Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
bíosún
biotáille
bís
biseach
bisiú
bisiúil
bith
bith-
bithbhuan
bitheog
bitheolaíocht
bíthin
bithiúnach
bithnimh
bitseach
bitseachas
bladar
bladhaire
bladhm
bladhmaire
bladhmann
bladrach
bláfar
bith-1 réimír síor-, buan-
bith-2 réimír a bhaineann le beatha nó le rudaí beo
bith ainmfh (san abairt) ► ar bith aon, gan aon (má tá cuidiú ar bith agat; níl duine ar bith istigh)
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
ball ar bith den chruinne a bhfuil spás ann do dhuine nó do rud; achar atá curtha ar leith do ghnó áirithe (áit cathaoireach); comharsanacht (duine ón áit); sealúchas (teach agus áit); suíomh áirithe (m'áit sa rang; tá sé as áit)
an spiorad nó an chuid inmheánach den duine a chreidtear a mhaireann tar éis a bháis; beatha (thit an t-anam as); brí, fuinneamh (cuir anam ionat féin)
ceann amháin (a haon); duine nó rud amháin (gach aon); cárta imeartha nach bhfuil ach marc amháin air (an t-aon muileata); ar bith (níl aon duine istigh); céanna (tá siad ar aon dath le chéile); amháin (an t-aon iníon atá acu)
(le hearra ar bith) caite cheana, gan a bheith nua
tamall de rud ar bith (babhta oibre); seal áirithe coimhlinte (an dara babhta den troid); uair (an babhta seo); buille tubaisteach, bris (is mór an babhta air é)
leacht a thálann ainmhithe baineanna ar a rudaí óga; an leacht seo ó bhó nó ó ghabhar a ólann daoine agus a úsáidtear i ndéanamh earraí déiríochta; sú bán ar bith atá cosúil le bainne
spota nó áit; rud nó cuid de rud; comhpháirt den chorp; comhalta de chumann nó d'eagraíocht ar bith
beatha mhara, planctón
uisce beatha, fuisce
duine, neach, beo (an beo agus an marbh); beatha (le linn mo bheo); feoil íogair faoi ionga
rudaí a itheann daoine nó ainmhithe, beatha; adhmad, substaint (bia a bhaint as caint)
gan dóthain de riachtanais na beatha; gan mórán maoine nó airgid; gan mórán fáis (talamh bocht); gan mórán téagair (beithíoch bocht); gan mórán maise (culaith bhocht); gan mórán tairbhe (obair bhocht); gan mórán dealraimh (leithscéal bocht); dona (pian bhocht, is bocht an scéal é); ina dhíol trua (mo leanbh bocht); ina dhíol drochmheasa (an t-amadán bocht)
clóca scaoilte gan muinchillí; clúdach d'uige thiubh éadaigh (brat urláir, brat staighre); clúdach ar bith (brat sneachta, brat allais)
lámh chúnta a laghdaíonn ualach ar bith, cuidiú, cúnamh
éan baineann de chineál ar bith, go háirithe d'éanlaith chlóis
ar chor ar bith, in aon chor (ní raibh sé ann chuige)
an ball cuasach sa chorp a oibríonn ar nós pumpa chun an fhuil a chur ag rith trí na cuislí; lár nó meán ruda ar bith (croí na ceiste); aigne, meon (croí bog; croí éadrom, croí na féile); spiorad, misneach (níl croí circe aige); grá (mo chroí thú!)
