Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
beoga
beoir
beola
beostoc
bheith
bhuel
bhur
bia
biabhóg
biachlár
biaiste
bialann
biamhar
bián
bianna
biata
biatach
biatachas
biatas
biathú
bibe
bídeach
bige
bia fir4 rudaí a itheann daoine nó ainmhithe, beatha; adhmad, substaint (bia a bhaint as caint)
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
ball cinn lena mbraitheann feithid a bealach roimpi nó lena lorgann sí bia
píosa mór de rud; greim mór de bhia
cíocras chun bia
buíochasú Dé (ar son ruda)(bia, an tsláinte, a altú)
bia a théann go maith le bia eile nó a chuireann blas breise air
craos (ar bhia)
bia a dhéantar as plúr nó min
coirce, cruithneacht, eorna agus a leithéidí; grán a bhfuil bia ann
planda a n-itear a phéacáin óga mar bhia
toradh fada buí a bhfuil bia bog milis ann
bia a chuirtear ar dhuán nó i ngaiste chun iasc nó ainmhí a mhealladh
dúilmhear i rudaí milse; deacair a shásamh le bia; ardnósach
an oscailt sa cheann trína nglactar isteach bia agus deoch agus trína ndéantar glórtha; oscailt nó bealach isteach (béal mála, béal uaimhe, béal gleanna); caolas farraige (béal Árann); imeall nó faobhar (béal cupa, béal scine); duine a dhéanfadh caint de shórt áirithe (is tú béal na céille)
bealadh ime etc., ar bhia
an fad a bhíonn duine ar an saol; cuntas ar shaol duine; rudaí a choinníonn beo duine, cothú, bia; focal fáilte (is é do bheatha)
bia a itear ag tráthanna áirithe
séasúr flúirse (bia, etc.)
áit a bhfriotháiltear bia ar chustaiméirí
duine a chuireann bia ar fáil; duine beathaithe
soláthar bia
planda beag glas a fhásann in imeall uisce agus a úsáidtear le blas a chur ar bhia
rud a chur i do bhéal féachaint cén blas atá air; beagáinín de bhia nó de dheoch
cur blais ar bhia
stuif a úsáidtear chun blas a chur ar bhia, mar shampla, piobar, mustard, etc.
láidir, garbh (caint bhorb); fiata (súil bhorb); tréan (tine bhorb); láidir le blaiseadh (bia borb); fiáin (fás borb)
ball troscáin a bhfuil clár leathan air agus cosa faoi, a úsáidtear le haghaidh béilí nó oibre nó imeartha; bia boird; taobh, imeall (bord na farraige); taobh báid nó loinge (teacht le bord, thar bord); clár loinge, deic (dul ar bord)
neart, fuinneamh (brí na hóige; cuirfidh an bia brí ionat; in ísle brí); ciall (brí focail); éifeacht (argóint ar bheagán brí)
fuílleach bia, conamar, cosamar
blúirí bia, grabhróga
ard beannach; saibhir (bia buacach)
duine a mharaíonn ainmhithe le haghaidh bia; duine a ghearrann is a dhíolann feoil
bialann ina bhfaigheann duine an bia dó féin ón gcuntar
bia déanta as gruth bainne agus é brúite ina mheall crua
duine a chaitheann éadach, bróga, bia, tobac, airgead etc.
bheith gléasta i (éadach, bróga, a chaitheamh); ithe, slogadh (bia, deoch, cógas, a chaitheamh); úsáid (snaois, tobac, a chaitheamh); diomailt, ídiú (ag caitheamh airgid, na haimsire); teilgean, radadh (cloch, dorú, a chaitheamh); scoitheadh, gearradh (léim a chaitheamh, cúinne a chaitheamh); druidim (ag caitheamh ó thuaidh); iallach (cé a chuirfidh an caitheamh orm?); briathar cúnta, á úsáid le briathra eile le riachtanas nó dualgas a léiriú (caithfimid a bheith sa bhaile faoin oíche; caithfear an t-airgead a fháil ar ais)
tomhas teasa, go háirithe maidir le feabhas bianna éagsúla chun teas nó fuinneamh a thabhairt don chorp
(le bia) iompú, éiri bréan nó géar
árthach miotail do bhia nó do leacht, stán
(le bia, leacht etc.) cur i gcannaí aerdhíonacha chun leasaithe
substaint dhonn mhilis a fhaightear ó shiúcra agus a úsáidtear chun milseog nó le dath a chur ar bhia, etc.
feamainn mhion a phróiseáiltear ina bhia milis
árthach faoi chlúdach a mbruitear bia ann agus a riartar as é
aon rud atá ceaptha nó cumtha go deas; dhá phíosa aráin agus bia éigin eile eatarthu
sórt, saghas (an cineál cainte a bhíonn air); dúchas, mianach (tá cineál an cheoil ann; talamh a thabhairt chun cineáil); (le bia, deoch) sócamas, cóir speisialta; clann (Cineál Eoghain)
cion nó candam tomhaiste de bhia etc. a fhaigheann daoine le linn éigeandála; liúntas, riar
sac droma le haghaidh bia etc. ag siúlóirí
toradh nó síol crainn a bhfuil bia ina chroí agus blaosc chrua air; bloc beag miotail agus poll ann chun é a scriúáil ar bholta
bailiú bia etc.; bailiúchán, stór
duine a ullmhaíonn bia le hithe
sábháil, spáráil (airgead, bia, a choigilt); clúdach, ceilt (tine a choigilt; peacaí coigilte); conlú, cruinniú
