Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
iomlán
iomlánú
iomlaoid
iomlasc
iomlat
iomlatáil
iomlua
iompar
iompórtáil
iompróir
iompú
iomrá
iomráiteach
iomrall
iomramh
iomrascáil
íon
íona
ionaclú
ionad
ionadach
ionadaí
ionadh
Seans gur foirm é iompar de:
iompair »
iompar fir1 breith nó tabhairt ó áit go háit eile (ualach a iompar; píopa ag iompar uisce); caitheamh, tabhairt leat (brat a iompar; ag iompar seoil, ag iompar clainne); coinneáil suas (ballaí ag iompar dín); fulaingt (crá croí a iompar); coinneáil (tá iompar ar dheoch aige); múineadh, béasa (tú féin a iompar i gcomhluadar)
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
uirlis chuaille le brící etc. a iompar
iompar aisteach
cróchar; leaba iompair
beart de rudaí á iompar ar bhacán na láimhe
bád iompair agus tóin leibhéalta uirthi a úsáidtear ar chanáil nó ar abhainn
amaidí, iompar nó caint atá amaideach nó místuama
gléas iompair le roth amháin a sháitear leis na lámha
rud a dhéanann duine go minic, cleachtadh, nós; iompar, múineadh
dea-iompar, múineadh
modh iompair, gnásanna
tabhairt nó teacht ar an saol (rugadh leanbh di; lá breithe) tabhairt mar thoradh (ubh a bhreith); iompar chun siúil (beir leat é sin); greim a fháil ar, teacht suas le (beir greim air, ní bhéarfaidh sé anois orainn); buachan (rug sé an chraobh leis); dul (beir leat abhaile); druidim le (ag breith suas ar a trí)
iompar nó siúl mustrach
dánacht, iompar tiarnúil
árthach agus lámh air chun uisce nó leacht eile a iompar ann
ainmhí mór agus muineál fada cuartha agus cruit nó dhá chruit air, a úsáidtear san fhásach mar ainmhí iompair nó marcaíochta
cineál cóiste chun daoine a iompar; cóiste traenach
cineál de bhosca chun rudaí a choinneáil nó a iompar ann (cás seod, veidhlín); fráma; áit a gcoinnítear éan nó ainmhí mar pheata
gléas le cónra a iompar
iompar stáidiúil nó sollúnta; céim nó gradam ard
prionsabal daingean (dlí an nádúir, dlí Dé); cód rialacha le tír a rialú (cuid acu ón bparlaimint agus cuid eile bunaithe ar chleachtas); caingean, cúis (dul chun dlí le duine); prionsabal eolaíochta (dlíthe na ceimice); gnáthnós imeachta nó iompair (dlí an mhargaidh)
fuadar, fústar, deifir; iompar neirbhíseach, tútachas
iompar dona
ar bheagán meáchain, furasta a thógáil nó a iompar; lag (bia nó deoch éadrom); aerach (éadrom sa cheann)
cúrsaí moráltachta agus dea-iompair
iompar anonn agus anall thar caladh ar bhád nó eitleán
staidéar ar a bhfuil d'eolas ceart ann faoi phrionsabail iompair an duine agus na cruinne agus bhundlíthe na cruinne; fíor-réasúnaíocht faoi nádúr agus thairbhe rudaí
gléas iompair a imíonn ar rothaí
tairbhe; seirbhís úsáideach (ar nós córas iompair, córas uisce)
pian nó mairg a bheith ort; cur suas le pian le misneach agus le foighne; iompar, foighneamh, cur suas le (duine a fhulaingt; fulaingt a bheith agat ar fhuacht)
breith, iompar
síol arbhair; arbhar go ginearálta (gort gráin; grán agus glasraí); millíní luaidhe le scaoileadh as cartús i ngunna (púdar agus grán); liathróidí beaga ar a n-iompaíonn seafta i meaisín (grán iompair)
áit a fhágáil (d'imigh sé abhaile); éileamh (bhí an-imeacht ar eallach ann); cúrsa, trácht, gabháil thart (le himeacht aimsire, in imeacht míosa); siúl, ráta siúil (iad araon ar aon imeacht le chéile); géata, iompar (capall agus imeacht breá faoi)
timpeallacht agus an tionchar atá aige ar chúrsaí maireachtála, ar nós tithíocht, córas iompair etc.
faradh, iompar i mbád nó i long thar uisce
(le bó) lao ar iompar aici
strapa le rud a iompar ar an droim leis; stráice éadaigh thart ar an ngualainn chun lámh ghortaithe a cheangal suas
cás beag gloine chun an solas a iompar ann
long atá ceaptha le lasta a iompar
breoite; ag iompar clainne
mótar láidir béaloscailte chun ualaí troma a iompar
aon mharc fada caol; sreang, corda nó rópa; sraith daoine nó rudaí (líne saighdiúirí, seasamh i líne); sraith focal trasna leathanaigh (líne filíochta, cúpla líne a léamh); seirbhís iompair (líne loingis, busanna); ginealach, cine, fine; glúin (an líne atá suas inniu); éillín
ládáil; iompar luchta (bád luchtóireachta)
áilleacht, breáthacht; iompar (b'olc an mhaise dó gan beannú dúinn)
nádúr, aigne (tá dea-mhéin acu dúinn); iompar (méin mhaorga)
droch- (mí-ádh, míbhéas, míchuma, míghníomh, mí-iompar, mí-úsáid); cearr, contráilte (mílitriú, míthuairisc); neamh- (míchothrom, mídhílis, mífholláin)
mí-iompar, déanamh cros
bealach nó dóigh le rud a dhéanamh (modh oibre); iompar ceart (modh agus múineadh); urraim (modh don aois); measarthacht (dul thar modh le rud) (sa ghramadach) gné den bhriathar a léiríonn cé acu ráiteas, ordú, guí, etc. atá i gceist (modh táscach, ordaitheach)
dea-iompar, múinteacht; ceansacht, séimhe, náire
a bhaineann le carachtar agus le dea-iompar; fíréanta
iompar cosúil le muc, ceanndánacht
