Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
carthain
carthanach
cartlann
cartún
cartús
carúl
cas
cás
casacht
casachtach
casadh
casadhmad
cásáil
casal
cásamh
casaoid
casarnach
casaról
caschoill
casla
cásmhar
casóg
casta
cás1 fir1 cúis (cás dlí, cúirte); drochdhóigh (sa chás ina bhfuil sé); scéal (is bocht an cás é); ábhar imní (ní hé sin is cás liom; i gcás idir dhá chomhairle)
cás2 fir1 cineál de bhosca chun rudaí a choinneáil nó a iompar ann (cás seod, veidhlín); fráma; áit a gcoinnítear éan nó ainmhí mar pheata
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
sliogán; cás an chinn
duine i gceannas i gcúirt dlí a éisteann an cás agus a thugann an bhreith
éan cosúil le pearóid bheag a choinnítear i gcás
cás le téip a chuirtear i dtaifeadán chun ceol etc. a thaifeadadh
cás a choinníonn an púdar agus an piléar le scaoileadh as gunna
cur cáis ar rud; seaicéad miotail
ciotóg; an taobh den chorp ar a mbíonn an lámh lú scil, etc. i gcás fhormhór ndaoine (ar do chlé, deas agus clé)
leaba linbh agus luascáin fúithi; cás chun breith ar éan
cás síodúil a shníomhann cuid mhaith cruimheanna feithidí thart orthu féin go mbíonn siad aibí
(sa ghramadach) modh den bhriathar a úsáidtear i gcás a mbeadh coinníoll i gceist
casadh (cor i mbóthar, i rópa, cor a bhaint as giorria); corraí (gan chor); babhta (cor iomrascála); caitheamh amach (cor lín); cás (cora crua an tsaoil, cad is cor dó?); camhrú (tá cor sa bhainne, san fheoil); (le ceol, rince) ríl (cor ochtair, cor na sióg); ord (as cor)
eallach nó maoin a thógtar le foréigean; éan nó ainmhí a sheilgtear chun bia; scrios, caill (mo chreach nár fhan sa bhaile); faraor (mo chreach is mo chás!)
a dhéanamh nó a chur ar an saol (chruthaigh Dia an domhan); a thaispeáint go bhfuil rud fíor nó a mhalairt (cás, uacht, a chruthú)
cás nó bosca do chearca nó d'ainmhithe beaga; camadh, lúb
réasún, fáth (cúis ghearáin, cúis gháire; tú féin is cúis leis); cás dlí (daoradh sa chúis é); gluaiseacht a bhfuil aidhm nó cuspóir speisialta leis (cúis na teanga); gnó (ní dhéanfaidh sin cúis)
cás leathair le haghaidh piostail, a chaitear ar chrios nó a bheadh greamaithe de dhiallait
an bealach nó an treo ina ngluaiseann rud, turas timpeall (cúrsa na gréine; tá a chúrsa rite); raon, réimse (cúrsa scoile, cúrsa staidéir); rud, ní (cúrsaí an tsaoil, cúrsaí airgid); cúis, cás (ní cúrsaí magaidh é); ócáid, uair (bhí mé ann cúrsa)
i gcás go (dá mbeadh airgead agam; dá mba liomsa é)
scaradh nó deighilt; aithint ó chéile; uimhir a thógáil ó uimhir eile leis an difear eatarthu a fháil, cuir i gcás 3 óna 4, sin 1
deacair, crua (doiligh a dhéanamh); dona (is doiligh liom do chás); (le duine) deacair a láimhseáil, stuacach
braon nó ábhar a chruinneodh i mball den chorp (faoi fhiacail, cuir i gcás)
bileog nó leabhrán fillte; cás fillte do pháipéar scaoilte
gníomh mar fhreagra ar ghníomh nó ar chleachtas ar chás eile
aicíd; máchail, mí-ádh (i ngalar na gcás; tá mo ghalar féin ort)
coiste a thugann breithiúnas ar chás i gcúirt dlí
