Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
barrthuisle
barrúil
barúil
barúlach
barún
barúntacht
bas
bás
básachán
básadóir
basalt
basár
bascadh
bascaed
bascarnach
básmhar
básta
bástáil
bastard
bástcóta
bastún
bású
basún
bás fir1 deireadh saoil, éag
RELATED MATCHES
IN AN FOCLÓIR BEAG
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
i mbéal báis
gan a bheith aibí, leanbaí (duine anabaí); roimh am (breith, bás, anabaí)
an spiorad nó an chuid inmheánach den duine a chreidtear a mhaireann tar éis a bháis; beatha (thit an t-anam as); brí, fuinneamh (cuir anam ionat féin)
drochbhás, bás gránna
bás a fháil faoi uisce de cheal aeir; tumadh nó suncáil faoi uisce; fliuchadh go mór; múchadh (tarta)
duine nó ainmhí a bhfuil cuma an bháis air
duine a cheaptar chun breith bháis a chur i bhfeidhm
a bhfuil bás i ndán dó
cur chun báis nó a fháil bháis
bean den slua sí a chaoineadh bás duine
rud a imeacht uait nó a bheith ar iarraidh (radharc, airgead, a chailleadh); gan a fháil (chaill mé an tAifreann); titim ar gcúl (cailleann an clog sin nóiméad sa lá); teip i gcluiche nó i gcomórtas; bás a fháil (ó cailleadh m'athair)
cuma, foirm, cruth (i gcló duine; tá cló an bháis air); clóbhualadh
coiste a oibríonn le cróinéir chun bás tobann nó tubaisteach a fhiosrú
buairt faoi chaill duine eile (rinne siad comhbhrón léi faoi bhás a hathar)
baol díobhála nó caillteanais, dainséar (bheith i gcontúirt do bháis, do bháite)
bualadh mall cloig, go háirithe ar ócáid bháis nó sochraide; focal fonóide
duine a chur chun báis ar chroch le rópa a chur timpeall a mhuiníl agus ligean dó titim; cur suas ar thairne, crúca etc. (pictiúr, pota, a chrochadh; seol a chrochadh); tógáil, ardú (ancaire a chrochadh; croch leat é); scaipeadh, imeacht as (chroch an ceo; croch leat!)
bail dhona le breoiteacht (i gcróilí an bháis)
feidhmeannach agus é de phríomhchúram air fiosrúchán a dhéanamh in aon bhás timpisteach nó amhrasach
ealaín, go háirithe ealaín na filíochta; dréacht i bhfilíocht seachas i bprós ina léiríonn duine a smaointe agus a shamhlaíocht (i línte tomhaiste de ghnáth agus rím iontu); cinniúint (bhí an bás i ndán dó)
nádúrtha, dúchasach (ba dhual athar dó a bheith deas); oiriúnach (an áit is dual duit); i ndán nó beartaithe (do dhuine) (is dual dúinn uile an bás)
bás; dul chun báis nó i léig; easpa cumais, barrliobar (éag a bheith i lámh duine)
a thugann bás, marfach
sealbhú, aimsiú (faigh do chóta agus bí liom); gnóthú (gheobhaidh sé an lámh uachtair ort); soláthar (fuair mé an dochtúir dó); dul trí, fulaingt (má fhaighim scanradh; fuair sí bás; náire a fháil); teacht ar (fuair sí airgead caillte); éirí (bhí an oíche ag fáil dorcha); teacht ar fhios nó ar eolas (fuair mé amach nach é a rinne é); bheith ábalta (ní bhfaighinn a leithéid a rá leat); soláthar, sroicheadh (níl fáil ar a leithéid; níl sé ar fáil, le fáil, go héasca)
béal géar (scine nó airm eile); fuadar (faobhar cainte a bheith ort); ciumhais, scéimh (faobhar aille); arm géar (bás le faobhar)
eolas, léann (duine a bhfuil foghlaim air); fios ruda nó fios conas rud a dhéanamh a fháil (ag foghlaim léitheoireachta, snámha); múineadh (rud a fhoghlaim do dhuine); dul trí rud (ag foghlaim an bháis)
toghchán i ndáilcheantar amháin a thagann de thoradh teachta a fháil bháis, a éirí as oifig etc.
tar éis báis (scrúdú iarbháis)
áit phionóis do dhaoine mallaithe tar éis a mbáis
leadradh; daoradh agus cur chun báis gan triail, go háirithe ag slua daoine bheadh corraithe go mór ag coir
mírún, mioscais, droch-chroí; (le cneá, créacht) díth nó dochar (a bheadh ina thrúig bháis)
duine a fuair bás ar son a chreidimh; duine a d'fhulaing go cráite ar son cúise
dán brónach faoi bhás duine
a bhfuil marú ann, a d'fhéadfadh do bhás a thabhairt
bás ar son creidimh nó cúise; fulaingt chráite; taisí mairtírigh nó naoimh
cur chun báis; crá, ciapadh; maolú (fuaime, péine etc.)
scamall; gruaim; buile, spreang (néal feirge); codladh beag (thit néal orm); támhnéal (tá néal an bháis air)
go dtí (go nuige seo); go dtaga (go nuige a bhás); fiú (go nuige an t-ainmhí féin)
duine a dtiteann oidhreacht air le bás an úinéara, comharba
an ola a chuireann sagart ar dhuine i mbéal báis
breithiúnas a leagtar ar dhuine mar gheall ar olc nó ar choir éigin (pionós báis); crá croí (is mór an pionós é)
caill, cúis bhróin (is mór an phúir a bhás)
foirm (i riocht aingeal); bail, cuma, cás (i riocht pléascadh, i riocht báis); acmhainn, lán (tá mo riocht ite agam; ná téigh thar do riocht leis)
oibriú (feirm, glasraí; a shaothrú); forbairt (ag saothrú ealaíon); tuilleamh (ag saothrú airgid, do bheatha); ionramháil, láimhseáil (saothraigh isteach an bád); foghlaim (ag saothrú an bháis); pá, tuarastal (tá saothrú maith aige)
i seilbh agat; seilbh a fháil ar; lonnú, fréamhú (tá an bás ag sealbhú ann)
rian, lorg (sliocht a mhéar); clann nó clann clainne (fuair sé bás gan sliocht); mír as leabhar etc.
bás a fháil; tachtadh, múchadh
bás a fháil
scéala báis; bás (tháinig a thásc inniu); tuairisc, cuntas (níl tásc ná tuairisc air); clú, cáil
ráiteas scríofa nó clóite faoi fhírinne ruda (teastas pósta, teastas breithe, teastas báis); teistiméireacht, deimhniú (faoi scrúdú a bheith faighte ag duine); tuairisc, cuntas (sin an teastas a fuair mé air)
