SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
clúdach cosanta miotail ar charranna nó ar thancanna nó ar longa cogaidh
clóca scaoilte gan muinchillí; clúdach d'uige thiubh éadaigh (brat urláir, brat staighre); clúdach ar bith (brat sneachta, brat allais)
clúdach leathair do throigh na coise
páipéar tiubh crua as a ndéantar boscaí, clúdaigh leabhar etc.
clár, clúdach (claibín píopa, claibín cuinneoige)
píosa tanaí leathan adhmaid (clár dubh, clár smúdála); bord, cuntar; clúdach pota nó bosca, claibín; dromchla leibhéalta (clár éadain, clár droma); machaire (clár Fódla); tábla, liosta (clár ainmneacha, clár ama); léiriú raidió nó teilifíse
folach; clúid a chuirtear thart ar rud nó anuas air (clúdach leapa, clúdach litreach); clúid a chur ar rud (clúdaigh do cheann; clúdaithe le caonach)
tuáille beag clúdaigh (do pháiste)
sábháil, spáráil (airgead, bia, a choigilt); clúdach, ceilt (tine a choigilt; peacaí coigilte); conlú, cruinniú
caol an choirp os cionn na gcromán, básta, lár; clóca, clúdach
craiceann a bhaint de rud; craiceann a leasú chun leathair; dathú nó clúdach le coirt
clúdach leathair etc. do throigh na coise
clúdach, taisce; cosaint, coimeád (rud a chur i gcomhad); fillteán cáipéisí faoi chlúdach
(cois in abairtí áirithe) ceann de na géaga a úsáidtear chun siúil; aon ní cosúil leis seo (cos boird, cos pota); clúdach coise (cos treabhsair); lámh, feac, sáfach (cos spáide, cos scine, cos casúir, cos fuipe); an chuid íochtarach (cos leapa)
seithe, screamh chlúdaigh ar chorp; scannán clúdaigh ar thoradh nó ar ghlasra (craiceann úill, craiceann oráiste); dromchla (craiceann uisce, craiceann talún); snas, bailchríoch (craiceann a chur ar obair; tá craiceann na fírinne air)
clúdaithe le craiceann; a bhfuil craiceann mín air; snasta, dea-chríochnaithe (obair chraicneach)
piliúr bog mar thaca leis an droim ar chathaoir nó ar tholg agus clúdach ornáideach air; aon phillín bog
clúdach, díon (cumhdach cinn, cumhdach ar theach); cosaint, caomhnú (go gcumhdaí Dia sibh)
bád éadrom agus a fráma clúdaithe le canbhás
cosaint, fothain (dul faoi dhíon); clúdach (díon a chur ar chruach); ceann tí (díon tuí, slinne)
ainmhí beag ceathairchosach clúdaithe le gainne agus eireaball fada air (earc luachra, sléibhe); reiptíl
eitilt ghearr, ruaig; fráma éadrom clúdaithe le páipéar nó éadach lena chur ar foluain san aer ar cheann corda
thíos, laistíos de, ar leibhéal níos ísle (ná) (istigh faoin mbord; faoi uisce, faoi thalamh); ag bun, i bhfothain (suí faoi charraig, ar ancaire faoin oileán); clúdaithe le (faoi bhrat sneachta; faoina chulaith Dhomhnaigh; crann faoi bhláth); le tréithe áirithe (faoi ainm bréige; faoi ghné aráin); gabháil trí (dul faoi scrúdú, faoi obráid); (le léiriú staide) (faoi mheas, faoi smacht, faoi shíocháin, faoi adhall); (le fás, borradh) (an luas a bhí faoi; tá fuadar fút); i dtaobh le (tá an teach fúinn féin; fág faoi é); oiriúnach (ach an lá a bheith faoi dúinn); ar intinn (níl fúinn é a dhéanamh); maidir le, mar gheall ar (ag caint faoi); níos lú ná (faoi scór, díoladh faoina luach é); (mar théarma méadaithe) (faoi dhó; a sé faoi a seacht); (mar chodán) (deich bpingine faoin bpunt); timpeall, thart ar (faoi do mhuineál; amuigh faoin tuath); ar an taobh seo de (faoi mhaidin, faoi cheann bliana); ag, um (faoi láthair, faoi dheireadh); in aghaidh (bualadh faoi dhuine); ar (ola a chur faoi); (mar dob ) (an ghrian ag dul faoi)
uisce ann nó é clúdaithe le huisce; é ag fearthainn (lá fliuch)
fadú le fód; clúdach le fód; bunú (fódaithe sa talamh); leagan ar an talamh
ceilt; áit nó poll rúnda; clúdach, clúid
dul nó cur i bhfolach, clúdach
ball clúdaigh don cheann (le tóin is bileog de ghnáth)
clúdach éadaigh thart ar an gceann (mar chuid de chóta go minic), cochall; aon rud atá cosúil i ndealramh le húda
clúdach nó deighilt le stuif (rubar nó plaisteach mar shampla) nach ligeann teas nó leictreachas tríd (Bíonn sreanga leictreachais inslithe)
ball clúdaigh don lámh agus do na méara
gan spás do níos mó ann (soitheach lán; lán go doras); líonta go maith (sparán lán d'airgead); clúdaithe (áit lán de dhaoine, de choiníní); líonta ar fad (le taoide) (tá sé lán); líonta le mórtas (tá sé lán de féin); gach pioc (tá sé lán chomh holc leis)
clúdach (éadach a leathadh ar rud, im a leathadh); rolladh (taos a leathadh); leibhéal, leacadh (iarann a leathadh); oscailt amach (do ghéaga a leathadh); leathnú (coillte ag leathadh); scaipeadh (síol, gaineamh, a leathadh); éirí doiléir (tá a chaint ag leathadh air); a dhéanamh fuar (tá mé leata; leathfar ansin thú)
bail an ruda atá leathan, leithne; chomh leathan agus atá rud (dhá throigh ar leithead); achar nó spás áirithe (leithead tíre); brat, clúdach, éadaigh; mórchúis, mustar (fear leithid)
brat nó clúdach laistigh (ar chóta, bosca etc.)
clúdach urláir mín a dhéantar as siúit, ola rois agus púdar coirc
clúdach don aghaidh, aghaidh fidil, púic
méar bheag; clúdach cosanta do mhéar thinn
craiceann an-tanaí i gcorp duine nó ainmhí nó planda a oibríonn mar líneáil nó mar uige cheangail, nó mar shac clúdaigh ar chealla etc.; stráice d'ábhar plaisteach chun grianghraif a thógáil; pictiúr beo
paiste leathdhorcha; cruth ruda ar an talamh, ar bhalla etc., mar a chaitheann solas ón taobh thiar de; scailp, clúdach (ar scáth na gréine; cuir scáth folaigh ort); foscadh, fothain (ar scáth an Tiarna; dul ar scáth talún; scáth fearthainne); íomhá, scáil (scáth i scáthán); taibhse; eagla, faitíos (gan scáth gan eagla); náire, támáilteacht
dorchú, doiléiriú; clúdach, cosaint
clúdaithe le fód glas nó le scraithíní; clúdaithe le rais nó gearba
fána clúdaithe le spallaí cloch
clúdach faoi dhíon seomra; líneáil adhmaid ar bhallaí seomra; landair idir dhá sheomra
blaosc uibhe nó cnó; an clúdach crua ar éisc mar bhairnigh, ruacain, oisrí etc.; diúracán pléascach ordanáis