Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Gramadach
Foghraíocht
imshaol
imshruthú
imshuí
imthaca
imtharraingt
imtheorannú
in
in-
-ín
inbhear
inbhuailte
inchinn
inchurtha
indéanta
indibhidiúil
indibhidiúlacht
indíreach
inearráide
infheistíocht
infhilleadh
ingearach
inghlactha
ingneach
in-1 réimír ábalta a bheith, oiriúnach le bheith (bheith infheidhme, rud a bheith indéanta)
in-2 réimír neamh-, mí-, dí- (indíreach)
in-3 réimír isteach (infheistíocht, iniamh, inmheánach)
in for foirm de sin a úsáidtear i ndiaidh na copaile (b'in é é; nárbh in í a dúirt é)
TORTHAÍ GAOLMHARA
SAN FHOCLÓIR BEAG
SAINMHÍNITHE AGUS ABAIRTÍ
SAN FHOCLÓIR BEAG
réamhfhocal in ionad do, de (doras a dhúnadh, bainne a ól, chuaigh sé a chodladh); (a chois na tine; a seacht a chlog)
casta ar a chéile, in aimhréidh, i bhfostú
an cineál aimsire a bhíonn in áit
litreacha etc. a iompraítear in eitleáin
cur in aghaidh ruda go hoscailte
aguisín; clásal, coinníoll (in uacht, etc.)
na litreacha ar fad a úsáidtear i dteanga agus iad in ord speisialta
in éineacht le, taobh le, cóngarach do
leithscéal ag duine a bhfuil coir ina leith go raibh sé in áit éigin eile ag an am
achrann, castacht (snáth in aimhréidh)
in achrann, casta ina chéile
staid an atmaisféir (teas, fuacht, grian, fearthainn, etc.); (aimsir mhaith, drochaimsir); am, ré nó tréimhse; tráth den bhliain (aimsir na Nollag); tréimhse sheirbhíse le duine eile (in, ar, aimsir ag); foirm den bhriathar a léiríonn an gníomh a bheith láithreach, caite nó fáistineach, etc. (tá, bhí, beidh; cuireann, chuir, cuirfidh)
in ainm a bheith; cáiliúil; nótáilte
(in abairtí)
gan aird a thabhairt ar (dá ainneoin sin is uile); in aghaidh tola, gan buíochas do (rinne sé de m'ainneoin é); cé go (ainneoin gur iarr mé air stad)
(in abairtí)
(le galar, tinneas) i ngreim (chuaigh an slaghdán in ainseal air)
duine a fhéachann i ndiaidh an airgid i mbanc nó i siopa nó in oifig
i ndán do (an rud atá in áirithe do dhuine); fágtha le haghaidh (tá an t-airgead sin in áirithe don chíos; chuireamar suíocháin in áirithe dúinn féin)
cinntiú, cur in áirithe
(in abairtí)
(in abairt)
le toil nó in aghaidh tola; is cuma cé chomh deacair leis
gan íocaíocht (rud a fháil in aisce); in aistear, gan toradh (obair in aisce)
in ionad (tháinig sé i m'áit)
aithne (dul in aitheantas ar dhuine); lamháil (duais aitheantais)
sealbhú (áitribh etc.); díriú ar (obair etc.); aighneas, argóint; cur i bhfeidhm in argóint (rud a áitiú ar dhuine)
cónaí a dhéanamh in áit
an méid rudaí óga a bheireann ainmhí in éineacht (ál banbh); an méid éan óg a thagann amach in éineacht i nead (ál sicíní)
(in abairt)
siúnta idir dhá chuid de rud (ar nós glúin, rúitín, ailt na méire, etc.); dual (in adhmad); airteagal (i gconradh); aiste scríbhneoireachta; an agus na sa Ghaeilge
an uair ar an gclog; pointe ama áirithe, ócáid (an t-am seo inné); uair nó aimsir speisialta (am dinnéir); tráth ceart (bheith in am do rud); séasúr (an t-am seo de bhliain); ré, aimsir (an t-am fadó); tráth den saol (tháinig an t-am dó ciall a bheith aige); fad saoil (ár n-am ar an saol seo)
ón áit istigh go dtí an áit amuigh (amach as an teach); in áit atá giota uait (os mo chomhair amach); go háit atá níos faide uait (amach an sliabh; chuaigh siad siar amach; amach chun na hAstráile); le himeacht ama (uaidh seo amach); níos moille (amach sa bhliain); siar (fan amach ón tine); ar amharc (an taobh tuathail amach); os comhair an tsaoil (má théann an scéal sin amach ort); os ard (abair amach é); ar fad (is deas amach é); go deireadh (throid siad amach é)
gás le boladh láidir a leánn in uisce agus a úsáidtear chun glantóireachta
seaicéad in aghaidh na síne agus cochall air
i mbeith (tá an saol ann); beo (nuair a bhí m'athair ann); ar fáil (tá an t-earrach ann); sa láthair (bhíomar ann in am); san áireamh (bhíomar triúr ann); inmhe (nuair a tháinig ann dó); in áit nó go háit áirithe (bhí mé ann roimhe, tá mé ag dul ann)
(in abairt) ábalta
deoch a dhéantar as feoil nó glasraí a bhruith in uisce, súp, sú
ceimiceán (peinicillin mar shampla) a ghíomhaíonn in aghaidh baictéar dainséarach
tráth míchuí (rud a dhéanamh in antráth); tráth an déanach (in antráth na hoíche)
an méid blianta atá tugtha ar an saol ag duine nó rud (cén aois é?); fad saoil; seanaois (ag dul in aois); tréimhse, ré (ó aois go haois); céad bliain (an fichiú haois)
púdar geal a dhéanann cloch aoil dhóite agus a ndéantar moirtéal nó suimint as, nó a úsáidtear in uisce chun ballaí a ghealadh
spíce d'aol silte agus é cruaite arís a bheadh sáite aníos as an urlár in uaimh
spíce d'aol silte, agus é cruaite arís, a bheadh crochta anuas as an díon in uaimh
rud amháin ann féin; caighdeán tomhais (is é an punt an t-aonad airgid atá in Éirinn)
(in abairt)
cónaí in aon teach le chéile
in áit nó i suíomh áirithe (ar neamh, ar scoil, ar do ghlúine, ar tosach nó ar deireadh); i staid áirithe (ar meisce, ar crith, ar sodar, ar do shuaimhneas, ar thoil Dé); faoi théarmaí áirithe (ar iasacht, ar cíos, ar phunt an ceann, ar mhaithe leat féin); i gcosúlacht (ar dhéanamh báid, ar dhath an óir); de réir (duine ar dhuine, céim ar chéim); agus ar mhórán slite eile (doras ar sheomra, faobhar ar scian, ceanúil ar pháistí, tá an t-ádh orainn, bhí fiacha troma air, ná bíodh eagla ort, etc.); ag tagairt d'aicsean i leith (seasamh, siúl, satailt, ar; ardú, doirteadh, aimsiú, ar; roinnt ar; ceilt, cosaint, ar; mhill siad an lá orainn; ná cuir as an solas orm); feidhmiú na gcéadfaí nó na hintinne (féachaint ar; smaoineamh ar; labhairt ar, glaoch ar; achainí ar)
cosaint in aghaidh aon chaillteanais a tharlódh trí thine, taisme, nó a leithéid, trí shíntiúis a íoc le comhlacht árachais
coinne, dáil (dul in araicis duine); cabhair, cuidiú (araicis a thabhairt ar dhuine)
