Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
ceolfhoireann
ceolmhar
ceoltóir
ceomhar
cha
cheana
choíche
chomh
chuig
chuige
ciabh
ciach
ciachán
ciafart
ciall
ciallmhar
ciallú
cian
cian-
cianóg
ciapadh
ciar
ciarbhuí
chomh dob ar aon chéim nó staid (le)(chomh geal le sneachta, chomh maith agus a bhí sé riamh)
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
(déan é ach ná caith an lá leis); taobh amuigh de (ní raibh ann ach an triúr againn; níl ann ach go n-aithním é; ach amháin mé féin); ar acht go (tá sé blasta ach salann a chur air); chomh luath is (ach mise greim a fháil air); murach (ach grásta Dé)
chomh maith le, mar aon le (mise agus tusa, a dó agus a trí, shuigh sé agus lig a scíth, ná mol agus ná cáin)
brainse den mhatamaitic ina n-úsáidtear siombailí ginearálta, go mór mór litreacha, chomh maith le huimhreacha
chomh hard agus atá rud (slat ar airde)
le toil nó in aghaidh tola; is cuma cé chomh deacair leis
cloch, carraig (chomh marbh le hart)
baile eile ina mothaíonn duine chomh sásta ann lena bhaile féin
brí nua; brí eile chomh maith leis an ngnáthbhrí
amhránaí fir a bhfuil guth aige nach bhfuil chomh domhain ar fad le dord
nach bhfuil mór (teach beag); nach bhfuil fásta suas (páistí beaga); nach bhfuil chomh mór (an ceann beag); nach bhfuil fada (tamall beag); nach bhfuil ard (torann beag); nach bhfuil iomlán nó nach maireann i bhfad (faoiseamh beag); nach bhfuil mórthairbheach (pinginí beaga a shaothrú); nach bhfuil i bhfad uainn (ar ball beag); nach bhfuil iomadúil (scata beag); atá sóisearach (Brian beag); ar díol ceana é (a mháthair bheag); ar díol trua nó tarcaisne é (duine beag dearóil)
eolaíocht a bhaineann le rudaí beo, plandaí chomh maith le hainmhithe
mothú nó léiriú báúlachta le duine ar cé chomh buíoch is atá tú de
cén áit (cá bhfuil sé? cár chuir tú é?; cárb as duit?); cad, céard (cá air a bhfuil sé ag caint?); cé chomh (cá fhad, cá mhéad?)
casta, lúbtha, cromtha, gan a bheith díreach (cosa cama, chomh cam le tuar ceatha); mícheart (chomh ceart is atá sé cam)
ainmhí mór Astrálach le heireaball fada agus a chosa deiridh chomh láidir sin go dtig leis léim mhór fhada a thabhairt (Iompraíonn an ceann baineann a rudaí óga i bpóca faoina bolg)
comónta, ginearálta (focal coitianta é sin; ní thagann sé chomh coitianta anois)
cur chomh fada le (daoine a chur chun boird); cur os comhair (cuir chuige an t-arán); úsáid le haghaidh (cuir chun tairbhe duit féin é); tabhairt faoi (cur chun oibre)
chomh daor agus atá rud (ag dul i ndaoire)
(leis an gcopail) b'fhéidir, seans go; dealraitheach, dóchúil (chomh dócha lena mhalairt)
chomh domhain agus atá rud; uisce domhain
chomh donn is atá rud
tor deilgneach a dtagann bláth bán roimh an duilliúr air chomh maith le hairní; cuma cholgach; drogall
go, chomh fada le (fan go dtí amárach; tháinig sé go dtí mé); i gcomparáid le (ní haoibhneas go dtí é)
foraois a bhfuil an fás chomh tiubh sin inti gur deacair gabháil tríthi
chomh fada is
cén fad? cé chomh fada?
le cois (cé a bhí farat?); chomh maith le, thar (punt fara do cheart)
le linn, i rith (ar feadh an lae); ar fhad, ar fud (ar feadh an bhóthair, ar feadh na tíre); chomh fada le (ar feadh m'eolais nó mo chuimhne)
éan beag donn a cheolann go binn san oíche chomh maith leis an lá
go fóill, le teacht (tá sé luath fós, déanfaidh sé fós é); arís, chomh maith leis sin (agus ceann eile fós, níos deise fós); mar sin féin (ach fós, ní hé féin a dúirt é)
freisin, chomh maith
chomh maith, lena chois sin, ina theannta sin, fairis sin, fosta
gan dóthain de ann, gan a bheith flúirseach; gairid (gann i mbia); gortach, sprionlaithe (ná bí chomh gann sin leis)
ar nós an iarainn, chomh crua le hiarann
gan spás do níos mó ann (soitheach lán; lán go doras); líonta go maith (sparán lán d'airgead); clúdaithe (áit lán de dhaoine, de choiníní); líonta ar fad (le taoide) (tá sé lán); líonta le mórtas (tá sé lán de féin); gach pioc (tá sé lán chomh holc leis)
bail an ruda atá leathan, leithne; chomh leathan agus atá rud (dhá throigh ar leithead); achar nó spás áirithe (leithead tíre); brat, clúdach, éadaigh; mórchúis, mustar (fear leithid)
leithead, chomh leathan agus atá rud
bán gléigeal (chomh geal le lítis)
mear, tapa (chomh luath le giorria); in am nó roimh am (bhí sé ann go luath); moch (éirí go luath ar maidin)
(in abairt) fad a bhaineann le, i dtaobh, i dtaca le (maidir leis sin, maidir liomsa de); cosúil le, ar aon dul le (bíodh na huimhreacha maidir le chéile agat); chomh maith le (bhí sé ann maidir le cách)
caoin, ceansa, séimh (chomh mánla le haingeal)
chomh trom is atá rud (punt meáchain, cloch mheáchain)
chomh minic is a tharlaíonn rud, minice
beag (sliogáin mhiona); mín (chomh mion le plúr); lán sonraí (cuntas mion); ar bheagán luacha (airgead mion)
chomh láidir is atá rud, láidreacht; fórsa, cumhacht (neart na tola, na gaoithe; de neart reatha); go leor, dóthain duine (tá neart ama againn); leigheas (dá mbeadh neart agam air); cumas (níl neart agam teacht as)
ach chomh beag (ní raibh mise ann ach oiread)
tomhas faid ionann is an dóú cuid déag de throigh, nó tuairim is 2.5 ceintiméadar; blúire, pioc (gach orlach chomh dona leo)
substaint ar bith atá chomh mion le deannach, cosúil le plúr
chomh ramhar is atá rud
gealladh go gcomhlíonfar coinníoll etc., nó go bhfuil rud chomh maith leis an bhfocal a thugtar leis
