Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
cupa
cupard
cúpla
cúpláil
cúpón
cúr
cur
curach
curaclam
curadh
cúradh
curadóireacht
curaí
curáideach
curaíocht
cúram
cúramach
cúrán
curata
curca
curfá
curra
cur fir1 leagan síolta sa talamh (coirce a chur); saothrú talún (gort a chur); leagan rudaí ina n-áit (cur tuí, cur gaistí; cuir ansin é); lorg (eolas, tuairisc, a chur); caitheamh (chuir sé míle ó bhaile é; chuir sé a shaol go hainnis); seoladh chun bealaigh (teachtaire, litir, a chur; cuir abhaile é); sileadh, doirteadh (ag cur fearthainne; allas, fuil, a chur); sceitheadh (na crainn ag cur an duilliúir) ► cur amach síneadh amach, nochtadh (do theanga a chur amach); díbirt (cuir amach as an teach iad); lainseáil (bád a chur amach); fógairt (ná cuir amach an scéal sin orm); doirteadh amach (cuir amach an tae); tomhas, freagairt (cuir amach seo dom); aiseag, caitheamh amach ► cur ar fágáil ina luí nó ina shuí nó ina sheasamh ar (cuir ar an mbord é; chuir sé ar mo chosa mé); seoladh ar aghaidh chun (duine a chur ar turas); ionad a thabhairt ar (cuireadh ar an bhfoireann é); tabhairt ar staid áirithe (ná cuir ar meisce iad; cuir na héadaí ar triomú); bualadh ar (cuir clár air; chuir mé stampa ar an litir; cuir ort do chuid éadaigh); tabhairt i bhfeidhm (ord a chur ar rudaí); bheith ina chúis le (chuir sé an slaghdán orm; ná cuir fearg orthu); leagan ar (cuireadh cáin orainn); cuir i leith (ná cuir an locht ormsa); cur chuig (cuir ceist air); brú ar (chuir siad troid orainn); ligean amach ar (chuir sé béic orm); tathant ar (chuir sí an bia air le spúnóg); a leagan ina gheall ar (airgead a chur ar chapall); aistriú go (cuir Béarla air); goilleadh ar (tá a chroí ag cur air) ► cur as díbirt as (cuireadh as a bpoist iad); cosc ó, cur ó (chuir tú as gléas é); múchadh (solas a chur as); ligean amach (uaill a chur asat); cur mar fhad le (píosa a chur as rud); goilleadh ar (cad tá ag cur as duit?) ► cur chun cur chomh fada le (daoine a chur chun boird); cur os comhair (cuir chuige an t-arán); úsáid le haghaidh (cuir chun tairbhe duit féin é); tabhairt faoi (cur chun oibre) ► cur de díbirt as nó cosc ó (cuireadh den pháirc iad; chuir sin den ól é); fáil réidh le (chuir sí an slaghdán di); stad de (cuir díot an gol); imeacht (cuir díot!) ► cur faoi cur ar íochtar (cuir béal an chiseáin faoi); cur ar an talamh (chuir sé a chosa faoi); fágáil ar staid áirithe (ná cuir scaoll fúthu, cuireadh faoi smacht iad); socrú síos, cónaí (cur fút in áit) ► cur i ropadh, sá (cuireadh i bpríosún é; scian a chuir i nduine); tabhairt ar staid áirithe (duine a chur i gcruachás; chuir sé ina thost é); léiriú (rud a chur in iúl, a chur i nGaeilge); líonadh le (chuir sé neart ionainn); dul i (cur sa siúl; cur in aghaidh nó i gcoinne ruda) ► cur isteach caitheamh (chuir sé isteach a théarma); lorg (cur isteach ar phost); teacht salach ar (ná bí ag cur isteach orm) ► cur le méadú, breisiú (cuir giota eile leis); tacú (ní neart go cur le chéile); cur ag foghlaim (cuireadh le múinteoireacht é); tiomáint chuig (duine a chur le buile) ► cur ó tabhairt suas (cuir uait an chaint sin); scor, deighilt (cuir an bheirt sin ó chéile) ► cur roimh é a bheith d'aidhm agat (chuir sé roimhe é a fhoghlaim) ► cur siar moilliú (cuir siar an clog); cur ar athlá (cruinniú a chur siar); tathant (bia a chur siar ar dhuine) ► cur suas gríosú (is tusa a chuir suas leis é); diúltú (cur suas de bhia); glacadh le (is deacair cur suas leis) ► cur thar sábháil (airgead a chur tharat); doirteadh (pota ag cur thairis); síorchaint (tá sí ag cur thairsti ó mhaidin); casadh (roth, long, a chur thart); roinnt (deoch a chur thart); caitheamh, meilt (an lá a chur thart)
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
beart faoi ascaill; triantán éadaigh curtha isteach in ascaill cóta etc. chun é a líonadh amach
