Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
beartaíocht
beartán
beartú
béas
béasach
béasaíocht
béascna
beatha
beathach
beathaisnéis
beathaithe
beathaitheach
beathú
beathuisce
beibheal
béic
béiceadán
béile
béillic
beilt
béim
beinsín
beireatas
Seans gur foirm é beatha de:
bith »
beatha bain4 an fad a bhíonn duine ar an saol; cuntas ar shaol duine; rudaí a choinníonn beo duine, cothú, bia; focal fáilte (is é do bheatha) ► beatha dhearg beatha mhara, planctón
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
An 'Is é do bheatha a Mhuire' (an tÁivé Máiria)
an spiorad nó an chuid inmheánach den duine a chreidtear a mhaireann tar éis a bháis; beatha (thit an t-anam as); brí, fuinneamh (cuir anam ionat féin)
i do bheatha, i do shláinte (tá sé beo beathach)
uisce beatha, fuisce
i do bheatha, ar an saol; a bhfuil brí nó teas nó cumhacht ann (sreang bheo, aibhleog bheo, bolcán beo); beoga
duine, neach, beo (an beo agus an marbh); beatha (le linn mo bheo); feoil íogair faoi ionga
rudaí a itheann daoine nó ainmhithe, beatha; adhmad, substaint (bia a bhaint as caint)
a bhaineann le beatha nó le rudaí beo
gan dóthain de riachtanais na beatha; gan mórán maoine nó airgid; gan mórán fáis (talamh bocht); gan mórán téagair (beithíoch bocht); gan mórán maise (culaith bhocht); gan mórán tairbhe (obair bhocht); gan mórán dealraimh (leithscéal bocht); dona (pian bhocht, is bocht an scéal é); ina dhíol trua (mo leanbh bocht); ina dhíol drochmheasa (an t-amadán bocht)
an cineál oibre nó saothair a dtuilleann duine a bheatha leis; obair a bhfuil scil ar leith ag baint léi; slí bheatha
páirt, roinnt (déan trí chuid de); cion duine amháin (sin é do chuid de; mo chuid éadaigh; iníon dá chuid); ábhar (tá cuid súl inti, ní cuid iontais é); bia, beatha (do chuid a chaitheamh; ag tuilleamh a choda)
anáil, puth; beatha, anam (dé ghaoithe; tá sé i ndeireadh na déithe)
(ag fáiltiú roimh dhuine) (dé do bheatha)
scéal a bheatha á scríobh ag an duine féin
smacht; traenáil i slí bheatha ordúil
duine a chleachtann an dlí mar shlí bheatha, aturnae nó abhcóide
líníocht, péintéireacht agus dealbhóireacht; eolaíocht, scil; brainse léinn ollscoile (mar a dhéanann Baitsiléir Ealaíon); ceardaíocht; slí bheatha
úsáid, seirbhís; oifig; post, slí bheatha
foirm bheag bhídeach den bheatha phlandúil nó ainmhíoch nach féidir a fheiceáil ach faoi mhicreascóp (Cothaíonn frídíní áirithe galar)
deoch láidir a dhéantar as sú na heorna, uisce beatha
glao, scairt (gairm na cuaiche); fógra tionóil (gairm scoile, gairm slógaidh); cuireadh chun seirbhíse (tá gairm ó Dhia aige); ceird (gairm bheatha); gáir mholta (mo ghairm thú!)
