Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
duine
duineata
duiniúil
duirc
dúire
duirling
dúiseacht
dul
dúlaíoch
dúlaíocht
dúlamán
dúléim
dúlíonach
dúlionn
dúlra
dúlsáith
dúluachair
dúluí
dumhach
dúmhál
dumpáil
dún
Seans gur foirm é duit de:
do »
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
feis nó siamsa faoin aer; tógáil aeir duit féin
buairt faoi rud éigin a rinne tú nár cheart duit a dhéanamh; brón (tá aithreachas orm)
mar sin, cosúil leis sin (gurab amhlaidh duit; an amhlaidh nach dtuigeann tú mé?)
an-bhreá ar fad (áit, aimsir, duine, aoibhinn); sona (is aoibhinn duit)
áit chónaithe (áras duit féin); iostas (áras na hoíche); teach, foirgneamh; árthach (árais tí); broinn (in áras an chléibh)
lámh iarainn ar dhoras a bhuailtear chun go n-osclófaí duit
báúil le duine as fabhar éigin a rinne sé duit
cén áit (cá bhfuil sé? cár chuir tú é?; cárb as duit?); cad, céard (cá air a bhfuil sé ag caint?); cé chomh (cá fhad, cá mhéad?)
cén rud, céard (cad é sin? cad deir sé? cad is ainm duit?)
gá, riachtanas (níl aon chall leis; ní call duit labhairt); ceart, éileamh (níl aon chall agat dó, chuige)
ceart, cothrom (breithiúnas cóir; ba chóir duit é a rá leis); díreach, ionraic, macánta (a dhuine chóir, a bhean chóir)
an méid nó an oiread céanna (déanfaidh mé a chomhoiread duit)
díbirt as (cuireadh as a bpoist iad); cosc ó, cur ó (chuir tú as gléas é); múchadh (solas a chur as); ligean amach (uaill a chur asat); cur mar fhad le (píosa a chur as rud); goilleadh ar (cad tá ag cur as duit?)
cur chomh fada le (daoine a chur chun boird); cur os comhair (cuir chuige an t-arán); úsáid le haghaidh (cuir chun tairbhe duit féin é); tabhairt faoi (cur chun oibre)
a bhaineann go pearsanta le duine (an rud is dílis duit); fíor, ceart (airgead dílis); seasmhach (dílis do chúis); ionúin, grámhar
bheith i dteideal, tuilleamh (dlíonn sé onóir; an méid atá dlite duit); bheith de dhualgas ort (dlímid Dia a ghuí)
ag dul duit nó uait (an rud atá dlite do dhuine)
foinse dóchais, marc; duine ar féidir é a thrust nó dul dian air (ní dóithín réidh duit mise)
nádúrtha, dúchasach (ba dhual athar dó a bheith deas); oiriúnach (an áit is dual duit); i ndán nó beartaithe (do dhuine) (is dual dúinn uile an bás)
(leis an gcopail) eaglach, baolach (is eagal liom go bhfuil; ní heagal duit an madra)
tarlú do (cad a d'éirigh duit?)
