Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
iostasach
íota
iothlainn
iris
iriseoir
irisleabhar
is
ise
íseal
ísealaicme
ísleacht
ísleán
ísliú
isló
ispín
isteach
istigh
istoíche
ithe
itheachán
ithir
iubhaile
is1 copail briathar aitheantais nó aicmithe (is é féin atá ann; ní hé Brian é; dá mba mise thú; ní hionann iad; ní gorm atá sé; an cnoc is airde is é is fuaire; ní liomsa é; is amárach a thiocfaidh sé; ní go réidh a scar sé leis; ó d'imigh tú is ea a tharlaigh sé; ní den dream sin mé; an gloine é? is ea)
is2 rfh ó shin, go dtí (mí is an lá inniu)
is3 cón agus
RELATED MATCHES
IN AN FOCLÓIR BEAG
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
rud a líonann spás agus is féidir a láimhseáil nó a fheiceáil, etc.; stuif nó substaint fhisiciúil; an stuif a ndéantar rud as, ar nós olann, cailc, cré, etc.; an rud atá i gceist nó faoi thrácht (ábhar na cainte); cúis (ábhar gáire); cúrsa (tá sé ag imeacht ar a ábhar féin); suim áirithe (ábhar airgid); sileadh i gcneá, angadh; duine a bhfuil tréith nó aidhm ar leith aige (ábhar dea-dhuine, ábhar sagairt); pas, beagán (tá sé ábhar daor)
(déan é ach ná caith an lá leis); taobh amuigh de (ní raibh ann ach an triúr againn; níl ann ach go n-aithním é; ach amháin mé féin); ar acht go (tá sé blasta ach salann a chur air); chomh luath is (ach mise greim a fháil air); murach (ach grásta Dé)
an gráinnín is lú de dhúil cheimiceach
mar sin féin, ina dhiaidh sin is uile
san ionad nó ar an ócáid (ag an doras, ag an damhsa); foinse (chuala mé agat féin é); i dtuairim (tá sé ina fhear uasal acu); i seilbh (is agat is fearr é); i bpáirt le (tá comharsana maithe againn); ag freastal ar (bhí an dochtúir aici); ag tagairt do thréithe nó staid nó eolas nó scil nó mothú nó imeachtaí nó dualgas nó fiacha nó buntáiste nó am nó faill etc. (bíodh ciall agaibh; bhí saol breá againn, tá léann acu, dá mbeadh snámh aige, tá cion aici air, bhí cluiche maith againn, tá an obair le déanamh agam, bhí airgead agam air, tá tosach agat orm, dá mbeadh bliain eile againn); le haidiacht (tá sé trom agat, ba mhaith againn é); le hainm briathartha (ag ithe, ag ól, ag díol, ag caint)
(leis an gcopail) mian (mar is áil leat)
an t-oifigeach is airde céim i gcabhlach
(sa ghramadach) ainm duine nó ruda (mar shampla, is ainmfhocail iad buachaill, Seán, capall, áit)
gan aird a thabhairt ar (dá ainneoin sin is uile); in aghaidh tola, gan buíochas do (rinne sé de m'ainneoin é); cé go (ainneoin gur iarr mé air stad)
díol, tuillteanas (is maith an airí air é); duine ar fiú nó ar cóir rud a dhéanamh dó
le toil nó in aghaidh tola; is cuma cé chomh deacair leis
achasán, masla cainte (aithis a thabhairt do dhuine); náire, ábhar náire (is é an aithis shaolta é)
An 'Is é do bheatha a Mhuire' (an tÁivé Máiria)
ar fad ar fad (dán breá amach is amach)
taidhleoir den chéim is airde a chuirtear go tír iasachta mar ionadaí dá thír féin
mar, cosúil le (amhail an t-éan i gcrann, amhail is béas dóibh)
cé is moite (de), taobh amuigh de, seachas (ach amháin an ceann seo)
