Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
cáiteach
caiteachas
caiteoir
cáith
caitheach
cáitheadh
caitheamh
caithis
cáithne
caithreáil
caithréim
caithriú
Caitliceach
Caitliceachas
cál
caladh
calafort
calán
calaois
calar
calc
calcadh
caitheamh fir1 bheith gléasta i (éadach, bróga, a chaitheamh); ithe, slogadh (bia, deoch, cógas, a chaitheamh); úsáid (snaois, tobac, a chaitheamh); diomailt, ídiú (ag caitheamh airgid, na haimsire); teilgean, radadh (cloch, dorú, a chaitheamh); scoitheadh, gearradh (léim a chaitheamh, cúinne a chaitheamh); druidim (ag caitheamh ó thuaidh); iallach (cé a chuirfidh an caitheamh orm?); briathar cúnta, á úsáid le briathra eile le riachtanas nó dualgas a léiriú (caithfimid a bheith sa bhaile faoin oíche; caithfear an t-airgead a fháil ar ais) ► i gcaitheamh i rith, le linn ► caitheamh aimsire cluiche, obair, etc. a chuidíonn le duine an aimsir a mheilt nó a chur thart ► caitheamh aníos urlacan ► caitheamh ar cur (isteach) ar ► caitheamh le cóir a chur ar ► caitheamh siar slogadh, ól, ithe ► caitheamh suas tabhairt suas
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
= an2 san aimsir chaite agus sa choinníollach (ar bhris sí é? ar mhaith leat é?)
(le hearra ar bith) caite cheana, gan a bheith nua
plean a léiríonn conas atá airgead na bliana le caitheamh ag an stát
casadh (cor i mbóthar, i rópa, cor a bhaint as giorria); corraí (gan chor); babhta (cor iomrascála); caitheamh amach (cor lín); cás (cora crua an tsaoil, cad is cor dó?); camhrú (tá cor sa bhainne, san fheoil); (le ceol, rince) ríl (cor ochtair, cor na sióg); ord (as cor)
gabhlóg adhmaid agus sreang leaistice as gach beann de chun clocha beaga a chaitheamh leis
gasra daoine le chéile, comhluadar (i gcuideachta duine; is breá an chuideachta iad); greann, spórt, caitheamh aimsire (déanfaidh sé cuideachta dúinn); comhlacht gnó
cúnamh, cabhrú; cabhair; tacú (cuidiú le rún); cúiteamh, aisíoc (cuideofar leat ag baile); scaipeadh, caitheamh (chuidigh sé leis an airgead)
fáil réidh le rud, caitheamh síos; earraí spártha a chaitheamh ar mhargaí iasachta faoi bhun a luacha
a úsáidtear le briathra i gcaint indíreach (gur ina ionad san aimsir chaite)(deir sé go bhfuil ocras air, fan go bhfeicfidh mé, b'fhada liom go mbeadh sé déanta agam)
breith nó tabhairt ó áit go háit eile (ualach a iompar; píopa ag iompar uisce); caitheamh, tabhairt leat (brat a iompar; ag iompar seoil, ag iompar clainne); coinneáil suas (ballaí ag iompar dín); fulaingt (crá croí a iompar); coinneáil (tá iompar ar dheoch aige); múineadh, béasa (tú féin a iompar i gcomhluadar)
i rith, i gcaitheamh (le linn na hoíche, m'óige)
an leagan de nach4 a úsáidtear san aimsir chaite (sílim nár éirigh leis)
an leagan de ní4 a úsáidtear de ghnáth leis an aimsir chaite (níor chreid sé mé; níor ith tú mórán; níor dheas an rud é)
cur péac amach; sá le hadharca etc.; caitheamh sáiteán le
teilgean, caitheamh, crústach (ag radadh cloch, báistí); (le capall etc.) speachadh lena chosa deiridh; ceáfráil, léimneach
díol, fógairt earraí le díol; craoladh, fógairt go poiblí (dán a reic); brath, sceitheadh ar (an tIúdás a reic iad); cur amú, caitheamh, diomailt (ag reic a maoine)
cur sna cosa ar luas; (le huisce) imeacht go faíoch; síneadh (rinn ag rith amach san fharraige); scaoileadh (rith an tsnaidhm); ídiú, caitheamh (tá a théarma rite); cur ag rás (capall a rith); cur ar siúl, reáchtáil (gnó, rince, a rith); achtaí, reachtú (rún a rith); déanamh (poitín a rith); críochnú (tá sé rite ina dhochtúir); imeacht gann ar fad i (rite as bia, as airgead); gabháil le, baint le (tá an tréith sin ag rith leis); éirí le (má ritheann liom); ráchairt, éileamh (rith ar earraí); taom (rith tinnis, rití fuachta); scaoilteacht, buinneach (chuir an bia úd rith air); scoth (an chéad rith den phlúr)
le linn, i gcaitheamh
(le héadaí etc.) caite amach ar fad; ársa, seanaimseartha, as dáta
análú amach, aer a thiomáint amach as an mbéal; síobadh aeir, gaoithe etc. (séidfidh an oíche fós); líonadh le haer (balún a shéideadh); lasadh agus at (aghaidh shéidte); cur go fras (ag séideadh fola); caitheamh (séid isteach ansin é); ionsaí (shéid siad ar an obair); cur suas, griogadh (ag séideadh fút a bhí sé)
(le bia) blasta; furasta a chaitheamh
bronnadh, soláthar (thug sé le fonn é; seilbh, teideal, a thabhairt; comhairle, breith, a thabhairt); scaoileadh amach (móid a thabhairt; cárta, cábla, a thabhairt); fás, borradh (talamh a bhfuil tabhairt ann); caitheamh (léim a thabhairt; thug sé a shaol ann); géilleadh, stríocadh, teip (má thugann an balla sin); tógáil, iompar, crochadh leat (tabhair abhaile é; thug sé leis é; tabhair i leith iad); ionsaí, iarraidh (thug sé fúm, faoi é a dhéanamh); scaradh le (eolas a thabhairt uait; dóchas a thabhairt suas)
teorainn ama (tá téarma liom); tamall aimsire, tréimhse (téarma príosúin; tá mo théarma caite); focal speisialta nó suaithinseach (téarmaí dlí, eolaíochta; nach aige atá na tearmaí)
ornáid ar dhéanamh corónach le caitheamh ar an gceann
planda faoi dhuilleoga móra a thriomaítear agus a ghearrtar suas le caitheamh i dtoitíní, i dtodóga agus i bpíopaí
duilleoga tobac rollta go fáiscthe ar a chéile le caitheamh mar ghal
tobac mionaithe agus é fillte i bpáipéar mín le caitheamh
caite le chéile
miosúr; tógáil miosúir (teach, talamh, a thomhas); caitheamh tuairime (tomhais cé atá anseo); ceist le réiteach (tomhas a chur ar dhuine); bagairt (thomhais sé a dhorn liom); meá, meas (caint thomhaiste)
cloí; caitheamh, ídiú (ná traoch thú féin leis an obair sin)
