Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
brocadh
brocailí
brocaire
brocais
brocamas
brod
bród
bróg
broghach
broghais
broic
broicéad
bróicéir
broid
broideadh
broidearnach
broidiúil
bróidnéireacht
broigheall
broim
broincíteas
broinn
broinne
bróg bain2 clúdach leathair do throigh na coise ► bróg ard bróg a chlúdaíonn rúitín na coise ► bróg íseal bróg nach gclúdaíonn an rúitín
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
barr coise nó bróige
iall bróige
trácht, an pháirt de chos nó de bhróg a chuirtear ar an talamh; greim coise ar an talamh (bonn a ghabháil); an pháirt is íochtaraí de rud (bonn colúin, bonn triantáin); fáinne rubair thart ar roth; rian, lorg (ainmhí)
bróg ard a chlúdaíonn colpa na coise
troigh stoca nó bróige; slipéar nó bróg éadrom rince
duine a dheisíonn bróga
duine a chaitheann éadach, bróga, bia, tobac, airgead etc.
bheith gléasta i (éadach, bróga, a chaitheamh); ithe, slogadh (bia, deoch, cógas, a chaitheamh); úsáid (snaois, tobac, a chaitheamh); diomailt, ídiú (ag caitheamh airgid, na haimsire); teilgean, radadh (cloch, dorú, a chaitheamh); scoitheadh, gearradh (léim a chaitheamh, cúinne a chaitheamh); druidim (ag caitheamh ó thuaidh); iallach (cé a chuirfidh an caitheamh orm?); briathar cúnta, á úsáid le briathra eile le riachtanas nó dualgas a léiriú (caithfimid a bheith sa bhaile faoin oíche; caithfear an t-airgead a fháil ar ais)
stumpa nó bloc adhmaid, cloiche etc.; stoc (tá sé ina cheap magaidh acu); múnla gréasaí chun bróga a dhéanamh nó a dheisiú; mol rotha; bloc (ceap tithe, ceap oifigí); leaba (ceap plandaí)
buille coise nó bróige
gan bhróg gan stoca; (le bia) tur, gan anlann
bróg éadrom a choinnítear ar an gcos le strapaí
déanamh earra (de dhéantús iasachta; bróga den déantús céanna)
seachas sin (rud éigin eile); an dara ceann de dhá cheann (an bhróg eile); breise (faigh ceann eile); difriúil (scéal eile é sin)
duine a dhéanann agus a dheisíonn bróga
an chuid is faide síos de rud, tóin (íochtar coca, in íochtar an ghleanna); bonn (íochtar bróige); sciorta (blús is íochtar); tuaisceart (íochtar na hÉireann)
cumasach, cumhachtach (comh láidir le capall); iomadúil (buíon láidir fear); gustalach (feirmeoir láidir); buan, stóinsithe (bróga láidre; creideamh láidir); deacair a chasadh (goile láidir); dian ar na céadfaí (grian, deoch, láidir); iontach (is láidir nár leagadh mé); ardghlórach, fórsúil (guth, caint, láidir; gaoth láidir)
craiceann ainmhí leasaithe chun bróga, lámhainní etc. a dhéanamh as; seithe, craiceann (idir fheoil is leathar)
ceann de dhá bhróg; lé, fabhar
síneadh siar; dul chun leapa (dul a luí); dul faoi (luí gréine, gealaí); brú (tá an bhróg ag luí orm); cromadh ar rud nó tabhairt faoi (luigh sé isteach ar an obair, luigh sé leis an ól); leagan (luí na tíre); meáchan (faoi luí na bhfód; chuir sé ina luí air é)
bróg leathair gan sáil a chaitheann Indiaigh Mheiriceá Thuaidh
dhá ceann; cúpla, beirt (péire bróg, stocaí)
sórt, cineál; gnéas; toirt (saghas a deich i mbróga)
iarthar throigh na coise; an chuid de choisbheart a chlúdaíonn nó a thacaíonn le sáil na coise (sáil stoca, bróige); iarthar rudaí eile (sáil scine, cairte)
slis mhiotail nó rollairí faoi bhonn bróige chun sleamhnú gan dua ar leac oighir nó ar bhóthar
ceann de dhá stráice chaola adhmaid, miotail nó plaistigh greamaithe faoi bhróga chun gluaiseacht ar shneachta
bróg bhog chompordach a chaitear ar fud an tí
cuma chríochnúil, slacht, gléas (snas a chur ar obair, ar do bhróga); niamh, imir (tá snas an óir air); blas, tuin (tá snas an Bhéarla air); caonach (liath), screamh, smál
blúire beag de pháipéar daite agus é greamaitheach ar thaobh amháin le cur ar litir etc. mar dhearbhú gur íocadh an postas, etc. (stampa poist); marc (stampa rubair, stampa na hoifige); rian (d'fhág sé stampa a bhróige air); cuma (tá stampa an bhithiúnaigh air)
leathar bog gan snas chun bróga, cótaí etc. a dhéanamh
paiste (ar thaobh bróige, ar shúil, ar bhóthar etc.)
an ball sochorraithe sa bhéal chun labhartha agus chun blaiste; cumas labhartha (ar chaill tú do theanga?); caint (teanga na tíre; na teangacha Eorpacha); aon ní cosúil le teanga (teanga bróige; trumpa gan teanga)
an chéad chuid, tús (tosach scéil, tosach an tsaoil); an chuid chun cinn (i dtosach an bháid, an bhus); brollach, ucht (tosach duine, ainmhí); ceann (dul ar tosach, chun tosaigh); tús áite (bhí tosach aige orthu); bonn (bróige etc.)
(le duine, rud) meáchan mór a bheith ann; tiubh (cré throm); raidhsiúil (bhí fómhar trom acu i mbliana); géar (gortú trom, cathú trom); dian (ná bí trom ar na páistí); caifeach (bheith trom ar bhróga, ar éadach; nach tú atá trom ar airgead); domhain, fuaimintiúil (ar chúiseanna troma tathagacha); ciaptha (is í m'intinn atá trom); torrach (trom ar leanbh); dú-, dorcha (trom gorm, trom dearg)
barr, an chuid thuas (uachtar an tsléibhe; uachtar bróige); dromchla (ar uachtar an uisce); bia ramhar buí a thagann ar bharr bainne, scamhard; deisceart (uachtar na hÉireann)