fírinne, ceart (más fíor (nó) bréag é); focal, gealltanas (m'fhíor duit, dar m'fhíor)
fuaim béil nó grúpa litreacha a chiallaíonn rud ar leith; abairt, ráiteas, caint (focal a rá le duine); teachtaireacht, eolas (focal a chur chuig duine); gealltanas (d'fhocal a bhriseadh; ar m'fhocal duit)
in aice, i ngaireacht (i bhfogas duit, i bhfogas míle dó)
cuidiú i nguais, tarrtháil, faoiseamh (go bhfóire Dia orainn); oiriúint (má fhóireann sé duit)
sláintiúil; slán, saor ó ghalar nó ó locht; go maith don tsláinte (bia folláin); maith an bhail (b'fholláin duit nach bhfaca sé thú)
(sa ghramadach) modh den bhriathar a úsáidtear chun guí, dóchas nó éiginnteacht a léiriú (fan go dtaga sé; nárab é duit)
tumadóir a chuirfeadh frog i gcuimhne duit leis an bhfeisteas a bhíonn air agus é in ann snámh thart gan dua in uisce domhain
gá (tá ganntar leis; ní ganntar duit é)
d'fhocal a thabhairt (gheall mé dó go rachainn ann); deimhniú, móidiú (déanfar é, geallaim duit; tá an bheirt acu geallta); cur in áirithe mar chinniúint, ordú (an rud a gheall Dia dúinn); fonn, fuadar (tá gealladh maith faoi)
(moladh) mo cheol thú! (comhbhrón) tá trua agam duit
socrú, deasú; ullmhú (leaba a inleadh duit féin); beartú, pleanáil
éirí ó thalamh de phreab (léim in airde ar chlaí); éirí, lingeadh, de dhroim ruda (léimfinn claí duit); tuirlingt de phreab (léim anuas de chapall); preabadh, bíogadh (léim sí as a codladh); eitilt (ag léim ó chrann go crann); sciorradh (ag léim ó scéal go scéal)
é a bheith de dhánacht i nduine (ní leomhfainn é a dhéanamh); ceadú (ní leomhfainn duitse é a dhéanamh)
an ciorcal beag dorcha i lár na súile a ligeann isteach an solas le radharc a thabhairt duit
mothú go bhfuil do cheann ag teacht thart is thart; speabhraídí (tá mearbhall dí air); buairt aigne (cad tá ag déanamh mearbhaill duit?); botún, dearmad (mura bhfuil mearbhall orm)
mír ghuítheach dhiúltach leis an gcopail (mura fearr nára measa; nárab amhlaidh duit)
nach ndéanfadh áis ná gar duit; gan mhaith
méid, uimhir (níl a oiread clú air agus a bhíodh; déanfaidh mé a oiread duit; an oiread céanna airgid); toirt (níl oiread m'ordóige ann; oiread na fríde); fiú amháin (ní raibh a oiread is focal as); áirithe (an oiread seo airgid)
drochbheart, dochar, díobháil (lucht oilc); spíd, droch-chroí (tá an t-olc istigh aige duit); fearg (ná cuir olc orm)
dona, droch-; gan a bheith maith (nach olc an aimsir í; duit féin is measa é; go holc leis an slaghdán); droch-chroíoch; ar éigean (is olc a chreidim é); ionúin (sa bhreischéim amháin a úsáidtear é)(is measa leis a athair ná a mháthair)
rud a chur á dhéanamh (d'ordaigh sé dóibh dul abhaile); leagan amach nó síos (ní hé sin a d'ordaigh an dochtúir dom); ceapadh (mar a d'ordaigh Dia dúinn); moladh (ní ordóinn duit a leithéid); aithne, ceangal (rud a dhéanamh ar ordú duine, le hordú ó dhuine); staid, bail (tá an t-eallach in ordú maith)
samhail a dhéanamh san aigne, taibhsiú (samhlaigh duit féin conas mar a bhí sé); dealramh (rud a shamhlú le rud eile)
mír a chuirtear le focal chun béim a chur air (bhur gcuidse, mo chairdese; táimse go maith; sibhse a dúirt é; ceann duitse agus ceann dise)
ag tagairt do rud nó do dhuine in aice láimhe, i radharc etc. (inis seo dom; seo do dheoch; ina dhiaidh seo; é seo, an rud seo); ag tagairt don am láithreach (idir seo agus Nollaig); anois, anseo (seo duit é; seo leat; seo chugainn é)
a dhéanamh éasca; rathú (go soirbhí Dia duit)
sásta (Nollaig shona duit); ámharach (ní lá sona an Aoine)
bail an té atá spleách nó ag brath ar dhuine eile (gan spleáchas leat, duit); bladar, plámás
tarlú; bualadh nó casadh le (teagmháil ar, do, dhuine, le duine); bualadh in aghaidh (theagmhaigh an bád le grinneall); teacht i gcoinne (teagmhóidh sé duit lá éigin)
comhghairdeas a dhéanamh le duine (tréaslaím duit, leat)
