Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
airgeadas
airgeadóir
airgeadúil
áirgiúil
áirgiúlacht
airí
áiria
airíoch
áirithe
airitheach
áiritheoir
áirithiú
airleacan
airleacán
airleog
airne
airneán
airneánach
airnéis
áirse
airteagal
airtléire
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
ceann den dá rud chrua cosúil le cnámh a fhásann ar cheann ainmhithe áirithe (ar nós eallach, fianna etc.); cuach óil; gob (diallaite, ancaire, etc.); gléas ceoil gaoithe (a bhíodh déanta as adharc uair amháin, ach gur gléas miotail atá inniu ann); gléas rabhaidh (i bhfeithicil)
neamhacmhainn ar bhianna áirithe nó ar shubstaintí mar phailin san aer
comhaireamh, cuntas (rud a chur san áireamh); uimhríocht; uimhir nó suim (áireamh daoine); cur i gcuntas (ní áirím thusa; ag áireamh na mblianta)
cinnteacht, siúráil (áirithe a bheith agat ar rud); suim nó méid chinnte, cion, roinnt (an áirithe chéanna airgid)
i ndán do (an rud atá in áirithe do dhuine); fágtha le haghaidh (tá an t-airgead sin in áirithe don chíos; chuireamar suíocháin in áirithe dúinn féin)
ar leith (lá áirithe); curtha san áireamh (sin é atá áirithe dó)
áis chuntais nó chomhairimh; duine a bhíonn ag áireamh
cinntiú, cur in áirithe
ball ar bith den chruinne a bhfuil spás ann do dhuine nó do rud; achar atá curtha ar leith do ghnó áirithe (áit cathaoireach); comharsanacht (duine ón áit); sealúchas (teach agus áit); suíomh áirithe (m'áit sa rang; tá sé as áit)
an uair ar an gclog; pointe ama áirithe, ócáid (an t-am seo inné); uair nó aimsir speisialta (am dinnéir); tráth ceart (bheith in am do rud); séasúr (an t-am seo de bhliain); ré, aimsir (an t-am fadó); tráth den saol (tháinig an t-am dó ciall a bheith aige); fad saoil (ár n-am ar an saol seo)
i mbeith (tá an saol ann); beo (nuair a bhí m'athair ann); ar fáil (tá an t-earrach ann); sa láthair (bhíomar ann in am); san áireamh (bhíomar triúr ann); inmhe (nuair a tháinig ann dó); in áit nó go háit áirithe (bhí mé ann roimhe, tá mé ag dul ann)
substaint (mar iaidín) a mhilleann frídíní díobhálacha (go háirithe i ngearradh nó i gcréacht)
in áit nó i suíomh áirithe (ar neamh, ar scoil, ar do ghlúine, ar tosach nó ar deireadh); i staid áirithe (ar meisce, ar crith, ar sodar, ar do shuaimhneas, ar thoil Dé); faoi théarmaí áirithe (ar iasacht, ar cíos, ar phunt an ceann, ar mhaithe leat féin); i gcosúlacht (ar dhéanamh báid, ar dhath an óir); de réir (duine ar dhuine, céim ar chéim); agus ar mhórán slite eile (doras ar sheomra, faobhar ar scian, ceanúil ar pháistí, tá an t-ádh orainn, bhí fiacha troma air, ná bíodh eagla ort, etc.); ag tagairt d'aicsean i leith (seasamh, siúl, satailt, ar; ardú, doirteadh, aimsiú, ar; roinnt ar; ceilt, cosaint, ar; mhill siad an lá orainn; ná cuir as an solas orm); feidhmiú na gcéadfaí nó na hintinne (féachaint ar; smaoineamh ar; labhairt ar, glaoch ar; achainí ar)
teideal oifigiúil méara i mbailte móra áirithe
tamall de rud ar bith (babhta oibre); seal áirithe coimhlinte (an dara babhta den troid); uair (an babhta seo); buille tubaisteach, bris (is mór an babhta air é)
oifigeach faoi shirriam arb é a chúram páipéir dhlí a sheirbheáil i gcásanna áirithe agus earraí a thógáil i leith fiach gan íoc
cluiche, coimhlint; cluiche iomána; cúl scórála (báire a chur); an spás idir na cuaillí a bhíonn mar sprioc i gcluichí áirithe (cé a bhí sa bháire acu?)
