Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
uachtarán
uachtarlann
uachtú
uafar
uafás
uaibhéaltacht
uaibhreach
uaiféalta
uaigh
uaigneach
uaigneas
uail
uaill
uaillbhreas
uaillmhian
uaim
uaimh
uain
uaine
uaineadh
uaineoil
uainíocht
Seans gur foirm é uaidh de:
ó »
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
airgead cothabhála a íocann fear lena bhean chéile atá scartha uaidh
ón áit istigh go dtí an áit amuigh (amach as an teach); in áit atá giota uait (os mo chomhair amach); go háit atá níos faide uait (amach an sliabh; chuaigh siad siar amach; amach chun na hAstráile); le himeacht ama (uaidh seo amach); níos moille (amach sa bhliain); siar (fan amach ón tine); ar amharc (an taobh tuathail amach); os comhair an tsaoil (má théann an scéal sin amach ort); os ard (abair amach é); ar fad (is deas amach é); go deireadh (throid siad amach é)
gás nimhneach buí-uaine agus boladh an-láidir uaidh, a úsáidtear chun tuartha agus chun uisce a steiriliú
bláth ilpheitealach agus boladh spíosrach uaidh
géilleadh do rud nó glacadh leis go bhfuil sé fíor (creidim i nDia; ná creid focal uaidh); onóir, ábhar measa (is creidiúint don tír é); cáil (a chlú is a chreidiúint)
an chuid d'ainmhí, d'eitleán etc., a ghobann uaidh siar; an taobh thiar de dhuine nó de rud (ná bí crochta as m'eireaball; líon eireabaill); íochtar (eireaball cóta, léine)
mír a chiallaíonn go dtarlaíonn rud uaidh féin nó go ndéanann duine leis féin é (féinmharú, féinchosaint etc.)
ag tosú ag (ó thús go deireadh; ón taobh eile anall); a thagann as (duine ó Thrá Lí); de (d'fhógair sé ón altóir é); idir (míle ó chéile, i bhfad ón áit); ag teacht as (teas ón tine; cabhair ó Dhia); foinse (ó chroí nó ó bhéal; ná creid uaidh é); fáth, cúis (sáraithe ón lá, buí ó theas na gréine); díth (airím uaim é); gá (cad tá uait); leanúnachas (ó lá go lá, ó cheann ceann na tíre); ón uair a (ó bhí tú anseo cheana); mar gheall ar (ó tharla gur mar sin atá; ós agat atá an ceart) ó + an = ón; ó + a4 = óna; ó + is = ós; ó + ar3 = ónar; ó + ár2 = ónár
duine a thugann óráid uaidh
cineál ocsaigine a bhfuil boladh aisteach uaidh
ainmhí beag de chuid Mheiriceá Thuaidh, é dubh agus stríoca bána air agus eireaball mothallach (Sceitheann sé leacht bréan uaidh nuair a bheirtear air)
caint nó aitheasc a thugann sagart uaidh le linn Aifrinn, etc.
cúis, ócáid (siocair pheaca; cad é is siocair leis?); leithscéal (níl uaidh ach an tsiocair; an tsiocair scine seo)
ábhar plandúil triomaithe nó púdraithe le blas a chur ar bhia agus boladh láidir uaidh (piobar, cainéal, mar shampla)
gléas lena bhféadann duine labhairt le duine eile atá i bhfad uaidh le cúnamh sreang agus leictreachais, nó trí raidió (ar nós teileafón raidió ó long go talamh)
áis a rialaíonn teocht uaidh féin (i seomra, i ndabhach uisce etc.)
teacht anuas nó bualadh ar an talamh; tabhairt uaidh (ag titim as a sheasamh); teacht anuas (fearthainn ag titim); ísliú (an ghrian ag titim siar; dá mbeadh praghsanna ag titim); maolú (an ghaoth ag titim); teip (thit sé go mór le bliain; titim siar, ar gcúl); bású (thit na mílte sa chath)
as féin, uaidh féin; spontáineach
féinghluaisteach, a oibríonn uaidh féin; meicniúil
