Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
asal
asarlaí
ásc
ascaill
ascar
asclán
asfalt
aslonnú
asma
aspairín
aspal
aspalóid
asparagas
asplanád
astar
astitim
astralaí
at
ata
atall
ath-
áth
Seans gur foirm é aslaigh de:
aslach »
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
an méid atá, a bhí etc. (sin a bhfuil ann; d'imigh a raibh i láthair)
mír chéime (a ghéire atá sé, ar a dhéanaí)
fear atá ina cheann ar mhainistir
duine atá i bhfad níos lú ná an gnáthdhuine
rud a líonann spás agus is féidir a láimhseáil nó a fheiceáil, etc.; stuif nó substaint fhisiciúil; an stuif a ndéantar rud as, ar nós olann, cailc, cré, etc.; an rud atá i gceist nó faoi thrácht (ábhar na cainte); cúis (ábhar gáire); cúrsa (tá sé ag imeacht ar a ábhar féin); suim áirithe (ábhar airgid); sileadh i gcneá, angadh; duine a bhfuil tréith nó aidhm ar leith aige (ábhar dea-dhuine, ábhar sagairt); pas, beagán (tá sé ábhar daor)
ceann den dá rud chrua cosúil le cnámh a fhásann ar cheann ainmhithe áirithe (ar nós eallach, fianna etc.); cuach óil; gob (diallaite, ancaire, etc.); gléas ceoil gaoithe (a bhíodh déanta as adharc uair amháin, ach gur gléas miotail atá inniu ann); gléas rabhaidh (i bhfeithicil)
a rá amach go hoscailte; bheith sásta a rá gur mar sin atá; nóta á rá go bhfuair tú nó gur íoc tú as rud éigin; faoistin a dhéanamh i gcoir
na gáis atá san atmaisféar thart orainn agus a thugann anáil dúinn; anáil bheag ghaoithe; spéir; aeráid
aerárthach atá níos éadroime ná an t-aer
toradh atá cosúil le péitseog bheag bhuí
duine atá tugtha don aighneas
seomra atá díreach faoi dhíon tí; lochta, gailearaí
airgead cothabhála a íocann fear lena bhean chéile atá scartha uaidh
feoil atá bán thart ar chréacht atá ag cneasú
at gránna ar an bhfaireog thíoróideach
feadán caol gearr atá greamaithe den stéig mhór
chomh hard agus atá rud (slat ar airde)
an ceann polaitiúil atá ar Roinn Stáit, mar shampla, an tAire Oideachais
i ndán do (an rud atá in áirithe do dhuine); fágtha le haghaidh (tá an t-airgead sin in áirithe don chíos; chuireamar suíocháin in áirithe dúinn féin)
ar leith (lá áirithe); curtha san áireamh (sin é atá áirithe dó)
duine atá amhlaidh
líne réadach nó shamhailteach trí lár ruda a gcasann an rud uirthi, mar shampla casann an domhan ar an ais atá idir an Mol Thuaidh agus an Mol Theas
ball ar bith den chruinne a bhfuil spás ann do dhuine nó do rud; achar atá curtha ar leith do ghnó áirithe (áit cathaoireach); comharsanacht (duine ón áit); sealúchas (teach agus áit); suíomh áirithe (m'áit sa rang; tá sé as áit)
substaint, ar nós sóid loiscneach nó potais, atá i gcontráil cheimiceach le haigéad agus neodraíonn siad a chéile nuair a mheasctar iad
ón áit istigh go dtí an áit amuigh (amach as an teach); in áit atá giota uait (os mo chomhair amach); go háit atá níos faide uait (amach an sliabh; chuaigh siad siar amach; amach chun na hAstráile); le himeacht ama (uaidh seo amach); níos moille (amach sa bhliain); siar (fan amach ón tine); ar amharc (an taobh tuathail amach); os comhair an tsaoil (má théann an scéal sin amach ort); os ard (abair amach é); ar fad (is deas amach é); go deireadh (throid siad amach é)
duine atá i ndaorghreim ag drochnós (ar nós caitheamh drugaí, etc.)
an méid blianta atá tugtha ar an saol ag duine nó rud (cén aois é?); fad saoil; seanaois (ag dul in aois); tréimhse, ré (ó aois go haois); céad bliain (an fichiú haois)
ceann amháin (a haon); duine nó rud amháin (gach aon); cárta imeartha nach bhfuil ach marc amháin air (an t-aon muileata); ar bith (níl aon duine istigh); céanna (tá siad ar aon dath le chéile); amháin (an t-aon iníon atá acu)
rud amháin ann féin; caighdeán tomhais (is é an punt an t-aonad airgid atá in Éirinn)
duine atá fabhrach don aontacht pholaitiúil leis an mBreatain
an phearsa scoile atá freagrach as na múinteoirí agus na mic léinn ar fad
an oíche atá díreach caite
comhrá teasaí, bruíon le focail; léiriú na réasún atá i bhfabhar nó in aghaidh ruda
ó áit nó ionad (bain as do phóca é, léigh mé as leabhar é, lig as an rang é, d'íoc sí as a tuarastal é, as measc na ndaoine, as gach aird); ó ábhar nó meán nó staid nó foinse (déanta as adhmad, nite as uisce, rinne sí as a stuaim féin é; baisteadh as a athair é); ó raon (as amharc, as éisteacht); i ndíth (as obair, as seilbh, tá sé as a mheabhair); de bharr (labhairt as fearg); dealú (a haon as a dó)
ainmhí atá cosúil le capall beag agus cluasa fada air
a bhaineann nó atá gaolmhar le hathair; sinsearach
éadach atá caite i leataobh
an bonn crua atá faoi ithir
an t-aer atá thart ar an domhan
mothú cineáltais agus trua do dhuine atá tinn nó faoi bhrón
frídín an-bheag d'aicme atá uilechoitianta agus a d'fhéadfadh aicídí a tharraingt
rath (bail ó Dhia ar an obair); cóir cheart (chuir sí bail ar a gruaig); an chaoi a bhfuil rud nó duine (cén bhail atá ort?); cóir, úsáid (an bhail a thug sé ar a leabhar)
bail an té atá balbh
cnuasach; rudaí atá bailithe le chéile
leacht a thálann ainmhithe baineanna ar a rudaí óga; an leacht seo ó bhó nó ó ghabhar a ólann daoine agus a úsáidtear i ndéanamh earraí déiríochta; sú bán ar bith atá cosúil le bainne
an méid ball atá i gcumann; bheith i do bhall de chumann
bata sleamhain altach atá folamh ina lár
atá ina bean (banchléireach, bangharda, banphrionsa); a bhaineann le mná
bean atá ina ceann ar mhná rialta i gclochar
duine nó ainmhí atá geal bán sa ghruaig nó san fhionnadh agus bándearg sna súile
