Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
diachaireacht
diachrach
dí-adhlacadh
diaga
diagacht
diagaire
diaganta
diaidh
diail
diailiú
diair
dialann
diall
diallait
diamant
diamhair
diamhasla
diamhracht
dian
dian-
dí-armáil
dias
diathair
diaidh ainmfh (in abairt) ► i ndiaidh taobh thiar de (ag siúl i mo dhiaidh); tar éis (i ndiaidh a sé a chlog); ar thóir (tá sé i ndiaidh an airgid orm) ► diaidh ar ndiaidh de réir a chéile
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
focail i ndiaidh a chéile a dhéanann ráiteas iomlán (tá siad ag teacht, fág ansin é, cá bhfuil siad anois? fuist, a dhuine!)
mar sin féin, ina dhiaidh sin is uile
duine a fhéachann i ndiaidh an airgid i mbanc nó i siopa nó in oifig
an lá i ndiaidh arú amárach
an chéad lá eile, an lá i ndiaidh inniu
cuntas ar eachtraí staire bliain ar bhliain i ndiaidh a chéile
san áit sin; ina dhiaidh sin
uair eile, athuair, ina dhiaidh sin; fós (níos fearr arís)
oifigeach loinge a fhéachann i ndiaidh cúrsaí bád, rigeála etc.
carráiste nó cairt faoi dhíon; teach beag ar rothaí á tharraingt i ndiaidh gluaisteáin nó capaill
an seachtú Domhnach i ndiaidh na Cásca (agus na laethanta ina dhiaidh)
líne daoine i ndiaidh a chéile ag feitheamh seal chun dul ar bhus nó isteach i bpictiúrlann etc.; scuaine
coimeád; féachaint i ndiaidh (teach, caoirigh, a choinneáil); cothú (bia a choinneáil le duine; deoch a choinneáil te); stóráil (earraí a choinneáil); gan a ligean uait (greim a choinneáil); srianadh (duine a choinneáil i bpríosún); comhlíonadh (an tsaoire, d'fhocal, a choinneáil)
duine a thagann i dteideal i ndiaidh duine eile, oidhre
(le focal, sliocht etc.) a dtagann roimhe agus ina dhiaidh agus a thugann brí do
gníomhaire a fhéachann i ndiaidh ghnóthaí a thíre i dtír eile; ardghiúistís sa tseanRóimh
cuid d'amhrán a chantar i ndiaidh gach véarsa
ag teacht díreach i ndiaidh an chéad chinn
déanach; chun deiridh, i ndiaidh gach uile shórt; mall
déanamh díchill i ndiaidh ruda; iomaíocht (ag dréim, i ndréim, le duine, faoi rud); súil (níl raibh dréim agam leis; ag dréim le hardú céime)
mír a thagraíonn d'ainmfhocal firinscneach agus a úsáidtear (in ionad sé) i ndiaidh na copaile nó sa chuspóireach (duine mar é; gan é sin; is é Seán é; déan é sin); (le haimsir, am, spás)(ach gan é a bheith ag báisteach)
ceann ar cheann; i ndiaidh a chéile go tapa; le chéile (ag ól as éadan, maraíodh iad as éadan)
ceal, easnamh (éagmais eolais; déanamh in éagmais, d'éagmais, ruda); cumha (éagmais a bheith ort i ndiaidh duine)
suim airgid a chuirtear síos ar rud i ngeall ar é a cheannach amach ina dhiaidh sin
i ndiaidh (tar éis a naoi, tar éis imeacht dó); cé, bíodh, go (tar éis gur crosadh air é)
iomaire ard fada talún a d'fhág an t-oighear ina dhiaidh fadó
duine a fhéachann i ndiaidh fiacla daoine
an tríú séasúr den bhliain, i ndiaidh an tsamhraidh; saothar, barr, an tséasúir sin (an fómhar a bhaint, a chur isteach); práinn (oibre)
gairid, cóngarach (gar i ngaol; go gar ina dhiaidh sin); sprionlaitheach (gar dó féin)
mír a thagraíonn d'ainmfhocal baininscneach agus a úsáidtear (in ionad sí) i ndiaidh na copaile, nó sa chuspóireach (is í Máire í; nach breá an aimsir í; déanfar gan í, duine mar í)
mír a thagraíonn d'ainmfhocail san iolra agus a úsáidtear (in aonad siad) i ndiaidh na copaile, nó sa chuspóireach (ní hiadsan iad; briseadh iad; daoine mar iad; níl agam ach iad)
tar éis, i ndiaidh (iarchéimí, iarnóin); ath-, sean- (iargharda, iarshagart); iargúlta; iartharach (iardheisceart)
farasbarr, fuílleach (iarsma den bhia); taise (iarsmaí an tseansaoil); sliocht a mhaireann (beidh sé gan iarsma ina dhiaidh); (droch)thásc, toradh (buille a d'fhág iarsma air); bronntanas Lae Caille (lá na n-iarsmaí)
planda a fhásann bliain i ndiaidh bliana gan athphlandáil ná síol nua a chur
foirm de sin a úsáidtear i ndiaidh na copaile (b'in é é; nárbh in í a dúirt é)
in aghaidh an lae; lá i ndiaidh lae
sraith focal nó uimhreacha scríofa síos i ndiaidh a chéile i gcolún
liúntas, lacáiste; saothar; maithiúnas i bpionós an pheaca atá fanta fós i ndiaidh faoistine; tabhartas (is mór an logha dúinn é)
madra mór clúmhach a úsáidtear i ndiaidh caorach
bearna (i bhfiacla, i mbéal faobhair etc.); bearna a fhágann greim ina dhiaidh, nó an greim féin
paidreacha nó seirbhísí speisialta naoi lá i ndiaidh a chéile
i gceart is i gcóir; i ndiaidh nó de réir a chéile i gceart
paidir fhada ina n-aithrisítear 5 (nó 15) deichniúr d'Aivéanna agus an Phaidir roimh gach deichniúr acu agus Glóir do Dhia ina dhiaidh; cineál de shlabhra agus clocha air le cuntas a choinneáil orthu seo
diaidh ar ndiaidh, i leaba a chéile
caitheamh i ndiaidh cúrsaí saolta, imní chun an tsaoil; saibhreas saolta
obair (chrua) (lá mór saothair); anró, dua (bhí saothar ag baint leis an obair sin); strus anála (tá saothar ort ina dhiaidh); éacht oibre; obair ealaíne nó litríochta; damáiste
léaráid gharbh de rud (agus é le críochnú ina dhiaidh sin); creatlach línithe (do dhráma, leabhar etc.); dráma nó radharc gearr
mír a thagraíonn d'ainmfhocal firinscneach agus a úsáidtear mar ainmní i ndiaidh an bhriathair (dhíol sé a theach; tá sé déanta; bhí sé ag báisteach; tá sé chomh maith againn suí)
(iol -e i ndiaidh uimhreacha) tréimhse seacht lá i ndiaidh a chéile
éirí séimh nó a dhéanamh séimh; h a scríobh i ndiaidh consain sa Ghaeilge agus iad araon a fhuaimniú le chéile mar aon chonsan amháin (Is iad na consain atá i gceist, b, c, d, f, g, m, p, s, t)
