Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
baileach
bailéad
bailí
bailithe
bailiú
bailiúchán
báille
baincéir
báine
baineann
baineannach
báiní
báinín
baininscneach
bainirseach
bainis
bainisteoir
bainistí
bainistíoch
bainistreás
bainne
bainniúil
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
chun do bhaile féin (teacht abhaile); chun na háite a mbaineann sé leis (tairne a chur abhaile)
a bhaineann le hábhar
réidh le baint (mar arbhar) nó le hithe (mar úll); gasta, cliste (súil aibí)
a bhaineann le hainéistéise
a bhaineann le hainmhithe, ar chuma an ainmhí; brúidiúil
faoi ainriail, a bhaineann le hainriail
cosúil le hairgead nó a bhaineann le hairgeadas; proifideach
a bhaineann le háit nó le ceantar ar leith
lán alt; a bhaineann le hailt
a bhaineann le haon, an chéad (an t-aonú lá)
a bhaineann linne (ár muintir, ár dtír)
ó áit nó ionad (bain as do phóca é, léigh mé as leabhar é, lig as an rang é, d'íoc sí as a tuarastal é, as measc na ndaoine, as gach aird); ó ábhar nó meán nó staid nó foinse (déanta as adhmad, nite as uisce, rinne sí as a stuaim féin é; baisteadh as a athair é); ó raon (as amharc, as éisteacht); i ndíth (as obair, as seilbh, tá sé as a mheabhair); de bharr (labhairt as fearg); dealú (a haon as a dó)
a bhaineann nó atá gaolmhar le hathair; sinsearach
féar nua ag fás san áit ar baineadh féar cheana
gearradh i bportach san áit a mbaintear móin
baineann
den inscne bhaineann
rón baineann
teagmháil le; cur isteach ar; tarlú do (bhain taisme dó)
fanacht mar a bhfuil, socrú síos (cá bhfuil tú ag baint fút?); ciúnú, ceansú (thug mé iarraidh baint faoi); tochailt faoi (tá an abhainn ag baint faoin mbruach)
cur isteach ar, teagmháil do; ceangal nó gnó a bheith ag rud le rud eile (ní bhaineann sé liom)
ag baint (le), a bhaineann (le)
duine a bhaineann rud as an talamh nó a phiocann rud den talamh nó de ghas nó de chraobh; inneall a bhaineann arbhar
a bhaineann le baiste
atá ina bean (banchléireach, bangharda, banphrionsa); a bhaineann le mná
dia baineann
cosúil le bean, mar a dhéanfadh bean; a bhaineann le mná
duine baineann fásta; céile mná
a bhaineann libhse (bhur mbailte, bhur ndaoine)
a bhaineann le beatha nó le rudaí beo
eolaíocht a bhaineann le rudaí beo, plandaí chomh maith le hainmhithe
madra baineann; striapach nó sciolladóir (mná)
deas le hithe nó le hól; ráite go deas (caint bhlasta); ag obair go deas (tá an speal ag baint go blasta)
an fad ama a bhaineann sé as an domhan dul timpeall na gréine; 365 lá nó 52 seachtain nó 12 mí
beithíoch baineann, bearach
baint arbhair
páiste baineann; bean óg shingil; seirbhíseach mná (cailín aimsire)
a bhaineann le caipiteal
a bhaineann leis an gcroí
áit a mbaintear clocha nó gairbhéal
a bhaineann leis an Eaglais Chaitliceach
ainmhí mór Astrálach le heireaball fada agus a chosa deiridh chomh láidir sin go dtig leis léim mhór fhada a thabhairt (Iompraíonn an ceann baineann a rudaí óga i bpóca faoina bolg)
caint, urlabhra (chuir sé canúint orm); modh cainte a bhaineann le ceantar nó le haicme ar leith (canúint Chonamara); tuin, modh foghraíochta (canúint ghalánta ar a chaint)
a bhaineann le cineál aigéid a fhaightear in ola ghuail agus a úsáidtear mar dhíghalrán (aigéad carbólach)
a bhaineann le cúrsaí saoránach (cogadh cathartha)
feistiú nó greamú le rópa, corda etc.; rópa nó corda ceangail (bain an ceangal de); dualgas (níl ceangal orm é a dhéanamh)
éan baineann de chineál ar bith, go háirithe d'éanlaith chlóis
a bhfuil céasadh ann nó ag baint leis, peannaideach
feamainn mhór dhonn as a mbaintear iaidín
brainse den mhatamaitic a bhaineann le línte, uillinneacha, cearnóga, dronuilleoga etc.
