Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
rafta
raga
ragairne
raghaidh
ragobair
ragús
ráib
raibh
raibí
raic
raicéad
raiceáil
raicleach
raid-
raidhfil
raidhse
raidiam
raidió
raidis
raifia
raifil
raifleáil
ráig
Seans gur foirm é raibh de:
bí »
raibh bain2 salachar nó raic ar barr uisce
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
an méid atá, a bhí etc. (sin a bhfuil ann; d'imigh a raibh i láthair)
(déan é ach ná caith an lá leis); taobh amuigh de (ní raibh ann ach an triúr againn; níl ann ach go n-aithním é; ach amháin mé féin); ar acht go (tá sé blasta ach salann a chur air); chomh luath is (ach mise greim a fháil air); murach (ach grásta Dé)
leithscéal ag duine a bhfuil coir ina leith go raibh sé in áit éigin eile ag an am
focal a chiallaíonn 'go raibh sé mar sin' ag críochnú paidre
céannacht duine nó ruda a bheith agat toisc gur bhuail tú leis cheana; aitheantas a thabhairt do (ní aithníonn sé a ghaolta feasta); idirdhealú (aithint idir an mhaith agus an t-olc); brath, mothú (d'aithin sé go raibh fearg orm)
ach amháin (amach ó bheannú dúinn ní raibh mórán le rá aige)
maireachtáil (an Té a bhí agus atá agus a bheas go brách); focal a úsáidtear chun cáilíocht, bail nó staid a lua le duine nó rud (bhí aimsir bhreá ann; tá sé go maith; dá mbeadh am agam; conas tá sé?; ní bhíodh sé ag obair; beidh sé ag súil leat; ní raibh sé ach bliain d'aois)
ar chor ar bith, in aon chor (ní raibh sé ann chuige)
cuid d'abairt a bhfuil ainmní agus faisnéis dá chuid féin ann (mar shampla - cé go raibh an t-uisce fuar chuamar ag snámh - clásal atá sna focail sa chló iodálach); cuid ar leith de chonradh etc.
socrú chun bualadh le chéile (coinne a dhéanamh le duine); súil (ní raibh aon choinne agam leat)
duine (ní raibh duine ná daonnaí ann)
feiceáil; mothú (thug sé faoi deara go raibh sé ann)
anró, anó; gruaim, duairceas (croí gan dochma); mífhonn, drogall, col (ní raibh aon dochma air é a dhéanamh)
déanamh díchill i ndiaidh ruda; iomaíocht (ag dréim, i ndréim, le duine, faoi rud); súil (níl raibh dréim agam leis; ag dréim le hardú céime)
iarratas dian, iarraidh ruda mar cheart (d'éiligh sé go raibh an ceart aige); lorg (ag éileamh an chíosa); iarraidh, ráchairt (éileamh mór a bheith ar bhailéid; níl éileamh aige ar a chuid); gearán, cásamh (ag éileamh as aicíd; ag éileamh ar na páistí)
tá tamall maith ann (is fada go raibh mé ann)
níl, ní raibh, a fhios agam (ní fheadar cá bhfuil, cá raibh, sé)
níl, ní raibh, a fhios againn
tabhairt faoi deara, tógáil ruda isteach leis na súile (ní fhaca sé mé ach chonaic mé é); aithint, meas (fan anois go bhfeicfidh mé); labhairt le (caithfidh mé tú a fheiceáil); cuardach (tháinig sé do m'fheiceáil); dealramh (do)(chonacthas dom nach raibh)
an córas sa Mheánaois faoina raibh ar thionóntaí troid dá dtiarnaí talún nuair ba ghá é
mír ghuítheach (go gcuidí Dia leat, go raibh maith agat)
ainmhí sa scéalaíocht a raibh corp leoin agus ceann is sciatháin iolair air
corraí (ní raibh hob ná hé as); iarracht (thug sé hob ar éirí)
caint scigiúil (ag magadh faoi dhuine); déanamh grinn (ní raibh mé ach ag magadh, mar mhagadh a bhí sé)
rud maith, gníomh fónta; (le buíochas)(go raibh maith agat)
an uimhir 1000, deich gcéad (go raibh míle maith agat); iomlán (déan do mhíle dícheall); tomhas faid 1760 slat nó 1609 méadar; cuid mhaith
bruinneall mhara sna scéalta a raibh eireaball éisc uirthi
mír leis an mbriathar bheith, a ghuíonn nach dtarlódh rud (ná raibh maith agat)
focal a léiríonn an diúltach i bhfochlásal (deir sé nach bhfuil maith ar bith ann; is fíor nach bhfuil; ainneoin nach raibh mé ann)
méid, uimhir (níl a oiread clú air agus a bhíodh; déanfaidh mé a oiread duit; an oiread céanna airgid); toirt (níl oiread m'ordóige ann; oiread na fríde); fiú amháin (ní raibh a oiread is focal as); áirithe (an oiread seo airgid)
ach chomh beag (ní raibh mise ann ach oiread)
nádúrtha, normálta; ceart (rinne sé rud nach raibh óraice)
cumas intinne le teacht ar thuairimí, nó le rudaí a dhéanamh amach (a chiall is a réasún); ciall, tuiscint mhaith (éisteacht le réasún); fáth, cúis (ní raibh réasún ar bith aige leis)
ó thús aimsire, i gcónaí; choíche, go deo (go raibh tú riamh amhlaidh); (mar threisiú)(gach aon duine riamh acu)
ceann de dhá bhall radhairc an choirp; féachaint, amharc (súil fhiata, mhillte; coinnigh súil air); coinne, dóchas (tá súil abhaile leis; ní raibh sé ag súil leis sin); rud i gcosúlacht súile (súil an lae; súil ghloine); oscailt, béal (súil droichid, súil na gaoithe)
brionglóid; cuimhneamh (ní raibh aon taibhreamh agam go ndéanfá é; bíonn rudaí á dtaibhreamh dó)
os do chionn, in uachtar, in áit níos airde (thuas an staighre; thuas sa spéir); in áit níos faide suas (an seomra thuas); sa deisceart (thuas i gCúige Mumhan); curtha suas (tá an díon thuas acu); á chaitheamh (ní raibh luid éadaigh thuas air); chun cinn, ar barr (an té atá thuas óltar deoch air)
mar gheall ar (toisc na cainte go léir; toisc go raibh deifir orm)
tástáil (triail an deoch seo; sin é an áit a raibh an triail orthu); iarracht a dhéanamh ar (thriail sé éirí); cur faoi éisteacht cúirte (cás a thriail)
brí a bhaint as (teanga a thuiscint; tuigfidh tú as); aithint (tuigim do chás; tuigim duit; thuig mé go raibh deifir ort); glacadh le (ná tuig gurb aon amadán é); ciall a bheith agat dó (an té nach dtuigeann ceol); samhlú (tuigeadh dom gurbh é a dúirt é); fáil le fios (ní hé sin a thuig mé uaidh); eolas (aois na tuisceana; lucht na tuisceana); bá, nádúr (is beag tuiscint atá ann)
