Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
searc
seargadh
searmanas
searrach
searradh
searróg
seas
seasamh
seasc
seasca
seascachán
seascadú
seascair
seascann
seasmain
seasmhach
seasta
seastán
séasúr
séibe
seibineach
seic
seiceadóir
Seans gur foirm é seasamh de:
seas »
seasamh fir1 bheith ar do chosa nó éirí ar do chosa agus gan a bheith suite ná sínte; stad, stopadh (seas tamall is labhair liom; sheas mo chroí); maireachtáil (má sheasann an aimsir; fad a sheas an t-airgead); cur in aghaidh, cur in éadan, cur suas le (an fód a sheasamh; an fuacht a sheasamh); cosaint (do cheart a sheasamh); íoc as deoch do dhuine; buanfas (tá seasamh san éadach sin); brath (mo sheasamh ort!); stádas (tá seasamh maith aige i measc a dhaoine); tacú le (seasamh le chéile; an fear a sheas liom)
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
cumas ar obair nó ar chruatan nó ar chostas a sheasamh; maoin, saibhreas
crainn ina seasamh
i do sheasamh cruinn díreach agus do lámha le do thaobh agat mar a bhíonn saighdiúir
cóir (ceart agus éigeart); teideal (ceart vótála); cothrom (tá seasamh a chirt ann); cion (fuair sé a cheart); fírinne, rud fíor nó cruinn (tá an ceart agat)
coiscéim; ardú (céim suas); ísliú (céim síos); ardú amháin i staighre nó i ndréimire; aonad tomhais (céim teochta, fiche céim celsius, uillinn tríocha céim); seasamh nó stádas saoil (céim chreidiúna, íseal i gcéim); gradam ollscoile (céim B.A.); cruatan (céim chrua)
seasamh nó taobhú (le) (cloí le do mhuintir, le d'fhocal)
seasamh cruinn díreach
piléar ina sheasamh díreach mar thaca nó mar mhaisiú ar fhoirgneamh; rannóg ingearach ar leathanach clóbhuailte (colún nuachtáin); liosta ingearach ainmneacha, figiúirí etc.; líne saighdiúirí
polla (adhmaid, miotail nó coincréite) ina sheasamh cruinn díreach sa talamh; staic, post
fágáil ina luí nó ina shuí nó ina sheasamh ar (cuir ar an mbord é; chuir sé ar mo chosa mé); seoladh ar aghaidh chun (duine a chur ar turas); ionad a thabhairt ar (cuireadh ar an bhfoireann é); tabhairt ar staid áirithe (ná cuir ar meisce iad; cuir na héadaí ar triomú); bualadh ar (cuir clár air; chuir mé stampa ar an litir; cuir ort do chuid éadaigh); tabhairt i bhfeidhm (ord a chur ar rudaí); bheith ina chúis le (chuir sé an slaghdán orm; ná cuir fearg orthu); leagan ar (cuireadh cáin orainn); cuir i leith (ná cuir an locht ormsa); cur chuig (cuir ceist air); brú ar (chuir siad troid orainn); ligean amach ar (chuir sé béic orm); tathant ar (chuir sí an bia air le spúnóg); a leagan ina gheall ar (airgead a chur ar chapall); aistriú go (cuir Béarla air); goilleadh ar (tá a chroí ag cur air)
fráma fada agus céimeanna (nó rungaí) ann idir dhá phíosa fhada adhmaid nó miotail agus a chuirtear ina sheasamh le dreapadh air
iasc beag agus ceann cosúil le capall air agus eireaball casta a chuidíonn leis snámh ina sheasamh
seasamh suas (ó bheith sínte nó suite); teacht as an leaba; teacht aníos (éirí gréine); ardú (gaoth ag éirí); ard (éirí i mbóthar)
duine a sheoladh ó dhlínse amháin go dtí dlínse eile le triail a sheasamh etc.
dronn chun oibre; flosc fuadar; seasamh daingean (do chos a chur i bhfeac)
figiúr i gcruth fir a chuirtear ina sheasamh i ngort chun éanlaith a choinneáil ó bharra
uimhir; seasamh breá (ag duine)
uachtar na talún agus féar air; scraith den uachtar sin (mar a bhaintear le spád); lán sleáin de mhóin; ball (ar an bhfód seo, an fód a sheasamh); doimhneacht (duine gan fód)
cur nó seasamh i gcoinne, ar nós an lucht freasúra sa Dáil
duine nó rud a thugann cosaint; aire, faire (dul ar garda, garda a sheasamh); gotha cosanta (dul ar do gharda); duine nó buíon ar diúité cosanta (garda saighdiúirí, garda síochána); fearas cosanta (garda tine)
cur fóid mhóna ina seasamh le chéile chun triomaithe, cnuchairt
ina sheasamh cruinn díreach
léim as do sheasamh
aon mharc fada caol; sreang, corda nó rópa; sraith daoine nó rudaí (líne saighdiúirí, seasamh i líne); sraith focal trasna leathanaigh (líne filíochta, cúpla líne a léamh); seirbhís iompair (líne loingis, busanna); ginealach, cine, fine; glúin (an líne atá suas inniu); éillín
uimhir ina seasamh léi féin (1, 2, 14, 247 etc.)
ina sheasamh (bloc seasta); buan, cónaitheach, rialta (post, éileamh, seasta); sásta (tá sé seasta leis féin)
ardán do dhaoine le suí nó le seasamh ann ag faire ar chluichí spóirt; ball troscáin le rudaí a chur ann nó a chrochadh air, nó a thaispeáint air
stopadh (capall a stad); scor (stad an comhrá; stad an croí ionam); seasamh, stop (tá an trácht ina stad); áit stoptha (stad bus, traenach); snag, bac cainte (tá stad ann); croitheadh, stangadh (baineadh stad asam); staonadh (caint gan stad); cur fút (an teach ar stad sé ann)
céim, gradam, seasamh etc. duine sa phobal nó in eagraíocht nó i ngrúpa
beart punann arbhair curtha ina seasamh le chéile chun triomaithe
ábhar nó mianach ruda; seasamh, buanfas (éadach a bhfuil stuif ann)
gus, seasamh
teacht anuas nó bualadh ar an talamh; tabhairt uaidh (ag titim as a sheasamh); teacht anuas (fearthainn ag titim); ísliú (an ghrian ag titim siar; dá mbeadh praghsanna ag titim); maolú (an ghaoth ag titim); teip (thit sé go mór le bliain; titim siar, ar gcúl); bású (thit na mílte sa chath)