faoin aer (amuigh sa pháirc); gan a bheith istigh nó sa bhaile (tá fear an tí amuigh); i bhfad uait (amuigh ag bun na spéire); is faide amach (an balla amuigh); as áit, as alt (tá mo ghualainn amuigh); tagtha amach (tá na bláthanna amuigh); sa domhan (an rud is measa amuigh); gan íoc, le híoc fós (tá fiacha amuigh agam air); críochnaithe (tá an cluiche amuigh); gan oibriú (tá an talamh amuigh bán)
cé is moite de, ach amháin
barúil rómhór díot féin, mór is fiú
drochdhuine amach is amach
uisce is bainne, uiscealach
is ar éigin (níl ann ach go n-aithním iad)
is mó is díol grá nó ceana
an-bhreá ar fad (áit, aimsir, duine, aoibhinn); sona (is aoibhinn duit)
rud amháin ann féin; caighdeán tomhais (is é an punt an t-aonad airgid atá in Éirinn)
teacht tríd an gcuid is dainséaraí de ghalar
céim ard; céim léinn is airde ná baitsiléir
léann nó staidéar sna réimsí is airde
is féidir a threabhadh agus a chur
áit thanaí in abhainn is féidir a thrasnú ar dhroim capaill nó i bhfeithicil nó de shiúl cos
tamall de rud ar bith (babhta oibre); seal áirithe coimhlinte (an dara babhta den troid); uair (an babhta seo); buille tubaisteach, bris (is mór an babhta air é)
bád a thugann daoine go rialta anonn is anall thar abhainn nó loch nó idir dhá phort mara
duine balbh; duine nach bhfuil an chaint mar is ceart aige
gob, pointe (barr méire, barr pinn); an pointe is airde, mullach (barr crainn, barr cnoic); an pháirt uachtarach (barr tí, barr leathanaigh); uachtar (ar bharr talún, ar bharr an uisce); rud a fhásann ar bharr talún (barr coirce, barr prátaí); toradh (de bharr mo shaothair); breis (barr ar mhíle); bua (barr a bhreith ar dhuine); deireadh (tá mé i mbarr mo chéille acu)
an duine is fearr i gcoimhlint; bulaí
an chéim is airde nó is déine nó is spéisiúla
ceartú, tabhairt chun cruinnis; ceartú thar mar is gá (ná bí i gcónaí ag beachtú orm)
an fad a bhíonn duine ar an saol; cuntas ar shaol duine; rudaí a choinníonn beo duine, cothú, bia; focal fáilte (is é do bheatha)
is ea (bhuel, conas a d'éirigh libh?)
bogadh síos is suas go tapa; gruaig nó fál a ghearradh go gairid
duine lán de mhór is fiú; búr
trácht, an pháirt de chos nó de bhróg a chuirtear ar an talamh; greim coise ar an talamh (bonn a ghabháil); an pháirt is íochtaraí de rud (bonn colúin, bonn triantáin); fáinne rubair thart ar roth; rian, lorg (ainmhí)
álainn (bean bhreá; aimsir bhreá); an-sásúil (béile breá); déanta go maith (obair bhreá); ar staid mhaith (tá mé go breá anois); maith (d'éirigh go breá liom); aoibhinn (is breá an saol atá agaibh); maith mór (suim bhreá airgid); pléisiúrtha (duine breá le labhairt leis); taitneamhach (ba bhreá liom a bheith ann); (ag neartú le haidiacht eile)(breá mór, breá fairsing, breá bog anois!)(le híoróin)(rógaire breá; tá go breá agat!)
fostaíocht anois is arís
fo-lá; lá ceathanna is gealán
níos mó ná an cothrom, tuilleadh; níos mó ná a ceapadh nó mar is gá; fás, biseach; iomarca (breis ualaigh)
cailliúint (is oth liom do bhris; is mór an bhris air é)
an ceann is fearr i gcomórtas nó in iarracht (bua a fháil); tabharthas ó Dhia (bua cainte, bua ceoil); maitheas, fiúntas (bua dá bhfuil ag an léann); cáilíocht ar leith (cloch bhua)
bua a fháil, gnóthú (bhuaigh sé orm; is deacair buachan air)
