Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
cé
ceachartha
ceacht
céachta
ceachtar
cead
céad
céadach
ceadaíocht
ceadaithe
céadar
céadchosach
céadfa
ceadmhach
céadras
céadrith
ceadú
céadú
céaduair
ceadúnas
ceáfar
ceáfrach
céad1 aid roimh gach rud eile in áit, in am nó i gcéim (an chéad duine sa rang, an chéad uair eile)
céad2 fir1 an uimhir 100 nó cúig fichid; aois (an fichiú céad); 120 (céad éisc, ubh etc.); an t-ochtú cuid d'acra (céad talún); 112 pt
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
an chéad lá eile, an lá i ndiaidh inniu
an méid blianta atá tugtha ar an saol ag duine nó rud (cén aois é?); fad saoil; seanaois (ag dul in aois); tréimhse, ré (ó aois go haois); céad bliain (an fichiú haois)
a bhaineann le haon, an chéad (an t-aonú lá)
ar an gcéad iarracht
tuairim áirimh nó méide (ballaíocht ar chéad)
ach sa bheag, nach mór (beagnach céad ceann; iad go léir beagnach)
(le sláinte) feabhas; méadú (biseach ar theaghlach, ar theacht isteach, ar phraghsanna); ús, fuilleamh (deich faoin gcéad de bhiseach ar airgead sa bhanc)
ceann eallaigh ó bhíonn an chéad ghamhain aici
méadaithe faoi chéad; ollmhór (slua céadach)
ráta faoin gcéad a scríobhtar mar %
roinnte ina chéad grád (Tá an reophointe ag 0 agus an fiuchphointe ag 100 ar theirmiméadar ceinteagrádach)
ag teacht díreach i ndiaidh an chéad chinn
péist mhór cheathairchosach a bhí ann níos mó ná céad milliún bliain ó shin
éan mór a chuaigh ar díothú cúpla céad bliain ó shin (Ar Oileán Mhuiris san Aigéan Indiach a mhair sé)
gluaiseacht (dul abhaile, anonn is anall); imeacht (cá ndeachaigh sé? rachaimid amach an sliabh); sroicheadh (bhí an t-uisce ag dul go glúine orm); rith (conas tá an scéal ag dul? seo mar a théann an chéad véarsa); cosaint (chuaigh sé pingin mhaith airgid); gabháil, tosú (dul a chodladh, ag léamh); a éirí le (chuaigh agam é a dhéanamh); léamh, tuiscint (is deacair dul amach ar an bhfear sin); teacht (chuaigh feabhas air); titim (ormsa a chuaigh an costas, an milleán); seasamh (is gearr le dul orainn é); teip, múchadh (tá sí ag dul as go mór; tá an lampa ag dul as; chuaigh díom é a dhéanamh); bheith dlite (bhí an méid sin ag dul dó); réiteach le (chuaigh an t-athrú bia go maith dó); imeacht as (dul faoi na gréine); luí isteach le (chuaigh sé sna saighdiúirí); athrú (ag dul i léig, in olcas; ag dul ó mhaith; dul le buile) le cosúlacht nó réiteach (lena máthair a chuaigh sí; ní théann an dá dhath le chéile; téann an deoch síos go maith leis); ceiliúradh, loiceadh (ná téigh siar ar d'fhocal; dul ar gcúl); briseadh, sárú (dul thar fóir; ní rachadh sé thar a fhocal; níl aon dul thairis); polladh (chuaigh an fuacht tríom); caitheamh (ag dul trí airgead); seans (níl aon dul aige air); leagan (dul cainte); bail (ar an dul ina raibh sé); am, ócáid (den dul seo; ar an gcéad dul síos)
ceist (ba é an chéad fhiafraí aige é); ceist a chur, fiosrú (ná fiafraigh díom); tuairisc (duine) a chur
triail (iarracht ar dhuine a bhualadh); blúire nó toradh oibre (iarracht filíochta); beagán (iarracht den ghreann, iarracht bodhar); uair, seal (an chéad iarracht eile)
an tréimhse ó éirí gréine go luí gréine; solas an lae (fanfaimid go lá); an tréimhse ó mheán oíche go meán oíche arís (seacht lá na seachtaine); lá, dáta, áirithe (lá aonaigh, lá pá, an chéad lá den mhí); lá féile (Lá Nollag, Lá Bealtaine); bua an lae (tá an lá leat); ré saoil (bhí sé go maith ina lá); aimsir reatha (sa lá atá inniu ann); tréimhse (is fada an lá ó chonaic mé é); (ón lá seo amach; an lá is fearr a bhí sé); uair, am (lá éigin, lá dá raibh); pioc (níl lá iomrá aige air)
an chéad lá Eanáir
leath de mhíle slí; cúig chéad
deich gcéad meáchain
duine den chreideamh a bhunaigh Mahamad fáidh san Araib sa seachtú céad tar éis Chríost
an uimhir 1000, deich gcéad (go raibh míle maith agat); iomlán (déan do mhíle dícheall); tomhas faid 1760 slat nó 1609 méadar; cuid mhaith
binn, pointe; an chéad fhás a chuireann síol amach; sonc, sáiteán; sciuird, ruathar, iarracht
iasc sliogáin agus cúig phéire crúb air - ordóga an chéad phéire acu
den chéad ghrád
riar ina chodanna (rud a roinnt ar dhaoine; cártaí a roinnt); baint (tá trioblóid ag roinnt leis sin); cur isteach i (céad a roinnt ar dheich); méid áirithe, cuid (tá roinnt mhaith airgid aige); beagán (tá sé roinnt cosúil leat)
oifigeach ar a chéad chéim sna Gardaí; oifigeach neamhchoimisiúnta san arm díreach os cionn an cheannaire
togha, plúr (scoth na bhfear; deoch den chéad scoth); táth, triopall (scoth ghruaige, luachra); deasú, slacht (cuir scoth ar an gcruach)
scrabha, rian, riast (scríob iongan; scríob i dtalamh); iarracht, seal (scríob oibre; den chéad scríob); marc, teorainn (ceann scríbe, i ndeireadh na scríbe); ráig, ruaill (d'aon scríob amháin); drochaimsir, stoirm (tá scríob ar an oíche; amuigh faoin scríob)
stad (stop a chur le caint; bhí an clog, an trácht, ina stop); áit stoptha (ag an gcéad stop eile)
beagnach (suas le dhá chéad punt)
(le galf) pionna beag plaisteach nó adhmaid a chuirtear sa talamh agus a leagtar an liathróid air ar an gcéad bhuille de gach poll; an t-achar talún thart mar a dtosaítear ag imirt
oiriúnú, coinneáil, gabháil (toilleann galún ann; tá toilleadh céid ann)
an chéad chuid, tús (tosach scéil, tosach an tsaoil); an chuid chun cinn (i dtosach an bháid, an bhus); brollach, ucht (tosach duine, ainmhí); ceann (dul ar tosach, chun tosaigh); tús áite (bhí tosach aige orthu); bonn (bróige etc.)
thart ar (tuairim ar chéad, tuairim is céad; tuairim an ama sin)
tosach; an chéad chuid; tosaíocht (tús áite a thabhairt dó); togha (tús an phota)
an chéad uair, i dtosach
an chéad (túslitir)
an chéad litir d'fhocal
an chéad cheacht nó leabhar; eolas bunaidh
rince beirte le casadh timpeall agus faoileoireacht; an ceol a ghabhann leis (trí bhuille agus an bhéim ar an gcéad bhuille);
