Baile Foclóir Nua Béarla–Gaeilge » FNBG »
Cuardaigh focal Gaeilge nó Béarla.
Focail chosúla: se · é · S · sa ·
Tosach A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
TORTHAÍ SAN FHOCLÓIR BEAG
1 for mír a thagraíonn d'ainmfhocal firinscneach agus a úsáidtear mar ainmní i ndiaidh an bhriathair (dhíol a theach; déanta; bhí ag báisteach; chomh maith againn suí)
2 fir4 & aid an uimhir 6
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ SAN FHOCLÓIR BEAG
mír a úsáidtear le huimhreacha (a haon, a , a trí, a ceathair déag, fiche a cúig, uimhir a )
réamhfhocal in ionad do, de (doras a dhúnadh, bainne a ól, chuaigh a chodladh); (a chois na tine; a seacht a chlog)
mír chéime (a ghéire atá , ar a dhéanaí)
aidiacht shealbhach sa tríú pearsa le hainmneacha briathartha (á chosaint, á cosaint, á gcosaint; bhí á gceannach; bhí siad á gceannach aige)
chun do bhaile féin (teacht abhaile); chun na háite a mbaineann leis (tairne a chur abhaile)
rud a líonann spás agus is féidir a láimhseáil a fheiceáil, etc.; stuif substaint fhisiciúil; an stuif a ndéantar rud as, ar nós olann, cailc, cré, etc.; an rud atá i gceist faoi thrácht (ábhar na cainte); cúis (ábhar gáire); cúrsa ( ag imeacht ar a ábhar féin); suim áirithe (ábhar airgid); sileadh i gcneá, angadh; duine a bhfuil tréith aidhm ar leith aige (ábhar dea-dhuine, ábhar sagairt); pas, beagán ( ábhar daor)
(déan é ach caith an leis); taobh amuigh de ( raibh ann ach an triúr againn; níl ann ach go n-aithním é; ach amháin féin); ar acht go ( blasta ach salann a chur air); chomh luath is (ach mise greim a fháil air); murach (ach grásta )
cáineadh ar dhuine as rud éigin a rinne a dúirt
san ionad ar an ócáid (ag an doras, ag an damhsa); foinse (chuala agat féin é); i dtuairim ( ina fhear uasal acu); i seilbh (is agat is fearr é); i bpáirt le ( comharsana maithe againn); ag freastal ar (bhí an dochtúir aici); ag tagairt do thréithe staid eolas scil mothú imeachtaí dualgas fiacha buntáiste am faill etc. (bíodh ciall agaibh; bhí saol breá againn, léann acu, mbeadh snámh aige, cion aici air, bhí cluiche maith againn, an obair le déanamh agam, bhí airgead agam air, tosach agat orm, mbeadh bliain eile againn); le haidiacht ( trom agat, ba mhaith againn é); le hainm briathartha (ag ithe, ag ól, ag díol, ag caint)
chomh maith le, mar aon le (mise agus tusa, a agus a trí, shuigh agus lig a scíth, mol agus cáin)
brón gur tharla rud mar a tharla ; náire, ceann faoi
leithscéal ag duine a bhfuil coir ina leith go raibh in áit éigin eile ag an am
focal a chiallaíonn 'go raibh mar sin' ag críochnú paidre
gan aird a thabhairt ar ( ainneoin sin is uile); in aghaidh tola, gan buíochas do (rinne de m'ainneoin é); go (ainneoin gur iarr air stad)
ball ar bith den chruinne a bhfuil spás ann do dhuine do rud; achar atá curtha ar leith do ghnó áirithe (áit cathaoireach); comharsanacht (duine ón áit); sealúchas (teach agus áit); suíomh áirithe (m'áit sa rang; as áit)
in ionad (tháinig i m'áit)
céannacht duine ruda a bheith agat toisc gur bhuail leis cheana; aitheantas a thabhairt do ( aithníonn a ghaolta feasta); idirdhealú (aithint idir an mhaith agus an t-olc); brath, mothú (d'aithin go raibh fearg orm)
breathnú (ag amharc uait); radharc (amharc na súl); féachaint (thug amharc géar orm)
mír cheisteach roimh bhriathar (an dtagann faitíos ort? an ólfaidh é? an suífeá síos?)
