Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
oisre
oitir
ól
ola
olagón
olann
olar
olc
olcas
oll-
ollamh
ollás
ollchruinniú
ollghairdeas
ollmhaitheas
ollmhargadh
ollmhéid
ollmhór
ollphéist
ollscoil
ollscolaíocht
olltáirgeadh
olltoghchán
olc fir1 drochbheart, dochar, díobháil (lucht oilc); spíd, droch-chroí (tá an t-olc istigh aige duit); fearg (ná cuir olc orm) ► aid1 dona, droch-; gan a bheith maith (nach olc an aimsir í; duit féin is measa é; go holc leis an slaghdán); droch-chroíoch; ar éigean (is olc a chreidim é); ionúin (sa bhreischéim amháin a úsáidtear é)(is measa leis a athair ná a mháthair)
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
céannacht duine nó ruda a bheith agat toisc gur bhuail tú leis cheana; aitheantas a thabhairt do (ní aithníonn sé a ghaolta feasta); idirdhealú (aithint idir an mhaith agus an t-olc); brath, mothú (d'aithin sé go raibh fearg orm)
olc, droch-chroí
gráin, míthaitneamh, fonn oilc
codanna beaga a dhéanamh de (adhmad a bhriseadh); díobháil a dhéanamh de (do shláinte a bhriseadh); sárú (dlí a bhriseadh); cur as feidhm (duine a bhriseadh as a phost); ceansú, míniú (capall a bhriseadh); sóinseáil (airgead a bhriseadh); dul in olcas (an aimsir ag briseadh); cosc (balla ag briseadh na gaoithe); brúchtadh (bhris an gol uirthi); athrú go hinmheánach (bainne ag briseadh); cloí (briseadh na Bóinne); breacadh (briseadh an lae)
(t céill in abairtí áirithe) meabhair, réasún, tuiscint don mhaith is don olc (ná caill do chiall); gnáthstaid aigne (ar meisce nó ar a chiall); tuiscint cheart (ó tháinig ciall dó); éirim (ciall do ghreann, don léann); brí (sa chiall atá leis an bhfocal); cúis, réasún (cad is ciall leis sin?)
meath, meathlú, dul in olcas (claochlú aimsire); athrú go bunúsach (teas a chlaochlú go fuinneamh)
fána; sceabha (ar claon); luí nádúrtha le beart de chineál áirithe (lean sé dá chlaon); bá (tá claon ag an leanbh leat); antoil (claon chun oilc)
claon a bheith ann, ar claon; luite le holc (ár dtoil chlaon)
géilleadh do rud nó glacadh leis go bhfuil sé fíor (creidim i nDia; ná creid focal uaidh); onóir, ábhar measa (is creidiúint don tír é); cáil (a chlú is a chreidiúint)
daortha, faoi dhamnú; olc, uafásach; diabhalta (damanta daor)
an chuid nó an ceann is measa (díogha na bhfear; díogha gach síne sioc)
cor in aghaidh caim; sásamh in olc a rinneadh ort
mí-ámharach; i ndrochchaoi, olc; i ndrochshláinte
olcas; mí-ádh; breoiteacht
scamhadh fiacla chun duine mar olc air; scaimh; druidim, teagmháil, baint (ná drann leis; níl sé ag drannadh leis an ól)
grúpa daoine, aicme, treibh; roinnt (daoine) (is olc an dream iad); cine (an dream dar díobh é; aon dream amháin iad)
an méid a fhanann gan ól de dheoch nó gan ithe de bhia, fuíoll nó deasca; aon rud gan mhaith, an chuid is measa de rud
olc, dona; gránna, suarach
drochstuif; olc, mallaitheacht
drochbhearta; dochar, olc
olc, mallaithe; duairc, gruama
dubhach, duairc, gruama; olc, nimhneach
olc nó doicheall as mar a d'éirigh le duine eile, formad (tá éad air; ná bí in éad, ag éad, leis)
ord ceart; cruachás (is olc liom tú a bheith san eagar sin)
aon rud a dhíoltar nó a cheannaítear; feisteas, fearas (earra agus éide); airteagal, éadáil (is olc an t-earra é)
easpa urraime nó measa
olc nó drochaigne do dhuine, faltanas
olc, spíd, binb (chun duine); fonn díoltais
breathnú, amharc; dealramh (ag féachaint go maith; is olc an fhéachaint atá air); triail, tástáil (cuisle a fhéachaint; féachaint a chur ar dhuine); iarracht bheag, blaiseadh (féachaint den fheoil a fháil)
tonn oilc faoi rud nach dtaitníonn leat; greadadh (mar a thagann i gcneá)
géire, olc, binb
gráin, olc do dhuine nó do rud; séanadh (fuath a thabhairt do thobac)
nimh, nimhneachas, olc
nimh, nimhiúlacht, nimhneachas (goimh i gcneá, goimh i gcaint, goimh fuachta); olc, fearg (bhí goimh air chugam); craos, airc (goimh chun tobac)
aigne, suíomh na smaointe; meon, claonadh (intinn oilc); aird (d'intinn a leagan ar rud); sprid (tá tógáil intinne ann); aidhm, cuspóir (cad tá ar intinn agat a dhéanamh?); tuairim (nílim ar aon intinn leat)
gan spás do níos mó ann (soitheach lán; lán go doras); líonta go maith (sparán lán d'airgead); clúdaithe (áit lán de dhaoine, de choiníní); líonta ar fad (le taoide) (tá sé lán); líonta le mórtas (tá sé lán de féin); gach pioc (tá sé lán chomh holc leis)
grá geal nó searc duine; aicíd, galar (is olc an leannán atá ort)
fabhtach, easnamhach, olc, gránna (bréag, duine lochtach)
áilleacht, breáthacht; iompar (b'olc an mhaise dó gan beannú dúinn)
bean a bhfuil clann aici; foinse (máthair oilc, máthair abhann)
an-olc, an-dona, uafásach, millteach
olc, mailís; fonn dochair
mír ghuítheach dhiúltach leis an gcopail (mura fearr nára measa; nárab amhlaidh duit)
ullmhúchán; luíochán, olc (tá an oirchill ann)
bail an ruda atá olc, donacht
cibé (pé duine nó rud); cibé acu (pé olc maith é)
(fadó) fráma adhmaid agus poill ann don cheann agus do na cosa chun lucht oilc, etc. a chéasadh go poiblí; céasadh, peannaid
breithiúnas a leagtar ar dhuine mar gheall ar olc nó ar choir éigin (pionós báis); crá croí (is mór an pionós é)
cloichín bheag, méaróg, póirín; blúire (spalla feola); focal (an spalla ba mheasa ina bhéal)
briseadh tobann aimsire, le fearthainn throm, sneachta, gaoth agus uaireanta toirneach agus tintreach; racht feirge nó oilc
