Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
cuspóireach
custaiméir
custam
custard
cuta
cuthach
cúthail
dá
daba
dabhach
dabhaid
dabht
dada
daibhir
daibhreas
daichead
daicheadú
daid
daideo
daigéar
daigh
dáigh
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
mír choibhneasta dhíreach (an té a chuireann an síol; an cat a d'ól an bainne; an síol a cuireadh san earrach); mír choibhneasta indíreach (an gort a gcuirtear an síol ann; an té a n-óltar a shláinte)
an méid atá, a bhí etc. (sin a bhfuil ann; d'imigh a raibh i láthair)
brainse d'arm tíre a úsáideann eitleáin
dochar, díobháil (d'aimhleas a dhéanamh)
cúram (aire a thabhairt do rud); aird (tabhair do d'aire)
brath, mothú (airím uaim iad; d'airigh mé sa láthair é; airím chugam féin); cloisteáil (níor airigh mé a leithéid riamh)
duine a thugann aire d'áit nó do rud
radharc a d'fheicfeá i mbrionglóid, fís; dán físe
céannacht duine nó ruda a bheith agat toisc gur bhuail tú leis cheana; aitheantas a thabhairt do (ní aithníonn sé a ghaolta feasta); idirdhealú (aithint idir an mhaith agus an t-olc); brath, mothú (d'aithin sé go raibh fearg orm)
insint arís mar a tharla (eachtra a aithris); a rá de ghlanmheabhair (dán a aithris); déanamh mar a dhéanann duine eile (dá ndéanfá aithris ar d'athair); labhairt, siúl, etc. cosúil le duine eile le greann (maith ag aithris)
tinneas a thagann d'easpa coirpíní dearga san fhuil
ón aird thiar; ón taobh thiar (tar aniar ó mo chúl); ó bheith sínte siar (d'éirigh sé aniar sa leaba); chugat féin (tá teacht aniar ionat)
spíce d'aol silte agus é cruaite arís a bheadh sáite aníos as an urlár in uaimh
spíce d'aol silte, agus é cruaite arís, a bheadh crochta anuas as an díon in uaimh
ó áit nó ionad (bain as do phóca é, léigh mé as leabhar é, lig as an rang é, d'íoc sí as a tuarastal é, as measc na ndaoine, as gach aird); ó ábhar nó meán nó staid nó foinse (déanta as adhmad, nite as uisce, rinne sí as a stuaim féin é; baisteadh as a athair é); ó raon (as amharc, as éisteacht); i ndíth (as obair, as seilbh, tá sé as a mheabhair); de bharr (labhairt as fearg); dealú (a haon as a dó)
galar a chuireann as d'fheadáin na scamhóg agus a dhéanann análú deacair, múchadh
frídín an-bheag d'aicme atá uilechoitianta agus a d'fhéadfadh aicídí a tharraingt
spota nó áit; rud nó cuid de rud; comhpháirt den chorp; comhalta de chumann nó d'eagraíocht ar bith
mála líonta d'aer te nó de ghás a éiríonn in airde sa spéir
gort d'ainmhithe agus fál timpeall air; teach mór lom
caint a d'fhéadfadh clú duine a mhilleadh
bean atá ina ball d'ord eaglaise
is ea (bhuel, conas a d'éirigh libh?)
dréacht de dhlí nó d'acht parlaiminte
an méid bainne a thugann ainmhí d'aon bhleán
at, bolgadh; an iomarca airgid ag imeacht i gcomórtas lena bhfuil d'earraí á dtáirgeadh agus dá bhrí sin ardú rómhór a theacht ar thuarastail agus ar phraghsanna
clabhta boise; lán boise (d'uisce etc.)
cineál d'fhungas a mbíonn an pór ann ar nós púdar a sceitheann nuair a bhíonn sé aibí
súilín lán d'aer
aon árthach coinneála d'adhmad, de mhiotal, de chairtchlár etc.
clóca scaoilte gan muinchillí; clúdach d'uige thiubh éadaigh (brat urláir, brat staighre); clúdach ar bith (brat sneachta, brat allais)
deartháir nó fear gaoil; comhbhall de chumann; fear (nach sagart) atá ina bhall d'ord rialta; sagart (in oird áirithe)
álainn (bean bhreá; aimsir bhreá); an-sásúil (béile breá); déanta go maith (obair bhreá); ar staid mhaith (tá mé go breá anois); maith (d'éirigh go breá liom); aoibhinn (is breá an saol atá agaibh); maith mór (suim bhreá airgid); pléisiúrtha (duine breá le labhairt leis); taitneamhach (ba bhreá liom a bheith ann); (ag neartú le haidiacht eile)(breá mór, breá fairsing, breá bog anois!)(le híoróin)(rógaire breá; tá go breá agat!)
mealltach mar rud a d'fheicfeá i mbrionglóid
pléascán mór a d'fhéadfadh an-díobháil a dhéanamh
tarraingt de dhorn nó d'arm ar dhuine nó ar rud; tarraingt speile in arbhar; tarraingt rámha in uisce; iarracht snámha; preabadh croí nó cuisle; bualadh cloig (ar bhuille a haon); caill, dochar (is mór an buille orthu é)
tomhas (ocht ngalún) d'earraí tirime
líne nó véarsa d'amhrán nó de dhán a chantar arís agus arís; dreas cúlchainte
bothán adhmaid nó garbhábhair eile; seomra beag d'oifigigh nó do phaisinéirí ar bord loinge nó eitleáin
rud nó focail a deirtear; labhairt; guth (d'aithin mé a chaint); abairt, rá (tá cainteanna deasa aige); comhrá (dul chun cainte le duine); aitheasc; óráid (cé a thug an chaint aréir?); ráiteas (is é do chaint féin é); ráfla, iomrá (níl ann ach caint; caint san aer)
faoiseamh ama (d'iarr sé cairde bliana orm); faoiseamh íocaíochta (rud a fháil ar cairde); moill, cur siar (ná cuir do leas ar cairde)
ball d'ardchomhairle na hEaglaise Caitlicí - is iad a thoghann an Pápa
sagart atá ina bhall de chaibidil ardeaglais na deoise; ball d'oird bheannaithe áirithe
carráiste oscailte dhá roth agus capa(i)ll á tharraingt, a d'úsáidtí fadó chun cogaidh nó ráis
an ball d'inneall mótair ina measctar aer agus breosla galaithe
an uimhir 100 nó cúig fichid; aois (an fichiú céad); 120 (céad éisc, ubh etc.); an t-ochtú cuid d'acra (céad talún); 112 pt
cineál d'éadach cadáis
plaisteach a d'úsáidtí mar ábhar scannáin
éan baineann de chineál ar bith, go háirithe d'éanlaith chlóis
cumann de lucht aon cheirde agus é d'aidhm acu a leas féin a chosaint agus a chur chun cinn