ar chéim ard ( an-mhór); fíormhaith (bhí an-lá againn)
crúca trom iarainn ar shlabhra ar chábla i mbád (Nuair a scaoiltear amach é greamaíonn an crúca sa talamh agus coinníonn an bád ina háit)
ón aird thiar; ón taobh thiar (tar aniar ó mo chúl); ó bheith sínte siar (d'éirigh aniar sa leaba); chugat féin ( teacht aniar ionat)
beo ar éigin ( ann as)
beartú ruda san aer; comharthú fógairt do dhuine go mbainfear sásamh as leanann chúrsaí; tiomáint beithíoch le bata
rath (bail ó Dhia ar an obair); cóir cheart (chuir bail ar a gruaig); an chaoi a bhfuil rud duine (cén bhail atá ort?); cóir, úsáid (an bhail a thug ar a leabhar)
rud a thochailt as an talamh a ghearradh a tharraingt den áit a bhfásann (clocha, féar, bláthanna a bhaint); rud a scaoileadh as a ionad as a ghreim (fuil, glas, a bhaint; duine a bhaint chosa); buachan
cur isteach ar, teagmháil do; ceangal gnó a bheith ag rud le rud eile ( bhaineann liom)
naomhú; beannacht a chur ar dhuine ar rud; a dhéanamh naofa beannaithe (ag beannú na habhlainne); focal geáitse muintearais a chur le duine ( bheannódh dom)
i do bheatha, i do shláinte ( beo beathach)
maireachtáil (an a bhí agus atá agus a bheas go brách); focal a úsáidtear chun cáilíocht, bail staid a lua le duine rud (bhí aimsir bhreá ann; go maith; mbeadh am agam; conas ?; bhíodh ag obair; beidh ag súil leat; raibh ach bliain d'aois)
an fad ama a bhaineann as an domhan dul timpeall na gréine; 365 52 seachtain 12
cineál d'fhungas a mbíonn an pór ann ar nós púdar a sceitheann nuair a bhíonn aibí
eorna grán eile a thumtar in uisce go bpéacann , agus a thriomaítear ansin go n-úsáidtear chun beorach é
craobh; cleas ( lán de bhrainsí)
fios a fháil le teagmháil méar (cuisle a bhrath); fios ruda a fháil trí na céadfaí (bhraith ag teacht iad); féachaint (ag brath na tíre); spiaireacht a dhéanamh ar (duine a bhrath); cuimhneamh, smaoineamh (bhí ag brath imeacht); súil a bheith agat le rud (ag brath leis, ag brath ar a fháil); do sheasamh a bheith ar dhuine ar rud (ag brath ar an déirc; ag brath ormsa)
a le duine nach fíor a ndúirt ; a chruthú nach fíor rud
tabhairt teacht ar an saol (rugadh leanbh di; breithe) tabhairt mar thoradh (ubh a bhreith); iompar chun siúil (beir leat é sin); greim a fháil ar, teacht suas le (beir greim air, bhéarfaidh anois orainn); buachan (rug an chraobh leis); dul (beir leat abhaile); druidim le (ag breith suas ar a trí)
bua a fháil, gnóthú (bhuaigh orm; is deacair buachan air)
báúil le duine as fabhar éigin a rinne duit
cén áit ( bhfuil ? cár chuir é?; cárb as duit?); cad, céard ( air a bhfuil ag caint?); chomh ( fhad, mhéad?)
cén rud, céard (cad é sin? cad deir ? cad is ainm duit?)
faoiseamh ama (d'iarr cairde bliana orm); faoiseamh íocaíochta (rud a fháil ar cairde); moill, cur siar ( cuir do leas ar cairde)
casta, lúbtha, cromtha, gan a bheith díreach (cosa cama, chomh cam le tuar ceatha); mícheart (chomh ceart is atá cam)
caint, urlabhra (chuir canúint orm); modh cainte a bhaineann le ceantar le haicme ar leith (canúint Chonamara); tuin, modh foghraíochta (canúint ghalánta ar a chaint)
éirí caol a dhéanamh caol; lagú, laghdú; sleamhnú (chaolaigh leis)
cúis (cás dlí, cúirte); drochdhóigh (sa chás ina bhfuil ); scéal (is bocht an cás é); ábhar imní ( sin is cás liom; i gcás idir dhá chomhairle)
stumpa bloc adhmaid, cloiche etc.; stoc ( ina cheap magaidh acu); múnla gréasaí chun bróga a dhéanamh a dheisiú; mol rotha; bloc (ceap tithe, ceap oifigí); leaba (ceap plandaí)
cóir (ceart agus éigeart); teideal (ceart vótála); cothrom ( seasamh a chirt ann); cion (fuair a cheart); fírinne, rud fíor cruinn ( an ceart agat)
canadh; aon chóiriú fuaimeanna a bhfuil binneas ann; amhrán, dán; brí, fuinneamh ( lán de cheol)
ar aon chéim staid (le)(chomh geal le sneachta, chomh maith agus a bhí riamh)
Maidir leis an suíomh seo | Conas an suíomh seo a úsáid | Aiseolas | Inrochtaineacht | Breiseáin agus giuirléidí | Aip an tsuímh | An Draoi Gramadaí | Nuacht