Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
dólámhach
dólás
doleigheasta
doléite
dollar
dolúbtha
domhain
domhan
domhanda
domhanfhad
domhanleithead
domheanma
domheas
domhian
domlas
domplagán
don
dona
donacht
donán
donas
donasaí
donn
domhan fir1 an talamh seo uile agus a bhfuil ann agus san aer os a chionn; an chruinne; an saol; cuid den domhan (an domhan thoir, thiar); a lán, an-chuid (rinne sé an domhan oibre; bhí an domhan daoine ann; áthas an domhain)
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
oscailt nó poll an-domhain sa talamh, duibheagán
gleann cúng domhain
líne réadach nó shamhailteach trí lár ruda a gcasann an rud uirthi, mar shampla casann an domhan ar an ais atá idir an Mol Thuaidh agus an Mol Theas
éan mór fadsciathánach as farraigí an domhain theas
faoin aer (amuigh sa pháirc); gan a bheith istigh nó sa bhaile (tá fear an tí amuigh); i bhfad uait (amuigh ag bun na spéire); is faide amach (an balla amuigh); as áit, as alt (tá mo ghualainn amuigh); tagtha amach (tá na bláthanna amuigh); sa domhan (an rud is measa amuigh); gan íoc, le híoc fós (tá fiacha amuigh agam air); críochnaithe (tá an cluiche amuigh); gan oibriú (tá an talamh amuigh bán)
an t-aer atá thart ar an domhan
árthach cruinn domhain le haghaidh bainne nó anraith
árthach cruinn domhain déanta de chláir adhmaid agus fonsaí timpeall orthu, nó de mhiotal; tiúb mhiotail gunna
amhránaí fir a bhfuil guth aige nach bhfuil chomh domhain ar fad le dord
an fad ama a bhaineann sé as an domhan dul timpeall na gréine; 365 lá nó 52 seachtain nó 12 mí
éan cosúil le corr réisc a bhfuil glór domhain aige
cabha beag; goin dhomhain
cúinne, uillinn; aird (gach cearn den domhan)
daoine uile an domhain
cainéal uisce, díog; trinse idir dhá iomaire; gearradh domhain; poll (clais luatha); carn (clais éisc, airgid)
gearradh domhain nó goin san fheoil mar a dhéanfadh arm faobhair nó mar a tharlódh i dtimpiste
stiall leathair nó éadaigh etc. a chaitear thart faoin gcoim, beilt; ceann de chúig limistéar mhóra an domhain atá rianaithe de réir teochta
an domhan; meall cruinn mar an domhan
rud a bhfuil déanamh cruinn air, meall; samhail den domhan agus déanamh sféir uirthi
a dhéanamh nó a chur ar an saol (chruthaigh Dia an domhan); a thaispeáint go bhfuil rud fíor nó a mhalairt (cás, uacht, a chruthú)
tobán mór; tobar nó poll uisce domhain
cur i gcrích nó ar fáil (obair a dhéanamh); comhlíonadh (an carghas, do dhualgas, a dhéanamh); cleachtadh (léann nó eolas a dhéanamh); cur le chéile (rinne Dia an domhan, bád a dhéanamh); ullmhú, cóiriú (an dinnéar a dhéanamh); cruthú (déanfaidh sé lá maith fós); sroicheadh (talamh a dhéanamh, na ceithre scór a dhéanamh); tarraingt (achrann a dhéanamh); bheith páirteach i (comhrá, greann, a dhéanamh); tabhairt (seanmóir a dhéanamh); (le haidiacht) (rinne sé tuirseach mé); ceapadh (tá mé ag déanamh go bhfuil an ceart agat; déanaim amach go bhfuil); cruth (rud ar dhéanamh uibhe); bheith sásta le (caithfidh tú déanamh leis, as)
an té a chruthaigh an domhan agus an saol (i measc Críostaithe agus Giúdach, etc.); neach osnádúrtha a adhrtar
fithis, an cúrsa a ghabhann árthach spáis thart ar an domhan, ar an ngealach etc.
chomh domhain agus atá rud; uisce domhain
a dhéanamh domhain nó níos doimhne
an-fhada síos nó isteach (domhain i bhfarraige, sa sliabh); isteach go maith (dul go domhain i scéal); go bunrúta (staidéar, eolas, domhain); siar nó mall (domhain san oíche); deacair a léamh nó a dhéanamh amach (is domhain an duine é)
áit dhomhain (snámh ar an domhain)
a bhaineann leis an domhan, ar fud an domhain
fad áite laisteas nó lastuaidh de mheánchiorcal an domhain
ceann de na mílte meall beag a thaistealaíonn sa spás ar luas millteach (Feictear iad mar réaltaí reatha nó mar chaora tintrí toisc go lasann siad suas leis an bhfrithchuimilt nuair a shroicheann siad atmaisféar an domhain)
poll nó scoilt an-domhain; domhain farraige nó talún; áit etc. i bhfad thiar nó thíos (i nduibheagán na hoíche, an éadóchais)
spéis dhomhain
gluaiseacht a bhaineann le cothú aontais i dteagasc agus i gcleachtas idir na heaglaisí Críostaí ar fud an domhain
tanaí, gan a bheith domhain
ciorcal samhailteach a ghabhann tríd an Mol Thuaidh agus an Mol Theas agus trí aon bhall eile is maith leat ar dhroim an domhain (Gabhann an príomhcheann acu trí Ghreenwich Shasana)
an réimse mór sáile a chlúdaíonn formhór an domhain; muir; sáile
tumadóir a chuirfeadh frog i gcuimhne duit leis an bhfeisteas a bhíonn air agus é in ann snámh thart gan dua in uisce domhain
an corpán spéire (satailít an domhain) a thugann solas dúinn san oíche
eolas ar screamh an domhain agus ar na hathruithe a tháinig uirthi ó chianaimsir
ceann de ranna móra talún an domhain (Meiriceá, an Astráil, an Eoraip, etc.)
a bhaineann le gach uile aird den domhan; a bhfuil daoine ann ó gach uile aird den domhan
casadh iomlán (mar a dhéanann roth, an domhan etc.)
fórsa na tarraingthe i dtreo an domhain, nó idir chorpáin eile na spéire, a bhraitheann ar an achar atá siad ó chéile
rud gan choinne; oscailt súl, rud iontach nó suntasach (seacht n-iontais an domhain)
spúnóg mhór dhomhain agus lámh fhada uirthi chun leachtanna a thógáil, scaob; lámh, ladhar; spóc, spéic
mapa, cairt a léiríonn an domhan, nó cuid de, nó na spéartha etc.
leath an domhain nó de chruinneog an domhain
smaoineamh nó machnamh domhain
spúnóg mhór dhomhain chun leacht a thógáil, ladar