eaglais áirgiúil a ngabhann pribhléidí áirithe léi
sú cumhra olúil as crainn áirithe a thugann faoiseamh ar phian
bia a itear ag tráthanna áirithe
glór beag géar a dhéanann éin agus feithidí áirithe
rud beag bídeach beo sa chorp, miocrób; frídín (a tharraingíonn galar go háirithe)
deartháir nó fear gaoil; comhbhall de chumann; fear (nach sagart) atá ina bhall d'ord rialta; sagart (in oird áirithe)
ainm, clú, teist an phobail ar dhuine (tá cáil an léinn air); mianach, stuif, cáilíocht (ball maith é ina cháil féin); suim, méid áirithe, cuid (cáil amhrais)
cúis le plé (go háirithe i gcúirt dlí)
suim nó méid áirithe, roinnt mhaith
léarscáil farraige mar aon le cóstaí, taoidí, doimhneacha agus tanaíocha, agus baill chontúirteacha eile; cáipéis scríofa oifigiúil ina dtugtar cearta agus pribhléidí, go háirithe ceann a thagann ó cheann stáit nó ó rialtas (cairt baile, cairt cathrach)
ball den eaglais sin go háirithe an Eaglais Chaitliceach Rómhánach
tomhas teasa, go háirithe maidir le feabhas bianna éagsúla chun teas nó fuinneamh a thabhairt don chorp
sagart atá ina bhall de chaibidil ardeaglais na deoise; ball d'oird bheannaithe áirithe
réigiún i dtíortha áirithe; ceann de stáit na hEilvéise
féile roimh an gCarghas i dtíortha áirithe; aonach siamsa agus scléipe
feithicil ar rothaí, go háirithe gluaisteán
údarás foirmiúil chun rud áirithe a dhéanamh (ceadúnas teilifíse, tiomána etc.)
éan baineann de chineál ar bith, go háirithe d'éanlaith chlóis
aingeal d'ord áirithe; aingeal i gcruth linbh (i gcúrsaí ealaíne)
(t céill in abairtí áirithe) meabhair, réasún, tuiscint don mhaith is don olc (ná caill do chiall); gnáthstaid aigne (ar meisce nó ar a chiall); tuiscint cheart (ó tháinig ciall dó); éirim (ciall do ghreann, don léann); brí (sa chiall atá leis an bhfocal); cúis, réasún (cad is ciall leis sin?)
ciall nó brí áirithe a bheith le rud; léiriú, míniú (ní hé sin a chiallaíonn an focal)
buille (go háirithe buille boise); canta (aráin etc.)
fána; sceabha (ar claon); luí nádúrtha le beart de chineál áirithe (lean sé dá chlaon); bá (tá claon ag an leanbh leat); antoil (claon chun oilc)
ardfheidhmeannach a choinníonn cuntas ar shonraí áirithe; duine a chláraíonn ainmneacha
meán na haimsire in áit nó i dtír, i.e. meán na teochta, na fearthainne, na gréine, ar feadh tréimhse áirithe
cumann a thagann le chéile ó am go ham chun gnó áirithe a dhéanamh; an foirgneamh a dtagann siad le chéile ann, clubtheach
acht a mbraitheann gníomh áirithe air (tugadh dó é ar choinníoll nach ndíolfadh sé arís é); gealltanas (dá dtugadh sé a choinníoll dom); dílseacht d'fhocal, dúthracht (fear gan choinníoll)
ag brath ar choinníollacha áirithe a bheith comhlíonta
dréacht ceoil do ghléas ceoil áirithe agus ceolfhoireann á thionlacan
stuif crua ar dhathanna éagsúla a fhaightear ar ghrinneall farraigí áirithe, agus arb é creatlacha mhiondúile na farraige sin é
giúiré (coiste cróinéara, coiste cúirte); meitheal a thoghtar chun déileáil le gnó áirithe (coiste stiúrtha)
bac, go háirithe bac gaoil chun pósta; gaol (col ceathar, col seisir); drochbheart, gníomh uafásach; briseadh móide nó focail; gráin, drogall (tá col agam leis; bhí col orm é a dhéanamh)
compántas le pribhléidí agus le dualgais áirithe (coláiste na gcairdinéal); scoil mhór neamhspleách laistigh d'ollscoil; meánscoil nó ardscoil mhór