páirt, roinnt (déan trí chuid de); cion duine amháin (sin é do chuid de; mo chuid éadaigh; iníon dá chuid); ábhar (tá cuid súl inti, ní cuid iontais é); bia, beatha (do chuid a chaitheamh; ag tuilleamh a choda)
an chuid laistiar de radharc nó de phictiúr, de scéal nó de chúrsa ar bith
rud ar bith, neamhní, náid, faic
anáil, puth; beatha, anam (dé ghaoithe; tá sé i ndeireadh na déithe)
substaint ar bith a úsáidtear i gcúrsaí leighis; substaint a mhaolaíonn pian nó a chuireann isteach ar na céadfaí, cógas
aon den chine daonna, fear nó bean; neach ar bith (dá mbeadh deifir ar dhuine)
cuid bhunúsach de rud; substaint ar bith nach féidir a bhriseadh suas ná a dheighilt ina substaintí atá difriúil léi féin (airgead, mearcair, hidrigin); snáth miotail a lasann i mbolgán leictreach
rud ar bith, dada (níl faic air; níl sé ag déanamh faic)
rud ar bith atá neamhghnách nó suaithinseach
aon ní is féidir a chloisteáil, ar nós caint, ceol nó glór ar bith
deoch láidir a dhéantar as sú na heorna, uisce beatha
buachaill; duine óg ar bith
rud gearr ar bith; blúire
áis nó uirlis (gléas ceoil, gléas tógála); deis, dóigh (gléas beatha); ord, eagar, caoi cheart (rud a chur i ngléas); éadach, feisteas (cuir gléas ort féin); an príomhnóta i bpíosa ceoil
soc éin; soc ar bith, pus (gob a chur ort féin); pointe (gob pinn); rinn (gob gainimh)
droim talún idir dhá chlais i gcuraíocht; droim ar bith atá caol fada (iomaire gainimh, iomaire sliogáin)
feabhsú, athrú chun feabhais (do bheatha a leasú); sailleadh, caomhnú le salann nó le triomú etc.; aoileach nó ábhar ar bith a théann chun leasa talún; é sin a chur ar thalamh
maide láidir a chuirtear mar chosaint le balla nó cruach nó rud ar bith mar sin atá i mbaol titim
maireachtáil; buanseasamh; bia, beatha
ceann de na mionghrúpaí adamh as a bhfuil substaint ar bith déanta; an mhír ranna is lú i substaint a bhfuil nádúr na substainte fágtha inti
smachtú na colainne trí staonadh ó phléisiúir na beatha
focal a léiríonn an diúltach i bhfochlásal (deir sé nach bhfuil maith ar bith ann; is fíor nach bhfuil; ainneoin nach raibh mé ann)
gan eagla ar bith, dána, calma
ar aon chor, ar aon chuma, cibé ar bith
an iarracht a chaitear le rud a dhéanamh (obair throm); tasc, saothar (obair bhaile); fostaíocht (níl aon obair le fáil); rud ar bith a dhéantar nó a tháirgtear, toradh saothair (obair láimhe, obair ealaíne); modh nó mianach oibre (obair shlachtmhar, thútach); dua (le hobair a fuair mé uaidh é); (iol ) na páirteanna oibre in inneall, i gclog etc.
bia, beatha, cothú, tabhairt suas (leanbh a chur ar oiliúint); traenáil, múineadh (oiliúint choirp agus aigne)
deoch mheisciúil (is daor an t-ól é); claontacht chun óil, ólachán (imithe ar an ól; teach óil); deoch ar bith a shlogadh nó a ligean siar (ól braon tae; ag ól go trom); caitheamh (ag ól tobac)
beatha mhion mhín a fhaightear ar snámh in uisce nó i sáile, beatha dhearg
rince spraíúil, nó an ceol a théann leis; tiúin damhsa ar bith; leagan amach (d'athraigh sí a port ó shin)
substaint ar bith atá chomh mion le deannach, cosúil le plúr
córas craolacháin nó glacadóireachta comharthaí ar thonnta leictreamhaighnéadacha ar an aer gan sreang cheangail ar bith; an gléas a dhéanann an ghlacadóireacht sin
ceann ar bith de na pointí beaga geala i spéir na hoíche, go mór mór cinn a bhfuil suíomh seasmhach acu agus a thugann a gcuid solais féin uathu ar nós na gréine
cumas intinne le teacht ar thuairimí, nó le rudaí a dhéanamh amach (a chiall is a réasún); ciall, tuiscint mhaith (éisteacht le réasún); fáth, cúis (ní raibh réasún ar bith aige leis)