an obair a bhíonn ar siúl ag duine de ghnáth (do ghnó a dhéanamh); feidhm, cás (gnó do dhochtúir é); obair thráchtála (gnó a chur ar bun); gá, riachtanas (tá gnó agam díot; níl gnó agam leis); cúis, cúram (déanamh do ghnó de rud a bheith agat); gnáthchúrsaí (gnóthaí an tsaoil); obair, déantús, cúram (gnóthaí Dé)
cur i gcás ar mhaithe le hargóint nó díospóireacht a chur chun cinn
cás beag gloine chun an solas a iompar ann
cás leabhar
(i bhficheall) cás ina mbíonn imreoir nuair nach féidir leis corraí gan an cluiche a chailleadh
biseach a chur dhuine breoite; rud, scéal etc., a chur ina cheart (leigheasfaidh sé sin do chás); ealaín an dochtúra (lucht leighis); cóir feabhsaithe (leigheas ar chasacht); cúiteamh (leigheas ar dhíobháil); cumhacht leighis (tá leigheas sa rud sin, tá leigheas ag Brian); smacht, neart (tá sé crosta ach níl aon leigheas aige air)
sa chás go (má tá deifir ort, má bhíonn an aimsir maith, má ghlacann tú uaim é, má d'inis sé an fhírinne)
cás an té atá neirbhíseach
pointe ama, am áirithe; cás nó teagmhas áirithe (rugadh air san ócáid); cúis, leithscéal (ócáid scannail); gnó, cúram (an ócáid a thug ann mé); feidhm, críoch (níl aon ócáid agam leis; rud a chur ó ócáid)
argóint (ag pléadáil faoi chúrsaí talún); áitiú (cás a phléadáil; pléadáil ciontach)
foirm (i riocht aingeal); bail, cuma, cás (i riocht pléascadh, i riocht báis); acmhainn, lán (tá mo riocht ite agam; ná téigh thar do riocht leis)
solaoid, cás a thugtar le cásanna eile a léiriú; duine nó rud a fhónann mar phatrún le leanúint nó le seachaint (ní maith an sampla dá chlann é); cuid bheag de rud a léiríonn cad é mar shórt é an t-iomlán (sampla de mo chuid oibre); comhartha iontais (samplaí is míorúiltí); ainniseoir bocht
cuntas stairiúil (scéal na hÉireann, mo bheatha); eachtra (scéal grinn); cuntas nó cur síos ar rud a tharla (scéal tubaisteach); nuacht (an bhfuil aon scéal nua agat?); cúrsa, cás (seo mar atá an scéal; sin scéal eile); cúis mhilleáin (maith an scéal thú)
clár nó píosa miotail greamaithe de bhalla, i gcás nó i gcupard etc., le rudaí a choinneáil air
tréith; mionphointe, ponc (sonraí an cháis); rud áirithe nó ar leith; taibhse, arracht (sonra an duine mhairbh)
cúis, cúrsa (tosca an tsaoil, an cháis); iarracht (tabhair isteach toisc uisce)
tástáil (triail an deoch seo; sin é an áit a raibh an triail orthu); iarracht a dhéanamh ar (thriail sé éirí); cur faoi éisteacht cúirte (cás a thriail)
cumhdach do lann claímh no scine; clúid, cás
a bhfuil tuillte ag duine; fiúntas (tuillteanas an cháis)
brí a bhaint as (teanga a thuiscint; tuigfidh tú as); aithint (tuigim do chás; tuigim duit; thuig mé go raibh deifir ort); glacadh le (ná tuig gurb aon amadán é); ciall a bheith agat dó (an té nach dtuigeann ceol); samhlú (tuigeadh dom gurbh é a dúirt é); fáil le fios (ní hé sin a thuig mé uaidh); eolas (aois na tuisceana; lucht na tuisceana); bá, nádúr (is beag tuiscint atá ann)
áit a ndéantar nó a ndíoltar im agus cáis
cás beag póca chun nótaí airgid, ticéid, stampaí, litreacha, nótaí etc., a choinneáil
