Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
lastuas
lata
lathach
láthair
latrach
le
lé
aghaidh
leá
leaba
leabhair
leabhal
leabhar
leábharaic
leabharlann
leabharlannaí
leabhragán
leabhrán
leabhróg
leabhrú
leac
leaca
leacaí
aghaidh bain2 an chuid tosaigh den cheann; an chuid tosaigh den rud (aghaidh tí, aghaidh aille) ► aghaidh fidil masc ► ar aghaidh os coinne, os comhair; chun cinn ► in aghaidh i gcoinne; i gcúiteamh ar ► le haghaidh i gcomhair, faoi choinne
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
i ndán do (an rud atá in áirithe do dhuine); fágtha le haghaidh (tá an t-airgead sin in áirithe don chíos; chuireamar suíocháin in áirithe dúinn féin)
le haghaidh (in araicis na maidine)
soláthar arm le haghaidh cogaidh; gunnaí agus trealamh cathloinge
árthach cruinn domhain le haghaidh bainne nó anraith
grán le haghaidh a mheilte; min choirce agus bainne measctha le chéile
ball troscáin a bhfuil clár leathan air agus cosa faoi, a úsáidtear le haghaidh béilí nó oibre nó imeartha; bia boird; taobh, imeall (bord na farraige); taobh báid nó loinge (teacht le bord, thar bord); clár loinge, deic (dul ar bord)
péacadh gráin in uisce le haghaidh grúdaireachta
aithris ar shíniú duine eile le haghaidh calaoise; airgead bréige a dhéanamh
duine a mharaíonn ainmhithe le haghaidh bia; duine a ghearrann is a dhíolann feoil
slata caola le haghaidh ciseán etc.
go, go dtí, i dtreo (dul chuig, chun, duine); maidir le, i dtaobh, i leith (go maith chuig Laidin, chun Laidine); le haghaidh (réidh chun bainte; cad chuige é sin?); oiriúnach i gcomhair (má bhíonn an lá chun féir); i mbun (cliste chun oibre); ar tí (bhí mé chun é a rá léi)
sac droma le haghaidh bia etc. ag siúlóirí
le haghaidh, i gcomhair (áit faoi choinne leabhar)
feithicil ar dhéanamh carráiste á tarraingt ag capaill; carráiste traenach; bus le haghaidh turas fada
faoi dhéin, le haghaidh (i gcomhair an lae amárach)
craiceann an chrainn choirc (dair atá le fáil i dtíortha na Meánmhara); stopallán, de chorc de ghnáth, le haghaidh buidéal, bairillí etc.
cur chomh fada le (daoine a chur chun boird); cur os comhair (cuir chuige an t-arán); úsáid le haghaidh (cuir chun tairbhe duit féin é); tabhairt faoi (cur chun oibre)
cás leathair le haghaidh piostail, a chaitear ar chrios nó a bheadh greamaithe de dhiallait
ceantar toghcháin le haghaidh na Dála
cairt íseal le haghaidh ualaí troma
substaint i bhfoirm gaile a úsáidtear le haghaidh teasa nó cócaireachta (gás guail mar shampla) (Tá gáis eile ann a mhaolaíonn pian agus tuilleadh atá nimhneach)
fráma de bharraí iarainn le haghaidh tine
anlann déanta as buíocáin uibheacha agus ola agus fínéagar etc., le haghaidh sailéid nó feola nó éisc
cosúil le (mar an eala ar an linn); i gcáilíocht (lena fáil mar chéile); le haghaidh (mar thús ar an obair); de réir (gach dalta mar a oiltear); ar nós (lá mar seo); ar an dóigh (déan mar is ceart é); tuairim ar (míle nó mar sin); an chaoi (sin mar is fearr é); amhail is (mar a bheadh deifir air); toisc, ar an ábhar (mar go bhfuil cúis leis); san áit (mar a bhfuil siad)
gléas a phiocann suas fuaimeanna le haghaidh craolacháin
briseadh talún; triomú agus leasú talún le haghaidh curaíochta
nithe beaga le haghaidh fuála nó deisithe
rud deas a rá nó a deirtear faoi dhuine nó faoi rud (mol an óige, bhí moladh mór acu air); móradh (ag moladh Dé, moladh le Dia); comhairliú (mhol mé dó é a dhéanamh); cur chun tosaigh le haghaidh díospóireachta (rún a mholadh); breithiúnas (fágaim faoi do mholadh féin é); caint nó salm molta (moladh mairbh); aontú (ní raibh sé ach ag moladh leat)
mias leathan thanaí le haghaidh bia; píosa tanaí leibhéalta miotail
cineál plaistigh a úsáidtear le haghaidh buicéad, babhlaí etc.
leabhar ina bhfuil an Oifig Dhiaga le haghaidh gach lae, agus é le léamh acu siúd in ord rialta
corcán cócaireachta; aon árthach le haghaidh bláthanna nó plandaí; cliabh chun breith ar ghliomaigh etc.
ardán in eaglais le haghaidh na seanmóra
crannchur ina ndíoltar ticéid uimhrithe le haghaidh duaise nó duaiseanna a thugtar do shealbhóirí na dticéad a bhuann
cáin ar luach maoine a íocann an t-úinéir le haghaidh seirbhísí poiblí a sholáthar
nach maireann nó nach n-úsáidtear ach ar feadh sealaid áirithe; ceaptha le haghaidh na haon uaire
áit naofa; dídean, áit a bhfuil duine saor ó lucht a thóra; limistéar cosanta le haghaidh éanlaithe is ainmhithe; coimirce, sciath chosanta (bheith faoi thearmann duine)
tacú dín; (le héan) fáscadh suas le briogúin le haghaidh cócaireachta; (le muinchillí etc.) filleadh suas
cineál balcóine agus díon air le haghaidh nó le taobh foirgnimh (ar chothrom na talún de ghnáth)
