Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
bloc
blocáil
blogh
blonag
blosc
blúire
blús
bó
bob
bobáil
bobailín
bobaireacht
bobarún
bobghaiste
boc
bocáil
bocaire
bocánach
bóchna
bocht
bocóid
bocsáil
bodach
Seans gur foirm é bó de:
ó »
bó bain ceann eallaigh ó bhíonn an chéad ghamhain aici ► bó bhainne bó a bhfuil bainne aici
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
cogaint na círe mar a dhéanann bó
leacht a thálann ainmhithe baineanna ar a rudaí óga; an leacht seo ó bhó nó ó ghabhar a ólann daoine agus a úsáidtear i ndéanamh earraí déiríochta; sú bán ar bith atá cosúil le bainne
bó fhiáin, buabhall
bainne a bhaint de bhó, de ghabhar etc., crú; an bainne a fhaightear amhlaidh
cró bó
ainmhí mór cosúil le bó; adharc lena séideadh, troimpéad beag
fear óg; giolla (buachaill aimsire, buachaill siopa, buachaill bó)
áit i bhfeirm le ba a chrú; gort iata; clós
téad nó slabhra le bó a cheangal i stalla
glór ard mar a dhéanann tarbh nó leon; géim bó
coiscéim; ardú (céim suas); ísliú (céim síos); ardú amháin i staighre nó i ndréimire; aonad tomhais (céim teochta, fiche céim celsius, uillinn tríocha céim); seasamh nó stádas saoil (céim chreidiúna, íseal i gcéim); gradam ollscoile (céim B.A.); cruatan (céim chrua)
an ré i stair an duine nuair ba as cloch a dhéantaí airm agus uirlisí
ceart, cothrom (breithiúnas cóir; ba chóir duit é a rá leis); díreach, ionraic, macánta (a dhuine chóir, a bhean chóir)
déanamh suas, áireamh, cuntas (comhair amach an t-airgead; ba mhór an comhaireamh daoine é)
lapa éin nó cait; ordóg portáin; an chuid adharcach de chosa ainmhithe áirithe, ba, capaill, muca etc.
(le crúba) scoilte ina dhá leath, mar atá ag bó, caora, muc etc.
fonn tairbh ar bhó; flosc, confadh (bhí dáir oibre air)
gan a bheith saor; crua; costasach (ba dhaor an turas orm é); costasach in airgead (earraí daora); ciontach (fuarthas daor é)
álainn; ábalta go maith (bheith deas ar rud a dhéanamh); maith (ba dheas liom labhairt leat); (go searbhasach) (tá sé go deas agat!)
tabhairt (rud a dheonú do dhuine); toiliú, aontú (mar a dheonaigh Dia); é a bheith de ghrásta ionat (dheonaigh sé labhairt liom); toil (ba é deonú Dé é)
ba bheag nár (dóbair dom titim, go dtitfinn, nár thit mé)
nádúrtha, dúchasach (ba dhual athar dó a bheith deas); oiriúnach (an áit is dual duit); i ndán nó beartaithe (do dhuine) (is dual dúinn uile an bás)
am crúite bó; go déanach ar maidin, nóin; seal tamaill, eadarlúid (rinne siad eadra cainte)
é rud (is éard, ba éard, a bhí mé a rá)
amhail is (faoi mar ba ghnáth leis)
ar nós an fhir, mar ba cheart d'fhear a bheith
an córas sa Mheánaois faoina raibh ar thionóntaí troid dá dtiarnaí talún nuair ba ghá é
ceist (ba é an chéad fhiafraí aige é); ceist a chur, fiosrú (ná fiafraigh díom); tuairisc (duine) a chur
casadh, teacht ar ais (filleadh abhaile, filleadh ar d'áit féin); cur ar ais (bó a fhilleadh); dúbailt éadaigh, páipéir etc.; trusáil (muinchillí a fhilleadh suas); cur thart (ar)(páipéar a fhilleadh ar rud)
is gá nó is riachtanach (rud nach foláir a rá); caithfidh (go)(ní foláir dom imeacht, ní foláir nó ba bhreá an fear é)
aoireacht (bó, capall etc.); bladar (le duine)
óg na bó (suas go dtí bliain d'aois)
bó a thugann bliain gan aon ghamhain
i muinín, i dtaobh le (bheith i ngeall le cúpla punt); beagnach (tá sé geall le bheith déanta); cosúil le (ba gheall le féasta é)
búir mar a dhéanann bó
búireach (bó)
snas, loinnir (gléas i leathar, i gcraiceann bó)
(le bó) lao ar iompar aici
gan a bheith amuigh (tá na ba istigh); tar éis teacht (tá an bád, an traein, istigh); i gcumhacht nó in oifig (tá rialtas nua istigh); is faide isteach (éadach istigh, an seomra istigh); tar éis teacht nó dul isteach, faoi bhallaí, faoi chlúid; cairdiúil, sásta (bheith istigh leis an sagart; istigh leat féin); críochnaithe (tá bliain eile istigh)
Bealach na Bó Finne
beoir; leacht (leann bó)
leisciúil; mall; náireach, cúthail (ba leasc liom labhairt leis); oth (is leasc liom a rá)
bó bhainne
páirc nó clós do bheithígh; tréad (bó)
gan ghruaig (fear maol); gan fás (paiste maol); gan chumhdach, gan chosaint (cuireata maol); gan adharca (bó mhaol); bearrtha (imill mhaola); gan díon (teach maol); gan faobhar (scian mhaol); leacaithe (áirse mhaol); íseal (torann maol); gan géire intinne (is maol atá do cheann ort); déanach (maol sa lá); (mar fhocal treisithe) (bhí sé maol tarnocht)
beithíoch (bó nó bullán) mairteola atá ramhraithe le marú; conablach mairteola
(leis an gcopail) breá, aoibhinn (is méanar dó a shaol; ba mhéanar liom a bheith ann)
bó de dhath riabhach (laethanta na riabhaí)
cuid de ghoile caorach nó bó á úsáid mar bhia, tríopas
briseadh (dlí rialach etc.); éigniú (tearmann, bean, a shárú); bréagnú (argóint a shárú); buachan ar, teacht thar (duine a shárú i rás; níl a shárú le fáil; tá an leathchéad sáraithe aige); teacht roimh, ceapadh, teanntú (sáraigh na ba sin dom); crá, ciapadh (madra ag sárú caorach); tuirsiú (sáraithe ag an obair)