duine a ghlacann geallta ar rásaí capall nó ar chomórtais eile mar shlí bheatha
áis nó uirlis (gléas ceoil, gléas tógála); deis, dóigh (gléas beatha); ord, eagar, caoi cheart (rud a chur i ngléas); éadach, feisteas (cuir gléas ort féin); an príomhnóta i bpíosa ceoil
coitianta, comónta (ár mbeatha ghnách; mar is gnách leis)
duine a bhíonn ag iascach mar shlí bheatha
feabhsú, athrú chun feabhais (do bheatha a leasú); sailleadh, caomhnú le salann nó le triomú etc.; aoileach nó ábhar ar bith a théann chun leasa talún; é sin a chur ar thalamh
bheith ann, bheith beo, bheith i do bheatha (an mhuintir a mhair an uair sin); leanúint de bheith ann (má mhaireann an aimsir seo); (mar fhocal comhghairdis) (go maire tú do chulaith nua)
maireachtáil; buanseasamh; bia, beatha
mairtíreach a dhéanamh de dhuine; duine a chrá ina bheatha nó a chraplú
smachtú na colainne trí staonadh ó phléisiúir na beatha
gan spleáchas le daoine eile; in ann gníomhú agus smaoineamh dó féin; gan a bheith ag brath ar dhaoine eile ina shlí bheatha
bia, beatha, cothú, tabhairt suas (leanbh a chur ar oiliúint); traenáil, múineadh (oiliúint choirp agus aigne)
beatha mhion mhín a fhaightear ar snámh in uisce nó i sáile, beatha dhearg
gairm bheatha
gá; rud riachtanach (riachtanais na beatha)
stór aerdhíonach nó poll chun beatha ghlas a choinneáil d'ainmhithe; an bheatha féin
an fad a mhaireann duine nó rud (fad saoil chugat; ar feadh mo shaoil); staid bheatha (an saol seo; an saol atá inniu ann; bhí saol crua acu); cineál beatha (saol na cathrach; saol an mhadra bháin); aoibhneas beatha (is acu atá an saol; is leo an saol); cúrsaí an duine ó lá go lá (aghaidh a thabhairt ar an saol; d'éirigh an saol leo); an chruinne go léir (ó rinneadh an saol); an domhan (sin a bhfuil sa saol agam; ar ór an tsaoil); an uile dhuine (an saol mór; bhí an saol is a mháthair ann)
oibriú (feirm, glasraí; a shaothrú); forbairt (ag saothrú ealaíon); tuilleamh (ag saothrú airgid, do bheatha); ionramháil, láimhseáil (saothraigh isteach an bád); foghlaim (ag saothrú an bháis); pá, tuarastal (tá saothrú maith aige)
cuntas stairiúil (scéal na hÉireann, mo bheatha); eachtra (scéal grinn); cuntas nó cur síos ar rud a tharla (scéal tubaisteach); nuacht (an bhfuil aon scéal nua agat?); cúrsa, cás (seo mar atá an scéal; sin scéal eile); cúis mhilleáin (maith an scéal thú)
síor, gan chríoch (an bheatha shíoraí)
an bheatha shíoraí; buanfas, seasmhacht (obair a bhfuil síoraíocht inti)
bealach, bóthar (ag siúl na slí; ar mo shlí abhaile) treo (tar an tslí seo); turas (is fada an tslí é); spás (níl slí san áit dóibh); modh, dóigh (slí bheatha; ar shlí, ar aon slí); eagar ceart (slí a chur ar shábh)
teagasc Chríost; scéal a bheatha arna insint ag Matha, Marc, Lúcás agus Eoin; seanmóir, ábhar cainte
rud a lonraíonn agus a thugann léargas dúinn (solas na gréine, solas na gealaí); foinse an tsolais féin (lampa, coinneal etc.); lasair (d'iarr sé solas orm); léas (idir mé agus an solas); foilse (rud a thabhairt chun solais); saol, beatha (le mo sholas)
ina stealladh beatha, beo beathach
focail nó abairtí speisialta a úsáidtear le hábhar nó gairm bheatha ar leith
deonú, bronnadh; tiomnú (thíolaic sí a beatha do Dhia); suáilce (tíolacadh ó Dhia)
coinneáil tí; teaghlach, baile (gan talamh gan tíos); riachtanais na beatha, earraí tí; cnuaisciúin, bainistí (bean a bhfuil tíos inti)
saothrú (airgead, buíochas, a thuilleamh); pá, tuarastal (mo thuilleamh bliana); gnóthú (do chuid, do bheatha, a thuilleamh)
uisce beatha
