Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
gnó
gnólacht
gnóthach
gnóthachan
gnóthú
gnúis
gnúsacht
go
gó
gob
gobachán
gobadán
gobadh
gobaireacht
gobán
gobharnóir
goblach
gocach
gocarsach
góchumadh
gófráil
gogal
goic
go1 mír a úsáidtear le haidiacht agus feidhm dobhriathair leo araon (tá mé go maith, siúl go socair, go huile agus go hiomlán)
go2 rfh (in abairtí) ► go leith agus a leath (míle go leith, tonna go leith)
go3 rfh chun, a fhad le (dul go Corcaigh, suí go maidin, go glúine san uisce, go deo)
go4 cón a úsáidtear le briathra i gcaint indíreach (gur ina ionad san aimsir chaite)(deir sé go bhfuil ocras air, fan go bhfeicfidh mé, b'fhada liom go mbeadh sé déanta agam)
go5 mír ghuítheach (go gcuidí Dia leat, go raibh maith agat)
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
láidir nó cliste nó oilte go leor chun rud a dhéanamh
(déan é ach ná caith an lá leis); taobh amuigh de (ní raibh ann ach an triúr againn; níl ann ach go n-aithním é; ach amháin mé féin); ar acht go (tá sé blasta ach salann a chur air); chomh luath is (ach mise greim a fháil air); murach (ach grásta Dé)
dlí a ritheann parlaimint tíre (acht parlaiminte); conradh; coinníoll (ar acht go)
a rá amach go hoscailte; bheith sásta a rá gur mar sin atá; nóta á rá go bhfuair tú nó gur íoc tú as rud éigin; faoistin a dhéanamh i gcoir
imshruthú aeir i seomra etc.; triomú go maith le haer te
duine a chreideann nach féidir a chruthú go bhfuil Dia ann
cur in aghaidh ruda go hoscailte
cosán fairsing idir chrainn isteach go dtí teach mór; sráid fhairsing agus crainn ar an dá thaobh di go minic
príomhshearmanas na hEaglaise Caitlicí, íobairt Chorp Chríost; ceol a chumtar go speisialta don searmanas sin
duine nó ainmhí nach bhfuil a dhathú ceart ionas go mbíonn a chraiceann, a ghruaig, a chlúmh, etc., bán agus a shúile bándearg
brainse den mhatamaitic ina n-úsáidtear siombailí ginearálta, go mór mór litreacha, chomh maith le huimhreacha
leithscéal ag duine a bhfuil coir ina leith go raibh sé in áit éigin eile ag an am
ainmhí cosúil le crogall ach go bhfuil pus níos leithne air
focal a chiallaíonn 'go raibh sé mar sin' ag críochnú paidre
druga a thugtar do dhuine chun a mhothú a bhaint de go sealadach
gan aird a thabhairt ar (dá ainneoin sin is uile); in aghaidh tola, gan buíochas do (rinne sé de m'ainneoin é); cé go (ainneoin gur iarr mé air stad)
go mór mór
cuartaíocht nó suí go déanach san oíche
tugtha do bheith ag taisteal nó ag imeacht ó áit go háit
dul nó cur ó áit go háit eile, athrú; taisteal; rud a thiontú ó theanga amháin go teanga eile
ealaín nó toradh an aistrithe ó theanga go teanga eile
céannacht duine nó ruda a bheith agat toisc gur bhuail tú leis cheana; aitheantas a thabhairt do (ní aithníonn sé a ghaolta feasta); idirdhealú (aithint idir an mhaith agus an t-olc); brath, mothú (d'aithin sé go raibh fearg orm)
eolas ar dhuine nó ar rud toisc go n-aithníonn tú é; cosúlacht, riocht (tá aithne bisigh air)
ón áit istigh go dtí an áit amuigh (amach as an teach); in áit atá giota uait (os mo chomhair amach); go háit atá níos faide uait (amach an sliabh; chuaigh siad siar amach; amach chun na hAstráile); le himeacht ama (uaidh seo amach); níos moille (amach sa bhliain); siar (fan amach ón tine); ar amharc (an taobh tuathail amach); os comhair an tsaoil (má théann an scéal sin amach ort); os ard (abair amach é); ar fad (is deas amach é); go deireadh (throid siad amach é)
taidhleoir den chéim is airde a chuirtear go tír iasachta mar ionadaí dá thír féin
dabht; easpa cinnteachta; barúil, gan chinntiú, go bhfuil rud éigin cearr nó go bhfuil duine ciontach i rud éigin
bia a théann go maith le bia eile nó a chuireann blas breise air
i mbeith (tá an saol ann); beo (nuair a bhí m'athair ann); ar fáil (tá an t-earrach ann); sa láthair (bhíomar ann in am); san áireamh (bhíomar triúr ann); inmhe (nuair a tháinig ann dó); in áit nó go háit áirithe (bhí mé ann roimhe, tá mé ag dul ann)
is ar éigin (níl ann ach go n-aithním iad)
nach dtarlaíonn go minic, neamhchoitianta
go dtí an taobh thall, sall; amach (anonn sa lá)
ó thaobh go taobh
substaint (mar iaidín) a mhilleann frídíní díobhálacha (go háirithe i ngearradh nó i gcréacht)
an méid blianta atá tugtha ar an saol ag duine nó rud (cén aois é?); fad saoil; seanaois (ag dul in aois); tréimhse, ré (ó aois go haois); céad bliain (an fichiú haois)
i bhfad suas; fada ó bhun go barr; glórach, furasta a chloisteáil
gléas le daoine a thabhairt ó urlár go hurlár i bhfoirgneamh ard
(anonn go maith san) iarnóin
páirteanna ceoil a ghléasadh go taitneamhach
ceann de na feadáin chaola a bheireann an fhuil ón gcroí go dtí baill eile den chorp
cur siar (go dtí uair eile)
bás a fháil faoi uisce de cheal aeir; tumadh nó suncáil faoi uisce; fliuchadh go mór; múchadh (tarta)
duine sí a mbeadh eagla ar pháistí go gcasfaí orthu san oíche é; fear bréige le héin a scanrú as gort arbhair
duine a shiúlann go deacrach; fear déirce
ag siúl go deacrach le cos ghortaithe nó chraplaithe; easpach (leithscéal bacach)
ag siúl go bacach
bád a thugann daoine go rialta anonn is anall thar abhainn nó loch nó idir dhá phort mara
beartú ruda san aer; comharthú nó fógairt do dhuine go mbainfear sásamh as má leanann sé dá chúrsaí; tiomáint beithíoch le bata
diúltú déileáil le duine (go mór mór i gcúrsaí gnó)
creathán ar an gcorp go léir
tomhas faid ón uillinn go barr na méar