cosc ruda; cur isteach ar rud
teagmháil le; cur isteach ar; tarlú do (bhain taisme dó)
cur isteach ar, teagmháil do; ceangal nó gnó a bheith ag rud le rud eile (ní bhaineann sé liom)
vótáil trí pháipéar a mharcáil agus a chur isteach i mbosca vótála faoi rún
cur (isteach) ar
gabháil le héigean; cur isteach (ar dhuine); griogadh (ag déanamh concais orm a bhí sé)
ísliú síos, dronn a chur ort féin (cromtha le haois); lúbadh anuas (craobh a chromadh); luí isteach ar (chrom sí ar ghol)
cur (fáilte a fhearadh, cogadh a fhearadh); doirteadh, sileadh (ag fearadh na ndeor); cur isteach (bhí an deoch ag fearadh air); scaoileadh gairr as an gcorp
an tríú séasúr den bhliain, i ndiaidh an tsamhraidh; saothar, barr, an tséasúir sin (an fómhar a bhaint, a chur isteach); práinn (oibre)
tógáil nó fáil (ghlac sé mo thoise; bronntanas a ghlacadh; glacadh isteach sa rang iad); a thógáil ort féin (freagracht a ghlacadh; laethanta saoire a ghlacadh); tógáil, aireachtáil (fearg, misneach, a ghlacadh); faomhadh (glacaim le d'fhocal); cur suas le (ní ghlacfainn leis sin uaidh); a theacht ar, gabháil (ghlac dúil sa bhia é)
iarraidh, lorg (bheith san iarratas, ag iarratas); cur isteach go foirmiúil (iarratas ar phost, ar cheadúnas); éileamh, trácht (níl aon iarratas ar bheithígh); lorg síntiús (iarratas do scoil nua, ag bailiú iarratas)
casadh, tiontú (do cheann a iompú); an taobh isteach amach nó an taobh síos suas a thabhairt de rud; cur nó coinneáil uait (fearg a iompú); filleadh (d'iompaigh an slaghdán orm); athrú (d'iompaigh sé bán, ina Chríostaí); camhrú, imeacht géar, searbh (tá an fheoil, an bainne, iompaithe)
cur síos i leabhar, ar liosta etc.; cur isteach ar scrúdú, ar phost etc.
ón áit amuigh go dtí an áit istigh; in éineacht le (chuir sé punt isteach leis); muinteartha (bheith isteach le duine; bíonn siad isteach is amach le chéile)
a dhéanamh lán nó éirí lán; (le taoide) teacht isteach; an méid nó an rud a líonann (tá líonadh sa bhia sin); búiste (gé a líonadh; líonadh a chur i ngé)
síneadh siar; dul chun leapa (dul a luí); dul faoi (luí gréine, gealaí); brú (tá an bhróg ag luí orm); cromadh ar rud nó tabhairt faoi (luigh sé isteach ar an obair, luigh sé leis an ól); leagan (luí na tíre); meáchan (faoi luí na bhfód; chuir sé ina luí air é)
bábóg a oibrítear le sreanga nó leis an lámh a chur isteach inti
riar ina chodanna (rud a roinnt ar dhaoine; cártaí a roinnt); baint (tá trioblóid ag roinnt leis sin); cur isteach i (céad a roinnt ar dheich); méid áirithe, cuid (tá roinnt mhaith airgid aige); beagán (tá sé roinnt cosúil leat)
análú amach, aer a thiomáint amach as an mbéal; síobadh aeir, gaoithe etc. (séidfidh an oíche fós); líonadh le haer (balún a shéideadh); lasadh agus at (aghaidh shéidte); cur go fras (ag séideadh fola); caitheamh (séid isteach ansin é); ionsaí (shéid siad ar an obair); cur suas, griogadh (ag séideadh fút a bhí sé)
go dtí an aird thiar (siar go Gaillimh); i leith an chúil (druid siar ón tine; lig sé siar a chluasa; chuaigh sé siar ar a fhocal); i leith an droma (luí, suí, siar); isteach, síos (ól siar é, níos faide siar sa pholl); go dtí am níos luaithe (clog a chur siar; i bhfad siar); iargúlta (baile i bhfad siar); ar athlá (cuireadh siar an cruinniú); gearr (tá na ba siar sa bhainne)
cur isteach (leictreachais)
éirí teann nó a dhéanamh teann; feistiú, fáscadh, daingniú; coinneáil le (bhí sé ag teannadh dí leo); cur (teann ort do chuid éadaigh); dlúthú (bhí an tóir ag teannadh orthu); druidim (teann anall, isteach, liom; ag teannadh ar cheann scríbe)
cumas cur isteach ar dhaoine nó ar rudaí (faoi thionchar mná)
ó thaobh amháin to taobh eile (dul trasna na habhann, na sráide); crosta (teacht trasna ar dhuine); leithead (cuir isteach ar a thrasna é; tá sé dhá throigh ar a thrasna)
