Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
uirbeach
úire
uireasa
uiríoll
uiríseal
uirlis
uirstéad
uisce
uisceadán
uiscealach
uiscedhath
uiscedhíonach
uiscerian
uisciú
uisciúil
uisinn
ula
ulchabhán
úll
úllagán
ullamh
ullmhóid
Seans gur foirm é uirthi de:
ar »
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
líne réadach nó shamhailteach trí lár ruda a gcasann an rud uirthi, mar shampla casann an domhan ar an ais atá idir an Mol Thuaidh agus an Mol Theas
bád iompair agus tóin leibhéalta uirthi a úsáidtear ar chanáil nó ar abhainn
bean a bhfuil cúram tí uirthi
bratach chaol fhada agus gob uirthi
sráid nach bhfuil ach béal amháin uirthi
cathaoir mhór agus uillinn ar gach taobh uirthi mar thaca
críoch nach bhfuil seachaint uirthi, rud atá i ndán do dhuine; mí-ádh, tubaiste
fíor chearnach agus sé aghaidh chearnacha uirthi ar nós dísle; uimhir méadaithe fúithi féin faoi dhó, mar shampla, ciúb an 2 = 2 x 2 x 2 = 8
dallamullóg; cleas bréagtha (chuir sé cluain uirthi); smacht (cluain a choinneáil ar do gháirí)
bonn iarainn faoi chapall agus é tairneáilte faoina chrúb mar chosaint ón talamh uirthi
leaba do pháiste, cliatháin arda uirthi agus lataí cosanta
rud a bhfuil déanamh cruinn air, meall; samhail den domhan agus déanamh sféir uirthi
bád beag a bhfuil seol mór agus seol tosaigh agus jib uirthi
aghaidh agus uimhreacha uirthi mar atá ar chlog nó ar theileafón
leacht géar a thagann as an ae sa chorp agus a chuidíonn le díleá; deoch a mbeadh blas géar uirthi; cantal, cancar
éan beag a itheann feithidí, sciatháin fhada bhioracha air agus eireaball gabhlógach (Tá cáil uirthi as a heitilt dheas agus as an achar fada a théann sí ar imirce)
seanbhean ghránna agus cuma fhiáin uirthi
gabhlóg, uirlis a bhfuil lámh agus beanna uirthi, a úsáidtear chun bia a phiocadh suas; uirlis cosúil léi, ach í níos mó, a úsáidtear i gcúrsaí talmhaíochta, píce
eolas ar screamh an domhain agus ar na hathruithe a tháinig uirthi ó chianaimsir
ainmhí beag oíche agus brat deilgneach uirthi
gluaisteán beag cumhachtach agus tiomáint ceithre roth uirthi
spúnóg mhór dhomhain agus lámh fhada uirthi chun leachtanna a thógáil, scaob; lámh, ladhar; spóc, spéic
péist lannach a bhfuil eireaball fada agus ceithre chos uirthi
árthach beag agus seolta cearnacha uirthi
an lus mór, luibh ar spíceach agus bláthanna corcra uirthi atá cosúil le méaracáin
eitleán agus gan ach péire amháin sciathán uirthi
ainmhí ramhar agus guairí mar chlúmh uirthi (Is uaithi a fhaightear muiceoil agus bagún)
eitleán a éiríonn ón bhfarraige agus a thuirlingíonn uirthi
bruinneall mhara sna scéalta a raibh eireaball éisc uirthi
péist fhada chaol gan cosa agus gainne uirthi (nimhiúil uaireanta)
déantús nó fíor a bhfuil ocht dtaobh agus ocht n-uillinn uirthi
péist mhara agus ocht ngéag uirthi
fíor a bhfuil cúig thaobh agus cúig uillinn uirthi
uirlis agus soc caol iarainn uirthi chun talamh crua a bhriseadh
feadán miotail, plaistigh nó cré trína ritheann uisce, gás etc.; cos agus ceann amuigh uirthi chun tobac a chaitheamh
fíor sholadach a bhfuil triantán mar bhonn agus mar thrí thaobh uirthi agus í ag teacht chun pointe ag a barr; aon fhoirgneamh den déantús seo, go háirithe na cinn a tógadh fadó san Éigipt timpeall ar thuamaí
bád agus tóin leibhéalta uirthi; urlár clár ar snámh
fíor sholadach ar mar a chéile a dhá ceann i dtoirt agus i gcló, agus taobhanna dronuilleogacha uirthi
uirlis ghairdín nó feirme a bhfuil lámh fhada uirthi agus fiacla trasna amuigh ann chun duilleoga nó féar a bhailiú nó chun cré a réiteach
ceist á cur faoi bhráid an phobail go léir lena mbreith a fháil go díreach uirthi
crann nó tor a mbíonn tuigí caola solúbtha air a úsáidtear i gcaoladóireacht; adhmad an chrainn sin. (Saileog ainm eile uirthi)
liosta (earraí etc.); clár (ama etc.) ina leagtar amach na hamanna atá socair do chúrsaí áirithe; foirm agus spásanna uirthi chun mioneolas a líonadh isteach iontu
bád seoil mór a bhfuil siúl inti agus crann amháin nó níos mó uirthi
bád seoil éadrom agus gan uirthi ach crann amháin
uirlis chuasach (mhiotail de ghnáth) agus lámh uirthi chun bia bog nó leacht a chur sa bhéal; lán spúnóige
(le carr, bád, eitleán etc.) déanta le gluaiseacht trí aer nó uisce go héasca, le nach mbéarfadh an t-aer nó an t-uisce rómhór uirthi
beilt leathair agus búcla uirthi chun rudaí a cheangal ina mbeart; leadhb leathair
uirlis phollta a bhfuil cos fhada uirthi agus scriú ar a bior
fíor a bhfuil trí uillinn agus trí thaobh uirthi; aon rud cosúil leis (triantán de chíste)
(leis an ngrian) dorchú an tsolais uaithi nuair a thagann an ghealach idir í agus an domhan; (leis an ngealach) dorchú an tsolais uaithi nuair a thiteann scáth an domhain uirthi; maolú ar fhuaimeanna tosaigh focal i gcásanna áirithe (mar shampla, an bhfuil? ar an gclaí, ar an mballa; toil na ndaoine; i dteagmháil leis)
