, lámh uachtair (thug sé an svae leis)
éirim, bua (tallann cheoil); ríog, racht, taom (tallann feirge, oibre)
cáilíocht i nádúr duine; mianach, bua (tréithe dúchais, pearsanta, duine); éacht (tá tréithe déanta aige); cleas (cuir uait na tréithe)
