Baile Foclóir Nua Béarla–Gaeilge » FNBG »
Cuardaigh focal Gaeilge nó Béarla.
Focail chosúla: atéigh · taighde · teaghair · tréigh
Tosach A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
TORTHAÍ IN FOCLÓIR GAEILGE—BÉARLA
téigh ar, v.i. 1. (a) Go on; take, resort, to. Dul ar aghaidh, to go forward, to progress. Dul ar gcúl, to go backwards, to decline. Chuamar ar bord loinge, we went on board ship. Téigí ar bhur nglúine, go down on your knees. Chuaigh siad ar na doirne, they resorted to fisticuffs. Rachaidh mise ar cheann na téide, I’ll take the end of the rope. ~ ar an lántosaí, mark the full forward. Téimis ar foscadh, let us take shelter. Chuaigh sé ar an ól, he took to drink. Ná ~ ar na bréaga, don’t resort to lies. Níor mhaith liom dul ar iomaire an earraigh leis, I wouldn’t like to compete with him at tilling the land in spring. (b) Attend. Dul ar aonach, ar shochraid, ar scoil, to go to a fair, to a funeral, to school. 2. Pass into state of. Dul ar seachrán, to go astray. Chuaigh sé ar mire, he went mad. Rachainn ar meisce ina dhiaidh, I’d get drunk as a result of it. Nós atá ag dul ar ceal, a custom that is disappearing. 3. (Used impersonally) (a) Happen to. Rachaidh feabhas orthu, they will improve. Chuaigh caoi air ó shin, it has been repaired since. Nuair a chuaigh comhaireamh ar na huain, when the lambs were counted. Féachaint an fás nó meath a bhí ag dul ar na barra, to see whether the crops were growing or failing. (b) Be placed upon. Chuaigh an costas orm, I had to bear the cost. Ormsa a chuaigh an milleán, the blame was put on me. Is daor a chuaigh sé orm, it cost me dear. Ar bhean an tí a théann sin, that is the responsibility of the woman of the house. Má théann orm déanfaidh mé é, I’ll do it if I must. (c) Go against. Chuaigh an lá orainn, the day went against us. (d) Impose on. Ag dul ort atá sé, he is imposing on you. (e) Fail. Má théann ar an airgead, if the money runs out. Chuaigh ar mo lúth, I lost my vigour. Tá ag dul air agam é a dhéanamh, I can’t manage to do it. 4. Last out. Ní rachaidh an lón seachtain eile orainn, the provisions won’t last us another week. Is gearr a rachadh an méid sin orainn, that much wouldn’t last us very long. S.a. bog21(e).
TORTHAÍ GAOLMHARA IN FOCLÓIR GAEILGE—BÉARLA
ABAIRTÍ IN FOCLÓIR GAEILGE—BÉARLA
Chuaigh an buille ~ air, the blow took effect on him.
An té a mbíonn an t-~ ar maidin air bíonn sé air maidin agus tráthnóna, he who begins well ends well.
Go dté ~ orm, to my dying day.
Ó théann (sé) ~ go dtéann, ná cuir bac air, since he is going, which he is, don’t stop him.
Chuaigh an slaghdán in ~ air, his cold became chronic.
Dul in ~ ar Dhia, to rebel against God.
Dul in ~ ar, to get to know, become familiar with.
Má théann sé ~ ort go bhfuil airgead agat, if it gets abroad that you have money.
Dul ar ~, to guess.
Ar ~ a chuaigh sé ann, he went there on spec.
Mura bhfuil dul ~ orm, unless I am mistaken.
Dul ar ~, to come to anchor.
Dul in ~ ar Dhia, to rebel against God.
Tá an ~ ag teacht air; tá sé ag dul (anonn) in ~, he is getting old.
Ní rachaidh mise ar ~ fharraige inniu, I will not go to sea under any circumstances today.
Ar ~ dul le, uniform with.
Chuaigh sé amach ar an doras, he went out by the door.
Chuaigh an tine as orm, the fire went out on me.
Ag dul ar ~, advancing, progressing.
Chuaigh na maidí rámha in ~ orthu, their oars got mixed up.
Chuaigh, rug, an ~ air, he lived to be baptized.
Dul i mbannaí ar dhuine, to go bail for s.o.
Dul i m~ ruda ar dhuine, to deprive s.o. of sth.
Dul, teacht, ar bhéal, ar bhéala, duine, to go over s.o.’s head; to take precedence over s.o.
Dul ar bhéal, ar bhéala, Dé, to oppose God’s will, to overdo sorrow.
Chuaigh sé go ~ an chlaímh air é a dhéanamh, it put him to the pin of his collar to do it.
Dul, teacht, sa bhile buaice ar dhuine, to take extreme measures against s.o.
Dul ar ~, to billet.
Tá an saothrú ag dul i m~, ar ~, earnings are increasing.
Go dté sé ar ~ duit, I wish you joy of it.
Go dté sé ar ~ agus ar biseach duit, may you succeed and prosper with it.
Chuaigh sé go ~ agus go crua orm, he tried to persuade me by all means.
An té a bhfuil ~ aige (ar rudaí), he who can smell (things).
Dul ar do cheithre boinn, to go on all fours.
Dul ar aghaidh ~ ar aon, to advance together, in unison.
Dul ar ~, to go aboard.
Dul ar an m~ fada, to die, to take the last long journey.
Is trua an té atá ag brath oraibh, anyone who depends on you is to be pitied.
Ó chuaigh ~ pósta uirthi, since she wore her wedding gown, since she married.
An té a bhuailtear sa cheann bíonn eagla air, a burnt child dreads the fire.
Dul ar, le, ~, to go mad, to become frantic.
Tá an lá, an stoirm, ag dul ar ~, the day, the storm, is setting in properly.
Dul, teacht, i g~ ar dhuine, to go, come, to s.o.’s assistance.
~ é a bheadh orm gan dul ann? Why should I not go there?
(Bheith, dul) ar na ~í, (to be, to get) ‘canned’, drunk.
Dul i g~ ar rud a dhéanamh, to put oneself in the way of doing sth.
Dul ar do chaomhnú, to seek refuge, to go ‘on the run’.
An té nach ngoilleann do chás air ná déan do ghearán leis, do not bring your complaints where they are not wanted.
An té is ~ orainn, linn, the person we are concerned about.
Dul ar ~, to disappear; to cease to exist.
Maidir leis an suíomh seo | Conas an suíomh seo a úsáid | Aiseolas | Inrochtaineacht | Breiseáin agus giuirléidí | Aip an tsuímh | An Draoi Gramadaí | Nuacht