Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
lastuas
lata
lathach
láthair
latrach
le
lé
fada
leá
leaba
leabhair
leabhal
leabhar
leábharaic
leabharlann
leabharlannaí
leabhragán
leabhrán
leabhróg
leabhrú
leac
leaca
leacaí
fada aid3 fad mór ann ► is fada tá tamall maith ann (is fada go raibh mé ann) ► ainmfh (in abairt) ► le fada le tamall maith
RELATED MATCHES
IN AN FOCLÓIR BEAG
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
ón áit istigh go dtí an áit amuigh (amach as an teach); in áit atá giota uait (os mo chomhair amach); go háit atá níos faide uait (amach an sliabh; chuaigh siad siar amach; amach chun na hAstráile); le himeacht ama (uaidh seo amach); níos moille (amach sa bhliain); siar (fan amach ón tine); ar amharc (an taobh tuathail amach); os comhair an tsaoil (má théann an scéal sin amach ort); os ard (abair amach é); ar fad (is deas amach é); go deireadh (throid siad amach é)
ainmhí atá cosúil le capall beag agus cluasa fada air
amhránaí fir a bhfuil guth aige nach bhfuil chomh domhain ar fad le dord
(le duine) sárú; (le tairne) cur abhaile ar fad agus a bhior a chasadh
bóthar nó slí; cúrsa le leanúint (bealach aeir, ar bhealach do leasa); áit le dul tríd (bealach isteach); treo (tar an bealach seo); fad slí (i rith an bhealaigh); dóigh, modh (tá a bhealach féin leis)
(le gramadach) céim thar an ngnáthchéim ag aidiacht (níos faide níos mó mar shampla)
ainmhí mór Astrálach le heireaball fada agus a chosa deiridh chomh láidir sin go dtig leis léim mhór fhada a thabhairt (Iompraíonn an ceann baineann a rudaí óga i bpóca faoina bolg)
báidín fada caol a rámhaítear le céasla
gléas ceoil gaoithe cosúil le feadán fada agus aon gheocán amháin ann
an chuid is crua de chorp ainmhí (Is í an chreatlach na cnámha ar fad le chéile)
céim shiúil, an fad idir dhá rian coise le linn siúil
feithicil ar dhéanamh carráiste á tarraingt ag capaill; carráiste traenach; bus le haghaidh turas fada
an fad céanna (tá an dá shlat comhfhad, ar comhfhad, le chéile)
géag crainn; brainse d'eagraíocht (craobh de Chonradh na Gaeilge); bua (an chraobh a bheith leat; craobh na hÉireann); dual gruaige; fraoch fada láidir
clár fada i siopa nó i dteach bia le rudaí a leagan air
cur chomh fada le (daoine a chur chun boird); cur os comhair (cuir chuige an t-arán); úsáid le haghaidh (cuir chun tairbhe duit féin é); tabhairt faoi (cur chun oibre)
moille, deireanaí; ní fada ó shin (bhí sé anseo le déanaí)
ainmhí somhúinte farraige óna 8 go 10 dtroithe ar fad agus é cosúil le muc mhara
críoch (tá deireadh leis an scéal); an chuid dheireanach; an chuid is faide siar (deireadh báid, deireadh cairte); clabhsúr (tá deireadh déanta, ite); tóin duine nó ainmhí
focal a chuirtear le briathar, aidiacht nó dobhriathar eile mar bhreis eolais air agus a léiríonn conas, cá mhéad, cathain etc. (rud a dhéanamh go mall, go hiontach mall, go han-mhall ar fad)
fráma fada agus céimeanna (nó rungaí) ann idir dhá phíosa fhada adhmaid nó miotail agus a chuirtear ina sheasamh le dreapadh air
go, chomh fada le (fan go dtí amárach; tháinig sé go dtí mé); i gcomparáid le (ní haoibhneas go dtí é)
ainmhí beag ceathairchosach clúdaithe le gainne agus eireaball fada air (earc luachra, sléibhe); reiptíl
iasc fada caol agus é cosúil le nathair nimhe; reiptíl, nathair nimhe
fad a chur le rud
píopa fada sorcóireach miotail nó gloine nó adhmaid; aon rud atá cosúil le feadán nó le tiúb (ar nós an feadán glóir sa scornach); lintéar nó gáitéar; glór feide nó fead; piachán
le linn, i rith (ar feadh an lae); ar fhad, ar fud (ar feadh an bhóthair, ar feadh na tíre); chomh fada le (ar feadh m'eolais nó mo chuimhne)
foighne a dhéanamh, bheith foighneach (is fada mé ag foighneamh leat)
