SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
an méid atá, a bhí etc. (sin a bhfuil ann; d'imigh a raibh i láthair)
brath, mothú (airím uaim iad; d'airigh mé sa láthair é; airím chugam féin); cloisteáil (níor airigh mé a leithéid riamh)
i mbeith (tá an saol ann); beo (nuair a bhí m'athair ann); ar fáil (tá an t-earrach ann); sa láthair (bhíomar ann in am); san áireamh (bhíomar triúr ann); inmhe (nuair a tháinig ann dó); in áit nó go háit áirithe (bhí mé ann roimhe, tá mé ag dul ann)
láthair champála; lucht leanúna, cosmhuintir
i léig, imithe, cealaithe; as láthair
an méid is lú daoine nach mór a bheith i láthair ag cruinniú sula bhféadfar an gnó a dhéanamh go hoifigiúil
paidir don té atá as láthair nó atá marbh
cuntas ó fhinné; láthair (dúirt sé i m'fhianaise é); finné (i láthair fianaise)
bheith i láthair; cúram a dhéanamh (de rud)(an dá thrá a fhreastal); riar, seirbhís (lucht freastail in óstán); friotháil
an lá seo; an t-am i láthair (sa lá atá inniu ann)
áit; suíomh (ionad saoire); láthair (ionad tí); post, céim (ionad ard sa saol)
fothrach, múchán; rian, lorg; (sa ghramadach) an aimsir den bhriathar a léiríonn an gníomh a bheith ar siúl san am i láthair
gan mhoill, ar an toirt; anois díreach (déan láithreach é); i láthair; (sa ghramadach) a bhaineann le láithreach an bhriathair
teacht i láthair, tú féin a thaispeáint
áit, ionad, spota (láthair tí, láthair na troda)
in áit, i bhfianaise (i láthair na cúirte); anois díreach (san am i láthair, i láthair na huaire)
áis chodlata (tocht, éadach leapa agus piliúr, de ghnáth); pluais ainmhí (leaba dhearg); beart (loinge); iomaire (leaba phrátaí); áit, ionad (i leaba ruda); láthair (leaba ancaire, leaba chloiche, leaba an duáin)
a dhéanamh léir, míniú; cur in ord, socrú (do chuid oibre a léiriú); críochnú (béile a léiriú); cur i láthair nó ar stáitse (dráma a léiriú)
líon, uimhir, tomhas, suim (an méid airgid atá acu, an méid oibre a rinneadh, an méid agaibh atá i láthair)
ar iarraidh, gan a bheith i láthair
neamh, na Flaithis; aon láthair aoibhnis
teacht i láthair; carachtar suaithinseach duine
tabhairt ar láimh (do dhuine); tairiscint, cur i láthair (seic a sheachadadh)
láthair; socrú, bunú (suíomh scéil); cruthú (suíomh cúise)
gléas i bhfoirm píopa agus é feistithe le lionsaí a thugann cló níos mó agus níos giorra do láthair ar rudaí i bhfad ó bhaile
rith as láthair, éalú, cúlú go tapa; (teitheadh ó chontúirt; dul ar do theitheadh; teitheadh ó obair)