SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
briseadh ar ghealltanas an phósta faoina bheith dílis do do chéile
= an2 san aimsir chaite agus sa choinníollach (ar bhris sí é? ar mhaith leat é?)
tamall de rud ar bith (babhta oibre); seal áirithe coimhlinte (an dara babhta den troid); uair (an babhta seo); buille tubaisteach, bris (is mór an babhta air é)
briseadh i gclaí nó i mballa ar féidir dul tríd; aon bhriseadh cosúil leis sin
briseadh nó oscailt a dhéanamh i rud
briseadh; bruth farraige; aiseag
furasta a bhriseadh ar nós briosca; tirim crua (sneachta briosc); beoga (glór briosc); réidh; réchúiseach
tonn bhriste; séideán (gaoithe)
codanna beaga a dhéanamh de (adhmad a bhriseadh); díobháil a dhéanamh de (do shláinte a bhriseadh); sárú (dlí a bhriseadh); cur as feidhm (duine a bhriseadh as a phost); ceansú, míniú (capall a bhriseadh); sóinseáil (airgead a bhriseadh); dul in olcas (an aimsir ag briseadh); cosc (balla ag briseadh na gaoithe); brúchtadh (bhris an gol uirthi); athrú go hinmheánach (bainne ag briseadh); cloí (briseadh na Bóinne); breacadh (briseadh an lae)
briseadh déanta air; bacach, lochtach (Béarla briste)
duine nó inneall a bhriseann rudaí
briseadh gaoithe as an ngoile tríd an mbéal; briseadh amach tobann (brúcht uisce, deataigh, fola)
brú deanta air; briste (tá an obair brúite againn)
duine a bhriseann isteach i dteach chun gadaíochta (go mór mór san oíche)
scolb adhmaid etc. a chuirtear le géag bhriste chun í a choinneáil ina háit
fráma lataí nó tuigí; fráma adhmaid ar chúrsa ráis le léim ag reathaithe; paiste dearnála ar stoca; fráma agus spící miotail ann chun talamh treafa a bhriseadh agus a réiteach agus síolta a chlúdach, bráca fuirste
cnag a bhualadh; leagan, síneadh (cnagadh le fiabhras é); sárú (tá na ceithre scór cnagtha aige); briseadh (cnámh a chnagadh); cogaint (úll a chnagadh)
briseadh nó gearradh sa chraiceann de bharr timpiste nó buille
bac, go háirithe bac gaoil chun pósta; gaol (col ceathar, col seisir); drochbheart, gníomh uafásach; briseadh móide nó focail; gráin, drogall (tá col agam leis; bhí col orm é a dhéanamh)
leanúnach, gan bhriseadh (post cónaitheach, ag caint go cónaitheach); a bhaineann le cónaí
gearradh, briseadh suas; lot; leá sneachta nó oighir; cath (cainte); anró (coirp)
cáilíocht a tharraingt siar nó a bhaint de dhuine; duine a dhearbhú neamhcháilithe nó neamhoiriúnach mar gheall ar riail a bhriseadh
briseadh nó cloí; ciotaí, cur siar; locht, máchail
éirí dubh nó a dhéanamh dubh (dhubhaigh an spéir, a ghnúis); (le barr ag fás) galar dubh; brón, briseadh croí
cuid bhunúsach de rud; substaint ar bith nach féidir a bhriseadh suas ná a dheighilt ina substaintí atá difriúil léi féin (airgead, mearcair, hidrigin); snáth miotail a lasann i mbolgán leictreach
líne bheag (-) idir dhá chuid de chomhfhocal nó idir dhá shiolla nuair is éigean focal a bhriseadh ag deireadh líne scríbhneoireachta nó cló
fuaim béil nó grúpa litreacha a chiallaíonn rud ar leith; abairt, ráiteas, caint (focal a rá le duine); teachtaireacht, eolas (focal a chur chuig duine); gealltanas (d'fhocal a bhriseadh; ar m'fhocal duit)
briseadh fód le bráca i dtalamh treafa; fuadar, gothaí deabhaidh
briseadh nó bearna i leanúnachas mar a bhfuil rud éigin in easnamh
mír a thagraíonn d'ainmfhocail san iolra agus a úsáidtear (in aonad siad) i ndiaidh na copaile, nó sa chuspóireach (ní hiadsan iad; briseadh iad; daoine mar iad; níl agam ach iad)
furasta a ghortú nó a bhriseadh; íogair
gortú, goin (lot droma); díobháil (lot tíre, barr); sárú, briseadh (lot rialach)
briseadh, réabadh; pléascadh (maidhm thalún, shneachta, bháistí)
briste, domheanmnach, cloíte
briseadh talún; triomú agus leasú talún le haghaidh curaíochta
scagadh mion; briseadh abairtí ina gcomhpháirteanna de réir gramadaí
más rud é nach, dá mba ea nach (mura bhfuil deifir ort, mura dtiocfá liom, murar bhris tú é; murab ionann iad, murarbh éagóir air é)
uirlis agus soc caol iarainn uirthi chun talamh crua a bhriseadh
séideadh le torann trom; briseadh as a chéile go tobann; bualadh (phléasc sé an bord)
éadálacha as long bhriste; an long féin (bád raice); lot, milleadh (tá an áit ina raic acu); racán, callán (raic a thógáil)
glacadh páirte (i rud); aidiacht a dhéantar as briathar (mar shampla, maide briste, teach ligthe ar cíos, scanraithe roimh dhuine)
briseadh nó stróiceadh le fórsa; pléascadh; tochailt; scoilteadh
deacair a lúbadh nó a bhriseadh nó a láimhseáil; dúr, ceanndána (asal righin); mall (righin sa chaint); (le leacht) ramhar, téachta
briseadh talún le spád chun curadóireachta
briseadh duine as a phost
mí-úsáid ar rud nó áit bheannaithe, ar nós briseadh isteach in eaglais agus rudaí beannaithe a ghoid nó a bhriseadh