Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
aiteann
aiteas
áiteoireacht
áith
aitheanta
aitheantas
aitheasc
aithinne
aithint
aithis
aithne
aithnid
aithnidiúil
aithreachas
aithrí
aithríoch
aithris
aithriúil
áitithe
áititheach
áititheoir
áitiú
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
(déan é ach ná caith an lá leis); taobh amuigh de (ní raibh ann ach an triúr againn; níl ann ach go n-aithním é; ach amháin mé féin); ar acht go (tá sé blasta ach salann a chur air); chomh luath is (ach mise greim a fháil air); murach (ach grásta Dé)
an focal aithne a thugtar ar dhuine nó ar rud nó ar áit; cáil, clú; ainmfhocal
aithne (dul in aitheantas ar dhuine); lamháil (duais aitheantais)
céannacht duine nó ruda a bheith agat toisc gur bhuail tú leis cheana; aitheantas a thabhairt do (ní aithníonn sé a ghaolta feasta); idirdhealú (aithint idir an mhaith agus an t-olc); brath, mothú (d'aithin sé go raibh fearg orm)
eolas ar dhuine nó ar rud toisc go n-aithníonn tú é; cosúlacht, riocht (tá aithne bisigh air)
tá aithne agam ar
a bhfuil aithne mhaith air, cáiliúil
strainséartha, gan aithne air
is ar éigin (níl ann ach go n-aithním iad)
teagmháil nó cumarsáid nó aithne phearsanta; muintearas (idir dhaoine, náisiúin etc.); aithne a chur ar dhuine nó a bheith deas leis (duine a chaidreamh)
rud nó focail a deirtear; labhairt; guth (d'aithin mé a chaint); abairt, rá (tá cainteanna deasa aige); comhrá (dul chun cainte le duine); aitheasc; óráid (cé a thug an chaint aréir?); ráiteas (is é do chaint féin é); ráfla, iomrá (níl ann ach caint; caint san aer)
duine a bhfuil aithne agus cion agat air, duine muinteartha, duine atá mór leat agus tú mór leis
ceann leis an gceann eile (aithníonn siad a chéile, mar a chéile iad)
éirim i nádúr an duine a aithníonn ceart ó mhícheart, scrupall
cumadh, cumadóireacht; ordú nó aithne; rud a rá nó a léamh amach do dhuine eile le scríobh
scaradh nó deighilt; aithint ó chéile; uimhir a thógáil ó uimhir eile leis an difear eatarthu a fháil, cuir i gcás 3 óna 4, sin 1
nach féidir, an-deacair ar fad (do-aimsithe, do-aitheanta); droch-, dona (dobhuille)
easpa soiléire, dofheictheacht; saighdiúirí (nó long nó eitleán) a chur ó aithne ar an namhaid; cleas lena gcuireann ainmhithe áirithe iad féin ó aithint ag a naimhde
fios, aithne, tuiscint; faisnéis (oifig eolais); treoir (eolas na slí; réalta eolais)
tabhairt faoi deara, tógáil ruda isteach leis na súile (ní fhaca sé mé ach chonaic mé é); aithint, meas (fan anois go bhfeicfidh mé); labhairt le (caithfidh mé tú a fheiceáil); cuardach (tháinig sé do m'fheiceáil); dealramh (do)(chonacthas dom nach raibh)
earráid, mearbhall (iomrall aithne; urchar iomraill)
áit a gcoinnítear coirp lena n-aithint
cuimhne (meabhair ar rud a tharla); tuiscint, intleacht (tá meabhair mhaith chinn aici); aithne, mothú (tá sé ag cailleadh a mheabhrach); ciall, réasún (ná cuir as a mheabhair é)
aithne bheag
fíréan, duine naofa; duine atá naomhaithe nó aitheanta amhlaidh ag an eaglais (Naomh Pádraig, Naomh Bríd)
rud a chur á dhéanamh (d'ordaigh sé dóibh dul abhaile); leagan amach nó síos (ní hé sin a d'ordaigh an dochtúir dom); ceapadh (mar a d'ordaigh Dia dúinn); moladh (ní ordóinn duit a leithéid); aithne, ceangal (rud a dhéanamh ar ordú duine, le hordú ó dhuine); staid, bail (tá an t-eallach in ordú maith)
an pobal i gcoitinne; fógraíocht a chuireann duine nó rud in aithne don phobal
aithne le fada an lá, aithne mhaith
beagán aithne
furasta a aithint
prionsabal nó riail aitheanta; ráiteas nach gá a chruthú
cion, taitneamh (chuir sé spéis inti); fonn breis eolais nó aithne (ar rud), suim, fiosracht (níl spéis agam ann; más spéis leat é)
aithne shúl
múineadh, oiliúint; an rud a mhúintear, aitheanta le leanúint (an Teagasc Críostaí)
(thú faoi réir briathair) mír a sheasann don té a bhfuiltear ag caint leis (is tú a dúirt é; ní aithním thú)
brí a bhaint as (teanga a thuiscint; tuigfidh tú as); aithint (tuigim do chás; tuigim duit; thuig mé go raibh deifir ort); glacadh le (ná tuig gurb aon amadán é); ciall a bheith agat dó (an té nach dtuigeann ceol); samhlú (tuigeadh dom gurbh é a dúirt é); fáil le fios (ní hé sin a thuig mé uaidh); eolas (aois na tuisceana; lucht na tuisceana); bá, nádúr (is beag tuiscint atá ann)