cluiche ina mbuailtear liathróid bheag le clubanna thar réimsí fada talún isteach i bpoill ar phlásóga glasa
ainmhí sléibhe nó machaire cosúil le coinín mór agus cluasa fada agus cosa fada deiridh air
a dhéanamh glan nó éirí glan; íoc go hiomlán (fiacha a ghlanadh); gealadh suas (ghlan an lá); imeacht ar fad (glan leat amach as seo); réiteach (urlár a ghlanadh); putóga a bhaint as (iasc a ghlanadh); scrios (ghlan sé sinn); gabháil thar (ghlan sé an coirnéal, an claí)
a úsáidtear le briathra i gcaint indíreach (gur ina ionad san aimsir chaite)(deir sé go bhfuil ocras air, fan go bhfeicfidh mé, b'fhada liom go mbeadh sé déanta agam)
fuaim a dhéantar gan úsáid a bhaint as an teanga ná na fiacla ná na beola (is é sin, gan chonsan) ar nós a, e, i, o, u, gearr nó fada, á n-úsáid leo féin nó le chéile chun fuaim a léiriú
gan spás do níos mó ann (soitheach lán; lán go doras); líonta go maith (sparán lán d'airgead); clúdaithe (áit lán de dhaoine, de choiníní); líonta ar fad (le taoide) (tá sé lán); líonta le mórtas (tá sé lán de féin); gach pioc (tá sé lán chomh holc leis)
a bhfuil fad iomlán ann, rófhada (dul lánfhada le rud)
clár fada a bhfuil taca faoina lár agus a dtig le beirt pháistí suí ar gach ceann de agus a bheith síos suas leis ar a seal
(in abairt) fad a bhaineann le, i dtaobh, i dtaca le (maidir leis sin, maidir liomsa de); cosúil le, ar aon dul le (bíodh na huimhreacha maidir le chéile agat); chomh maith le (bhí sé ann maidir le cách)
caint fhada ó dhuine aonair (agus é mar a bheadh sé ag caint leis féin)
paidir fhada ina n-aithrisítear 5 (nó 15) deichniúr d'Aivéanna agus an Phaidir roimh gach deichniúr acu agus Glóir do Dhia ina dhiaidh; cineál de shlabhra agus clocha air le cuntas a choinneáil orthu seo
a bhaineann le paróiste; (le tuairimí etc.) an-teoranta ar fad
toradh súmhar leathchosúil le húll, ach é a bheith níos boige agus fad a bheith ann
an fad a mhaireann duine nó rud (fad saoil chugat; ar feadh mo shaoil); staid bheatha (an saol seo; an saol atá inniu ann; bhí saol crua acu); cineál beatha (saol na cathrach; saol an mhadra bháin); aoibhneas beatha (is acu atá an saol; is leo an saol); cúrsaí an duine ó lá go lá (aghaidh a thabhairt ar an saol; d'éirigh an saol leo); an chruinne go léir (ó rinneadh an saol); an domhan (sin a bhfuil sa saol agam; ar ór an tsaoil); an uile dhuine (an saol mór; bhí an saol is a mháthair ann)
pionna fada caol adhmaid nó miotail a chuirtear trí fheoil chun í a choimeád le chéile agus í á róstadh
bruis (go mór mór ceann le cos fhada chun urlár a scuabadh); táth, punann; gusta gaoithe
aithne le fada an lá, aithne mhaith
bunaithe le fada
(le héadaí etc.) caite amach ar fad; ársa, seanaimseartha, as dáta
bheith ar do chosa nó éirí ar do chosa agus gan a bheith suite ná sínte; stad, stopadh (seas tamall is labhair liom; sheas mo chroí); maireachtáil (má sheasann an aimsir; fad a sheas an t-airgead); cur in aghaidh, cur in éadan, cur suas le (an fód a sheasamh; an fuacht a sheasamh); cosaint (do cheart a sheasamh); íoc as deoch do dhuine; buanfas (tá seasamh san éadach sin); brath (mo sheasamh ort!); stádas (tá seasamh maith aige i measc a dhaoine); tacú le (seasamh le chéile; an fear a sheas liom)
fad nó teannadh a bhaint as rud (sreang a shíneadh); searradh (do ghéaga a shíneadh); luí ar d'fhad (sín siar ansin); luí le nó cois (sínte le mo thaobh); éirí fada (tá an lá ag síneadh); cur amach (sín amach do lámh); leagan; pointeáil (shín sé a mhéar chuige); brú chun cinn (síneadh chun reatha)
sláine agus folláine an choirp; bail nó staid ghinearálta an choirp (bheith i do shláinte); guí fad saoil do dhuine le deoch (seo do shláinte!)
