Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
fabht
fabhtach
fabraic
fách
fachail
fachnaoid
fachtóir
fad
fada
fadáil
fadaíocht
fadálach
fadaraí
fadbhreathnaitheach
fadcheannach
fadfhulaingt
fadharcán
fadhb
fadhbáil
fadhbairne
fadlíne
fadó
fadradharcach
Seans gur foirm é fad de:
fada »
fad fir1 achar ama nó spáis nó slí; síneadh (fad a bhaint as scéal); raon (fad m'urchair; fad mo radhairc uaim) ► ar fad go léir, go hiomlán; ó cheann go ceann (teach deich slata ar fad); amach is amach (scéal eile ar fad) ► fad is chomh fada is ► fad le go dtí ► i bhfad achar nó tamall fada (i bhfad ó bhaile, ó chéile); faide (an lá ag dul i bhfad, i bhfad na haimsire) ► cá fhad? cén fad? cé chomh fada?
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
duine atá i bhfad níos lú ná an gnáthdhuine
an-mhór ar fad
an-mhór ar fad
fad agus leithead áite; fad slí nó ama
na litreacha ar fad a úsáidtear i dteanga agus iad in ord speisialta
ar fad ar fad (dán breá amach is amach)
faoin aer (amuigh sa pháirc); gan a bheith istigh nó sa bhaile (tá fear an tí amuigh); i bhfad uait (amuigh ag bun na spéire); is faide amach (an balla amuigh); as áit, as alt (tá mo ghualainn amuigh); tagtha amach (tá na bláthanna amuigh); sa domhan (an rud is measa amuigh); gan íoc, le híoc fós (tá fiacha amuigh agam air); críochnaithe (tá an cluiche amuigh); gan oibriú (tá an talamh amuigh bán)
ródhána ar fad
rudaí a bheith ar fud fad trína chéile
an-bhreá ar fad (áit, aimsir, duine, aoibhinn); sona (is aoibhinn duit)
an méid blianta atá tugtha ar an saol ag duine nó rud (cén aois é?); fad saoil; seanaois (ag dul in aois); tréimhse, ré (ó aois go haois); céad bliain (an fichiú haois)
i bhfad suas; fada ó bhun go barr; glórach, furasta a chloisteáil
an phearsa scoile atá freagrach as na múinteoirí agus na mic léinn ar fad
substaint an-nimhiúil ar fad
cuma eile ar fad
tomhas faid ón uillinn go barr na méar
amhránaí fir a bhfuil guth aige nach bhfuil chomh domhain ar fad le dord
(le duine) sárú; (le tairne) cur abhaile ar fad agus a bhior a chasadh
nach bhfuil mór (teach beag); nach bhfuil fásta suas (páistí beaga); nach bhfuil chomh mór (an ceann beag); nach bhfuil fada (tamall beag); nach bhfuil ard (torann beag); nach bhfuil iomlán nó nach maireann i bhfad (faoiseamh beag); nach bhfuil mórthairbheach (pinginí beaga a shaothrú); nach bhfuil i bhfad uainn (ar ball beag); nach bhfuil iomadúil (scata beag); atá sóisearach (Brian beag); ar díol ceana é (a mháthair bheag); ar díol trua nó tarcaisne é (duine beag dearóil)
bóthar nó slí; cúrsa le leanúint (bealach aeir, ar bhealach do leasa); áit le dul tríd (bealach isteach); treo (tar an bealach seo); fad slí (i rith an bhealaigh); dóigh, modh (tá a bhealach féin leis)
an fad a bhíonn duine ar an saol; cuntas ar shaol duine; rudaí a choinníonn beo duine, cothú, bia; focal fáilte (is é do bheatha)
an-bheag ar fad
an fad ama a bhaineann sé as an domhan dul timpeall na gréine; 365 lá nó 52 seachtain nó 12 mí
cén áit (cá bhfuil sé? cár chuir tú é?; cárb as duit?); cad, céard (cá air a bhfuil sé ag caint?); cé chomh (cá fhad, cá mhéad?)
slat tomhais; grád fiúntais a meastar rudaí leis (caighdeán ard maireachtála); tomhas faid, meáchain etc. a úsáidtear mar aonad chun cur síos ar fhad, ar mheáchain etc., eile
i bhfad i bhfad ó shin
tréithe uile duine a dhéanann duine ar leith de; pearsa i ndráma nó i scéal; duine corr nó aisteach, duine ann féin ar fad
fíor cheathairchúinneach dhronuilleach agus a ceithre shlios ar aon fhad; spás leathan oscailte i gcathair nó i mbaile
i bhfad ó bhaile
tomhas faid cothrom le 1000 méadar
ceannach ruda amach trína thógáil ar cíos agus díol as ina shuimeanna beaga i bhfad aimsire
an chuid is crua de chorp ainmhí (Is í an chreatlach na cnámha ar fad le chéile)
céim shiúil, an fad idir dhá rian coise le linn siúil
an fad céanna (tá an dá shlat comhfhad, ar comhfhad, le chéile)
bua nó cumas rudaí a thabhairt ar ais san aigne (beidh cuimhne ar an lá seo fós); na rudaí ar fad a gcuimhníonn daoine orthu (más buan mo chuimhne; cuimhní cinn)
díbirt as (cuireadh as a bpoist iad); cosc ó, cur ó (chuir tú as gléas é); múchadh (solas a chur as); ligean amach (uaill a chur asat); cur mar fhad le (píosa a chur as rud); goilleadh ar (cad tá ag cur as duit?)
fearg an-mhór ar fad, fíoch feirge
ainmhí somhúinte farraige óna 8 go 10 dtroithe ar fad agus é cosúil le muc mhara
thiar amuigh ar fad
thiar ar fad, chun cúil
go deireadh an tsaoil, go brách; ar fad (an-fhuar go deo)
cloch gheal luachmhar atá an-chrua ar fad, foirm de chriostail charbóin
aon cheann de na trí thomhas, fad, leithead agus doimhneacht
lag trá, an trá agus an taoide amuigh ar fad
an snáth a bhíonn sínte ar a fhad sa seol fíodóra (i gcomórtas leis an snáth a bhíonn trasna, is é sin an t-inneach)
nach féidir, an-deacair ar fad (do-aimsithe, do-aitheanta); droch-, dona (dobhuille)
focal a chuirtear le briathar, aidiacht nó dobhriathar eile mar bhreis eolais air agus a léiríonn conas, cá mhéad, cathain etc. (rud a dhéanamh go mall, go hiontach mall, go han-mhall ar fad)
fad áite lastoir nó laistiar d'fhadlíne Ghreenwich
fad áite laisteas nó lastuaidh de mheánchiorcal an domhain
poll nó scoilt an-domhain; domhain farraige nó talún; áit etc. i bhfad thiar nó thíos (i nduibheagán na hoíche, an éadóchais)
