Suiteáil an aip »
Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
súchán
súdaire
súgach
súgán
súgradh
suí
súiche
súil
súilaibí
súilaithne
súilfhéachaint
súilín
súilíocht
súil-leata
súil-lia
suim
súimín
suimint
suimiú
suimiúil
suíochán
suíomh
suipéar
súil bain2 ceann de dhá bhall radhairc an choirp; féachaint, amharc (súil fhiata, mhillte; coinnigh súil air); coinne, dóchas (tá súil abhaile leis; ní raibh sé ag súil leis sin); rud i gcosúlacht súile (súil an lae; súil ghloine); oscailt, béal (súil droichid, súil na gaoithe) ► súil ribe gaiste sreangáin chun breith ar choiníní etc.
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
réidh le baint (mar arbhar) nó le hithe (mar úll); gasta, cliste (súil aibí)
duine nó ainmhí nach bhfuil a dhathú ceart ionas go mbíonn a chraiceann, a ghruaig, a chlúmh, etc., bán agus a shúile bándearg
breathnú (ag amharc uait); radharc (amharc na súl); féachaint (thug sé amharc géar orm)
duine a choinníonn súil ar phríosúnaigh
duine nó ainmhí atá geal bán sa ghruaig nó san fhionnadh agus bándearg sna súile
maireachtáil (an Té a bhí agus atá agus a bheas go brách); focal a úsáidtear chun cáilíocht, bail nó staid a lua le duine nó rud (bhí aimsir bhreá ann; tá sé go maith; dá mbeadh am agam; conas tá sé?; ní bhíodh sé ag obair; beidh sé ag súil leat; ní raibh sé ach bliain d'aois)
gal (ghaoithe, tobac etc.); dúchan; scamall dearg ar shúil
súil atá ag bolgadh amach
láidir, garbh (caint bhorb); fiata (súil bhorb); tréan (tine bhorb); láidir le blaiseadh (bia borb); fiáin (fás borb)
sileadh as súile le linn codlata
fios a fháil le teagmháil méar (cuisle a bhrath); fios ruda a fháil trí na céadfaí (bhraith sé ag teacht iad); féachaint (ag brath na tíre); spiaireacht a dhéanamh ar (duine a bhrath); cuimhneamh, smaoineamh (bhí mé ag brath imeacht); súil a bheith agat le rud (ag brath leis, ag brath ar a fháil); do sheasamh a bheith ar dhuine nó ar rud (ag brath ar an déirc; ná bí ag brath ormsa)
do shúile a leagan ar rud, féachaint, amharc
imeall, scéimh (bruach abhann, bruach aille, bruach cathrach); cóngaracht (ar bhruach cogaidh); at (tá bruach ar mo shúil)
lí bhuí, galar a thugann dath buí ar an gcraiceann agus ar ghealacán na súl
radharc na súl a bhaint de dhuine; dalladh (chaoch an solas é); dúnadh, tachtadh (chaoch an píopa)
duine nó rud caoch; ainmhí beag faoi thalamh a bhfuil súile beaga agus fionnadh mín air
cearnóg bheag éadaigh le cuimilt den tsrón nó de na súile; brat cinn nó brád
an pháirt den aghaidh os cionn na súl
faire, cosaint (ag coimhéad an eallaigh); friotháil (do ghnó a choimhéad); súil ghéar a choinneáil ar (an cluiche a choimhéad)
socrú chun bualadh le chéile (coinne a dhéanamh le duine); súil (ní raibh aon choinne agam leat)
scannán trédhearcach ar mhogall na súile
at beag tinn ar fhabhra na súile, sleamhnán
súil, poll (cró snáthaide, cró gunna); loca, clós (cró caorach); bothán cearc, muc etc.; log (cró an chinn)
páirt, roinnt (déan trí chuid de); cion duine amháin (sin é do chuid de; mo chuid éadaigh; iníon dá chuid); ábhar (tá cuid súl inti, ní cuid iontais é); bia, beatha (do chuid a chaitheamh; ag tuilleamh a choda)
acht, coinníoll; súil, seans (tháinig mé ar chuntar go mbeifeá istigh; ní rachainn i gcuntar leis)
púicín ar na súile
gan radharc na súl; aineolach, gan eolas (táim dall ar an gcúram sin); dúr
a dhéanamh dall, radharc na súl a bhaint de; dorchú; flúirse (bhí dalladh bia ann; ag báisteach ar dalladh)
masc ar na súile; meascán mearaí
daille súl nó aigne; mearbhall aigne; bob, dallach dubh (dallamullóg a chur ar dhuine)
scáth nó púicín ar shúile; scáth ar fhuinneog; rud dall
radharc na súl a bhaint de dhuine go sealadach le solas etc.
taitneamhach don tsúil, dóighiúil, gnaíúil
súil
braon leachta; braon uisce ón tsúil le linn goil
tnúth le rud éigin agus ag súil go dtiocfaidh sé; muinín, iontaoibh (is tú mo dhóchas)
duine a bhfuil céim sa leigheas aige (dochtúir croí, súl); duine a bhfuil ardchéim ollscoile sa léann aige (dochtúir le litríocht)
súil, dóchas; muinín, iontaoibh; marc maith le rud a fháil nó a dhéanamh (dóigh agus andóigh a chuardach)
lúba de rópa, súil ribe, gaiste; cor (éisc, lín etc.); babhta (tá dol eile sneachta air); gasra, scata; suim (dol maith airgid)
súil ribe a dhéanamh; breith le dol (ar éan, ainmhí etc.)
déanamh díchill i ndiaidh ruda; iomaíocht (ag dréim, i ndréim, le duine, faoi rud); súil (níl raibh dréim agam leis; ag dréim le hardú céime)
fonn nó mian chun ruda (dúil i mbia, i dtobac); súil, dóchas (ná bíodh dúil agat leis, ná bí ag dúil leis)
bileog; duilliúr; caipín súile
silleadh súile, spléachadh; leid
amhantar nó aon rud a fhaightear agus gan súil leis; brabach, sochar; creach; saibhreas
aghaidh, an chuid den aghaidh os cionn na súl; aghaidh aon ruda, dromchla réidh; tóin (éadan bairille); ceann (éadan boird, dhá éadan an halla)
caipín súile agus an líne ribí atá air; mala
scamall scannánach (ar shúil)
aire, coimhéad (faire na hoíche); breathnú, féachaint; bheith ag súil le rud (ag faire ar bhus); bheith ar tí nó i riocht rud a dhéanamh (ag faire ar thitim); tórramh
tabhairt faoi deara, tógáil ruda isteach leis na súile (ní fhaca sé mé ach chonaic mé é); aithint, meas (fan anois go bhfeicfidh mé); labhairt le (caithfidh mé tú a fheiceáil); cuardach (tháinig sé do m'fheiceáil); dealramh (do)(chonacthas dom nach raibh)
