Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
táthán
tathant
táthchuid
táthfhéithleann
táthú
tatú
te
té
téac
teach
teacht
teachta
téachtadh
teachtaí
teachtaire
teachtaireacht
téacs
téacsleabhar
téad
téadán
teadhall
téagar
teagasc
Seans gur foirm é té de:
téigh »
té for duine, neach (mar a dúirt an té a dúirt é)
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
mír choibhneasta dhíreach (an té a chuireann an síol; an cat a d'ól an bainne; an síol a cuireadh san earrach); mír choibhneasta indíreach (an gort a gcuirtear an síol ann; an té a n-óltar a shláinte)
bail an té atá balbh
an té a bheannaíonn
maireachtáil (an Té a bhí agus atá agus a bheas go brách); focal a úsáidtear chun cáilíocht, bail nó staid a lua le duine nó rud (bhí aimsir bhreá ann; tá sé go maith; dá mbeadh am agam; conas tá sé?; ní bhíodh sé ag obair; beidh sé ag súil leat; ní raibh sé ach bliain d'aois)
bail an té atá camchosach; duine atá amhlaidh
compánach (céile comhraic, céile imeartha); an té atá pósta ag duine (bean chéile, fear céile)
bail an té atá coimhthíoch
bail an té nó an ruda atá cruinn
(le cúirt) an té a bhfuil an chúis curtha ina leith
neart nó fuinneamh (cumhacht leictreachais, cumhacht adamhach); údarás, ceannas (an té a bhí i gcumhacht); ábaltacht ar rud a dhéanamh; tír láidir nó mór le rá (na cumhachtaí móra)
gaiscíoch, laoch; an té a bhfuil gach iomaitheoir eile cloíte aige i gcluiche nó i mbabhta spóirt
= do3 , de + a5 (an chré dá ndearnadh sinn; gach pingin dá bhfuair sé; an té dá dtug mé gean)
bail nó cúrsaí an té atá daor nó faoi smacht nó ina sclábhaí
fán, bail an té atá ina dheoraí
an té a chruthaigh an domhan agus an saol (i measc Críostaithe agus Giúdach, etc.); neach osnádúrtha a adhrtar
paidir don té atá as láthair nó atá marbh
rud nach leat féin a thabhairt leat gan fhios don té ar leis é, gadaíocht
cion nó searc mhór (idir fear agus bean, nó idir dhaoine); léiriú ceana (níor ghráigh mé riamh é); an té a ghráitear (a ghrá mo chroí); déirc, gar (le grá dia orm a rinne sé é)
cineál de chodladh ina labhraíonn nó a ngníomhaíonn an té atá curtha faoi mar a ordaíonn an hiopnóisí dó
an té a fhaigheann rud ar iasacht
an té a thugann rud ar iasacht
fear nó bean inste, an té a d'inis nó a insíonn
bail an té nó an ruda atá iomarcach, nó a chaitear as obair toisc gan obair a bheith ann dó
bail an té nó an ruda atá liath
bail an té atá leithleach
is trua (an té) (is mairg a bheadh ag súil leis)
bail an té atá ina máthair
máthair an té atá pósta le duine
an té atá ag caint (is mé a rinne é; ná buail mé)
focal roimh bhriathar chun an diúltach a léiriú (an té nach bhfuil ciall aige; rún nach sceithfinn)
bail an té nach dtig leis codladh; dúiseacht (oíche ar neamhchodladh)
cás an té atá neirbhíseach
an té is airde céim ar airí rialtais
bail an ruda nó an té atá righin
ordú scríofa ar fhoirm chlóbhuailte a threoraíonn do bhanc suim áirithe airgid (as cuntas an scríbhneora) a íoc leis an té atá ainmnithe san fhoirm
an té is sine (sinsear na clainne, an teaghlaigh); do dhaoine féin romhat (ár sinsir romhainn)
bail an té nó an ruda a bhfuil snoí déanta air
duine atá níos óige nó níos ísle i gcéim; an té is óige, ísle etc.
bail an té atá spleách nó ag brath ar dhuine eile (gan spleáchas leat, duit); bladar, plámás
bail an té nó an ruda atá stálaithe
bail an té nó an ruda atá tobann
(thú faoi réir briathair) mír a sheasann don té a bhfuiltear ag caint leis (is tú a dúirt é; ní aithním thú)
brí a bhaint as (teanga a thuiscint; tuigfidh tú as); aithint (tuigim do chás; tuigim duit; thuig mé go raibh deifir ort); glacadh le (ná tuig gurb aon amadán é); ciall a bheith agat dó (an té nach dtuigeann ceol); samhlú (tuigeadh dom gurbh é a dúirt é); fáil le fios (ní hé sin a thuig mé uaidh); eolas (aois na tuisceana; lucht na tuisceana); bá, nádúr (is beag tuiscint atá ann)
an té ar leis (é)
